Stayin’ alive! Hoe de juiste financiële tool voorkomt dat startups falen

Een recente studie door marketingbureau FRACTL (2015) toont aan dat meer dan één derde van de startups die over de kop gaan, het niet redden doordat ze geen investering ophalen of simpelweg doordat ze door hun geld heen raken. Door onderscheid te maken tussen startups waarin wel en niet is geïnvesteerd biedt FRACTL een verrassend inzicht: juist de startups die wél een investering ophaalden komen vaker in moeilijkheden door cash problemen. 

Alex Osterwalder, het brein achter business model Canvas, concludeert hier uit dat startups ‘sneller het risico lopen iets te produceren waar niemand behoefte aan heeft als er geld beschikbaar is om daadwerkelijk iets te produceren’. Het kan echter ook simpelweg impliceren dat naast het vinden van een investering, het managen van de verworven middelen minstens zo uitdagend is.

Momenteel proberen startups cashproblemen voornamelijk te voorkomen door een financieel plan te bouwen in Excel. Excel helpt de ondernemer echter niet om zijn of haar financiële positie beter te begrijpen, laat staan deze te verbeteren. Ook zal Excel geen adviezen geven op strategisch niveau om de financiële performance te verbeteren.

Om toch enigszins inzicht te verkrijgen kiezen vooral startups waarin niet is geïnvesteerd er daarom voor hun Excel model gratis te laten controleren door een bekende met een financiële achtergrond. Benjamin Tchang, CEO en co-founder van Medtech startup Medacc licht uit: “We kunnen een financieel adviseur of een CFO in de arm nemen om een beter financieel plan op te tuigen, maar als startup is dat simpelweg te duur.”

Nina Hoff, CEO van 3D-print bedrijf byFlow voegt toe: “Toen we voor het eerst in aanraking kwamen met investeerders, hebben we een financiële prognose opgesteld in Excel, welke in lijn is met ons ondernemingsplan. Het doel hiervan was de investeerder te overtuigen van ons potentieel. Dit is echter een lastige taak als je geen financiële achtergrond hebt. Zodra je daadwerkelijk een investering hebt opgehaald begint het pas. Dan zit de uitdaging in het doen van prognoses en deze linken aan de uitgaven om in te kunnen schatten wanneer je bedrijf winstgevend zal zijn of wanneer een volgende investeringsronde benodigd is.”

Naast deze meer ouderwetse en dure manieren om een solide financieel plan te maken, verschijnen er nieuwe oplossingen aan de horizon. Startup Financial Model is een online Excel tool welke de gebruiker stap voor stap instructies geeft een financieel plan te bouwen. LivePlan’s online software focust op het bouwen van een geheel ondernemingsplan. En de Nederlandse startup Venturecap onderscheidt zich door ondernemers te helpen hun aandeelhoudersregister inzichtelijk te maken.

Alexander Matthiessen, CEO van Finance Navigator, een EY (Ernst & Young) startup, observeert al enkele jaren dat startups hier mee worstelen. Vanuit deze behoefte is hij gestart met het bouwen van een financiële online tool, wat zich positioneert als ‘de Online CFO’ voor startups. Alexander vertelt: “als startup zijnde ben je altijd met je cashpositie bezig, of het nu gaat om het aantrekken van financiering of een investering, of om het managen van het geld dat je hebt binnengesleept.”

Alexander ziet veel startups stuntelen met financiële modellen die snel onderuit gehaald worden door investeerders. Daarnaast hebben startups enorme moeite met het inzichtelijk krijgen van de huidige financiële situatie en het rapporteren naar belanghebbende.  Hij vervolgt: “een financiële projectie maken is leuk, maar het waarmaken van deze projecties en de afwijkingen weer te geven lijkt enorm lastig te zijn”. Hij geeft vijf tips & tricks om een goed model te bouwen:

1. Voordat je in de cijfers duikt, neem wat extra tijd om je te verdiepen in:

• De strategie van je bedrijf
• Welke waarde propositie heb je en wat zijn de sterke en zwakke punten van je bedrijf. Maak eens een SWOT analyse om hier een overzicht van te krijgen.

2. Bedenk welke Key Performance Indicators belangrijk zijn voor jouw bedrijf. Voor een SaaS (Software as a Service) onderneming zijn bijvoorbeeld Churnrate en Monthly Recurring Revenue belangrijk. Voor een hardware onderneming is het belangrijk hoeveel geld er geïnvesteerd moet worden in R&D en zijn doorlooptijden en supply chain KPI’s belangrijk.

3. Maak verschillende scenario’s van je financieel model. Ga uit van de situatie zoals jij denkt dat het gaat lopen en maak hierop varianten. Het is heel interessant om te zien wat de invloed van verschillende variabelen is op je cijfers. Test je scenario’s bijvoorbeeld door te spelen met de verkoopprijs, marges en vertraging in het ontwikkelproces of de tijd die nodig is om het product naar de markt te brengen. Een investeerder zal uitgaan van de situatie dat alles een beetje tegen zit. Hoeveel geld moet hij op dat moment nog investeren, en is het in de slechte situatie nog steeds een winstgevende onderneming?

4. Bekijk wat voor financieringsvormen er allemaal in aanmerking komen. Denk aan leningen, subsidies investeringen van private investeerders, converteerbare leningen, maar ook bijvoorbeeld het verkopen van je omzetfacturen. Door middel van factoring kan je je geldbehoefte enorm verlagen. Bekijk welke vorm of combinatie op dat moment mogelijk is voor je onderneming.

5. Wanneer je wel gebruik maakt van Excel, probeer het simpel en gestructureerd te houden. Hoe complexer je de formules maakt des te hoger de kans dat deze ook fouten gaan bevatten. Gebruik daarnaast losse pagina’s waarin je duidelijk documenteert welke assumpties je hebt gemaakt. Deze kan je later aanpassen wanneer je bepaalde zaken gevalideerd hebt met partijen in de markt. Hoe verder je bedrijf groeit, des te complexer je Excel bestand zal zijn. Maak tijdig back-ups en zorg dat hij zo beknopt mogelijk blijft om het overzichtelijk en bewerkbaar te houden.

Veel accelerators identificeren hetzelfde probleem. Guus Frericks, co-founder en Managing Director van HighTechXL – de hardware accelerator in Eindhoven zegt: “Wij zien in onze accelerator zoveel veelbelovende startups voorbijkomen met fantastische teams en producten, maar zelfs de beste teams worstelen met hun financiën. Een goed financieel plan op papier zetten en dit daadwerkelijk bijhouden kost tijd, bloed, zweet en tranen; maar is cruciaal om te overleven als startend bedrijf.

FRACTL’s onderzoek impliceert dat naast de voortdurende uitdaging van het aantrekken van kapitaal, het managen van opgehaalde bedragen ook niet moet worden onderschat. Alex Osterwalder betoogt dat financiële problemen in feite worden veroorzaakt door businessmodelproblemen, maar in wezen zijn beide kwesties twee kanten van dezelfde medaille. Het enige verschil voor startups is dat het bedenken van een goed business model een harde noot is om te kraken, maar het maken van een goed financieel plan misschien nog wel een hardere. Daarom is het hoog tijd dat meer en meer oplossingen worden gevonden om ervoor te zorgen dat het aantal falende startups door financieel-gerelateerde oorzaken vermindert.