De internetpuzzel valt uit elkaar

China gaat zijn eigen digitale snelweg aanleggen, zo meldde het staatspersbureau Xinhua onlangs. C-net, zoals het Chinese intranet gaat heten, heeft een duidelijke missie: het bevorderen van staatsvriendelijke lectuur. In het westen noemen we dat ook wel het beperken van de vrijheid van meningsuiting. Op de wereldwijde informatiemarkt genaamd internet blijken allerlei onaardige dingen gezegd te worden over het regime in China. De internationale gemeenschap, Jozias van Aartsen voorop, heeft uiteraard direct kritisch gereageerd op het voornemen van de Chinese overheid.

Wat maar weinigen zich realiseren, is dat C-net allang bestaat. De grenzen van C-net worden bepaald door een rondje met een kleine letter 'c' erin; meestal gesignaleerd in combinatie met informatie: ©.

Het auteursrecht is territoriaal begrensd. Een speelfilm die nietsvermoedend de Duits-Nederlandse grens wil oversteken, zal door de auteursrechtdouane worden tegengehouden. Wanneer een film in Duitsland met toestemming van de rechthebbende wordt uitgezonden, betekent dat niet dat hij ook in Nederland mag worden uitgezonden. Daar kan de rechthebbende een beroep doen op een nieuw recht: het Nederlandse auteursrecht. Zo heeft iedere rechthebbende een bundel van nationale auteursrechten.

Prettig voor de vermaakindustrie, die dankzij al die verschillende rechten de markt kan opdelen. Daarom komt de nieuwste Star Wars eerst in de Verenigde Staten uit, daarna in Engeland, waarna de rest van Europa volgt. Op internet heeft een rechthebbende echter niet zoveel aan al die verschillende nationale auteursrechten. Als Obi-One Kenobi in de Verenigde Staten op het net wordt gezet, is hij ook meteen toegankelijk in Thailand. Door het internet kan de rechthebbende het territoriale karakter van het auteursrecht niet meer uitbaten.

Althans zo leek het. Eind vorig jaar verbaasde het Gerechtshof te Parijs de internetgemeenschap echter door de Amerikaanse site Yahoo! een verbod op te leggen nazi-memorabilia te veilen. Het verbod was beperkt tot Frankrijk. Feitelijk betekende de Franse uitspraak dat de veiling op Yahoo! alleen afgesloten moest worden voor Franse internetgebruikers.

Het Hof kwam tot zijn uitspraak na advies van een drietal experts, waaronder Vint Cerf, één van de grondleggers van het internet. De experts verklaarden dat een volledige blokkade van alle Franse surfers weliswaar niet mogelijk is, maar dat met behulp van een speciale technologie evengoed zo'n tachtig procent van de Fransen kan worden buitengesloten. Inmiddels hebben ook Duitse en Italiaanse rechters dankzij deze technologie territoriaal beperkte uitspraken gedaan.

De technologie in kwestie heet mapping. Het werkt volgens het eenvoudige principe dat iedere computer die is aangesloten op internet een IP-nummer krijgt toebedeeld, zodat onder meer duidelijk is welke e-mail waar naartoe moet. Ieder netwerk van bijvoorbeeld een internetprovider of een universiteit beschikt over een eigen reeks IP-adressen, die vervolgens worden verdeeld onder gebruikers en abonnees. Hierdoor wordt het mogelijk aan de hand van het IP-adres het thuisland van een willekeurige surfer te achterhalen.

Dankzij mapping is de auteursrechthebbende in staat internet op te delen in afgescheiden informatiemarkten. Een internetbedrijf dat mapping al voor dit doel gebruikt is het Amerikaanse CinemaNow. Sinds eind februari wordt de mapping-technologie NetAcuity toegepast om te bepalen wie welke film mag zien. Dat betekent dat de Fransman die via CinemaNow de nieuwste Star Wars wil bekijken, pas toegang krijgt wanneer George Lucas dat wil.

Als je bedenkt dat bijna alle informatie op internet auteursrechtelijk beschermd is, begrijp je wat mapping voor het internet kan gaan betekenen. Ieder land zijn eigen C-net: B-net voor de Belgen, D-net voor Duitsland en E-net voor Engeland. Nooit meer naar Wired.com surfen; alleen nog maar Emerce.nl. Brrr.

Een logische stap in de evolutie van het internet? Lijkt me niet. Bovendien is het nooit de bedoeling van het auteursrecht geweest om de toegang tot informatie te beperken. Het auteursrecht dient de beschikbaarheid van en de toegang tot informatie juist te stimuleren. "Copyright encourages others to build upon ideas and information conveyed by a work", zoals de Amerikaanse Supreme Court het eens mooi heeft gezegd. Maar de bedoeling van het auteursrecht zal George Lucas een worst zijn.

Christiaan Alberdingk Thijm (christiaan@lawformation.nl) is internetadvocaat bij Lawformation