-

De drang naar efficiëntie in retail-logistiek: ook sociaal duurzaam?

Dankzij ICT-en algoritme-gedreven technologie wordt retail-logistiek steeds slimmer en efficiënter. Maar is die drang naar efficiëntie ook sociaal duurzaam? Hoe vinden we een balans tussen steeds verder geautomatiseerde processen en de factor mens?  

Eerst even een toelichting op de term ‘sociaal duurzaam’: sociale duurzaamheid kent verschillende definities. In dit artikel hebben we het in brede zin over een maatschappij (als sociaal systeem) waarin een hoge kwaliteit van leven (gezondheid en welzijn) van zowel werkende als niet-werkende bevolking nu en in de toekomst wordt gegarandeerd.

Slim combineren van Internet, algoritmes en ICT. Het kan onze wereld in veel domeinen efficiënter en intelligenter maken. Ook de logistiek ligt wat dat betreft aan de voeten van een nieuwe generatie organisaties. Organisaties die zwaar inzetten op technologie. Met een fail-faster-learn-faster mentaliteit en gezonde dosis bravoure zoeken ze constant naar innovatieve logistieke oplossingen.

In specifiek het domein van retail-logistiek is dat niet anders. Amazon en UBER vertegenwoordigen daarin de meest zichtbare voorbeelden van twee hoofdcategorieën ICT-en algoritme gedreven innovatie. Eerstgenoemde excelleert in optimalisatie van processen aan zowel de voor- als achterkant van haar retailplatform. UBER toont juist de kracht van ogenschijnlijk simpele apps om capaciteit en mobiliteit beter te benutten.

Werkelijk duurzaam: economisch, ecologisch en sociaal

Het bewonderde én gevreesde innovatievermogen van zowel Amazon als UBER lijkt bovenal een drang naar efficiëntie. In principe betekent dit dat middelen en grondstoffen beter worden benut. Daarmee is de bijdrage aan economische ecologische duurzaamheid goed te verdedigen. Maar kunnen we het ook rijmen met sociale duurzaamheid? Een werkelijk duurzame retail-logistiek vereist volgens mij namelijk een goede score op alle drie de fronten.

Laten we ICT- en algoritme gedreven innovatie in retail-logistiek eens kritischer bekijken. Aan de hand van UBER en Amazon. Ten eerste, omdat beide voorbeelden momenteel het meest bekend en toegankelijk zijn bij een breed publiek. Maar ook doordat het innovatief vermogen beiden steeds meer dominantie verschaft. Met die macht groeit de verantwoordelijkheid om werkelijk duurzaam te opereren.

Technologie-gedreven innovators onder de loep

Ik begin met Amazon. Hét voorbeeld van een technologie-gedreven retailer die constant werkt aan optimale efficiëntie in haar logistieke netwerk en processen. Bijvoorbeeld door pakketbezorgers via punt K van A naar B te laten rijden en zo X minder vervoersbewegingen te realiseren. Of door te investeren in robots en zo per uur Y meer online orders per uur kunnen picken.

De eerste generatie robots konden, onder het mom van goods-to-man, nog als ondersteunend aan manuele arbeid worden gezien. Maar Amazon werkt ook al aan robots die fijnere artikelen kunnen vastpakken en verplaatsen. Aan de ene kant een mooie ontwikkeling in termen van efficiëntie. Nergens anders dreigt mensenwerk echter sneller te verdwijnen dan in DC’s van Amazon.

Door naar UBER. Met haar missie om het begrip mobiliteit een volledig nieuwe dimensie te geven. Koppeling van gebruiker en aanbieder faciliteert het delen of bundelen van capaciteit en mobiliteit. Met een ogenschijnlijk simpele applicatie heeft UBER de taxiwereld op zijn kop gezet. Sinds een jaar heeft het ook pakketbezorging op de korrel.

In het geval UBER is het sociaal duurzaamheidsvraagstuk tweeledig. Enerzijds is er het twijfelachtige juridisch en ethisch handelen. Maar tegelijkertijd speelt ook hier de kwestie van dreigend verlies van werkgelegenheid. Wat dat betreft kan dezelfde discussie worden gevoerd bij andere deeleconomie-initiatieven. Wat verdient de traditionele pakketbezorger nog wanneer particulieren ook pakketjes gaan bezorgen?

Gaat drang naar efficiëntie samen met sociale duurzaamheid?

ICT en algoritmes stellen ons in staat supply chains efficiënter in te richten en te beheersen. Maar is die drang naar efficiëntie ook sociaal duurzaam? Het zet tegelijkertijd de werkgelegenheid van vooral de economische middenklasse onder druk. Recent hebben we daar in Nederland concrete voorbeelden van gezien. Zelfstandige pakketbezorgers voelen zich slachtoffer van de pogingen van pakketbedrijven om bezorging kosten-efficiënt te houden.

De positie van deze economische middenklasse wordt uitgebreid belicht in de zeer interessante documentaire ‘Inequality for all’. Hoofdpersoon is Robert Reich, econoom en voormalig minister van financiën onder president Clinton. Hij behandelt de steeds groter wordende inkomensongelijkheid in de VS. Die kloof brengt structurele economische problemen met zich mee. Minder werk en minder inkomsten voor de economische middenklasse leidt tot minder consumentbestedingen. Terwijl dat juist essentieel is voor een stabiele economie. Over economische duurzaamheid op langere termijn gesproken.

Het voorbeeld Amazon komt in de documentaire prominent langs. Eén van de eerste aandeelhouders wordt geïnterviewd. Hij zegt aan de ene kant trots te zijn op de enorme groei en innovatie die het bedrijf tentoonstelt. Tegelijkertijd is er een knagend besef. Het besef van een geheel andere operatie wanneer Amazon uit pakweg zes familiebedrijven zou bestaan: ‘Weliswaar minder efficiënt, maar er zou waarschijnlijk in het hele land meer werk in DC’s zijn’.

Balans tussen automatisering en de factor mens

Automatisering speelt niet alleen in de logistiek. De zelfrijdende auto’s en zelflerende robots, die nu al bestaan, zijn slechts een voorbode. In steeds meer domeinen zal onze maatschappij op slimme technologie en algoritmen gaan draaien. En in tegenstelling tot vorige economische en technologie revoluties zal dat niet alleen laaggeschoolde arbeid vervangen. Kwartaalrapporten schrijven, muziek componeren, het wordt nu al door (ro)bots gedaan (link naar video ‘Humans need not apply’).

Het publieke debat over de rol van arbeid, inkomen en werkgelegenheid in een technologie-gedreven wereld laait op. Zo groeit de belangstelling voor een theorie rondom een onvoorwaardelijk basisinkomen. Kerngedachte is dat het traditionele uitkeringsstelsel vervangen dient te worden door een basisinkomen. Een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen, ongeacht of je op dit moment werkend of niet-werkend bent.

Volgens voorstanders van het basisinkomen biedt het mensen een stimulans om zelf te bepalen of en hoeveel uren ze extra willen werken voor meer inkomsten. Of om ervoor te kiezen juist andere activiteiten te ontplooien. Denk aan mantelzorg of vrijwilligerswerk. Met andere woorden, de toegevoegde waarde van een individu wordt niet langer alleen monetair via inkomsten uit arbeid benaderd. Natuurlijk zijn er haken en ogen, maar dergelijke initiatieven vertegenwoordigen wel een belangrijke proactieve zoektocht naar balans tussen technologie en mens.

Conclusie

Algoritmes en slimme ICT bieden kansen voor een retail-logistiek die steeds efficiënter is. Via betere benutting van grondstoffen en middelen draagt dat bij aan ecologische duurzaamheid. Ook de stimulans voor economische duurzaamheid is goed te verdedigen. Om die economische duurzaamheid echter structureel te waarborgen, dienen we ook naar de sociale duurzaamheid te kijken.

Met de snelheid waarmee technologie en (ro)bots zich ontwikkelen, zal menselijk werk echter in veel meer sectoren verdwijnen. Het is geen toekomstvisie meer: er zijn al zelfrijdende auto’s. Op de weg of in klein robot-formaat in dc’s. De urgentie om na te denken over een wereld waarin het overgrote deel straks niet meer werkt, stijgt met de dag: Hoe gaan we om met de factor mens in een steeds meer technologie-gedreven wereld?

Wat kunnen specifiek retailers doen? Enerzijds verschaft het innovatief vermogen van bijvoorbeeld Amazon steeds meer dominantie. Met die macht komt verantwoordelijkheid om werkelijk duurzaam te opereren. Wellicht kunnen juist bedrijven als Amazon pilotprojecten zoals een onvoorwaardelijk basisinkomen financieren. Maar ook kleinere spelers kunnen inspireren met oplossingen voor een werkelijk duurzame retail-logistiek. Misschien doet u dat al! Ik hoor graag uw visie en ervaringen!

Deel dit bericht

Plaats een reactie

Uw e-mailadres wordt niet op de site getoond