Isp’s en webhosters

De slag om breedband is amper gestreden, of de internetaanbieders maken zich alweer op voor een nieuwe strijd. De verkoopargumenten zijn nu onder meer draadloos surfen, bellen via internet en televisie kijken via het web. Deze diensten lijken een nieuwe bloeiperiode in te luiden voor internetaanbieders en webhosters.

Er is geen bedrijfstak die in zo korte tijd zoveel Nederlanders tot klant wist te maken als de branche van internetaanbieders. Tien jaar geleden bestonden ze nog niet, nu voorzien ze 76 procent van de Nederlanders van een internetverbinding, aldus onderzoek uit september van dit jaar van onderzoeksbureau Interview-NSS. Van de jongeren heeft nagenoeg iedereen de beschikking over internet. De laatste stand van zaken is:

14 – 24 jaar 96 procent
25 – 34 jaar 85 procent
35 – 49 jaar 86 procent
50 + 52 procent

Tegenwoordig spreekt men alleen van internet-serviceproviders, bedrijven die klanten (zakelijk en particulier) toegang geven tot internet en internetdiensten zoals e-mail, domeinregistratie en webruimte. Een aantal jaren geleden waren er ook providers die alleen toegang verschaften en verder niets aanboden, de accessproviders, maar over het algemeen spreekt men nu van internet-serviceproviders (isp’s) . Een hostingprovider of webhoster beheert voor anderen ruimte op het web. Veel ISP’s zijn webhosters, maar lang niet alle webhosters zijn automatisch ISP’s.

Op 1 mei 1993 begon de allereerste Nederlandse ISP voor particulieren, ’s avonds om zeven uur had de stichting XS4ALL al vijfhonderd klanten. Dat was de kindertijd van internet, toen bits en bytes met een ‘snelheid’ van 9600 bps over telefoonkabeltjes werden gepropt. Het jaar ook dat de eerste browser (Mosaic) het licht zag. Het recente internetverleden is volgens Bert van Dam, directeur Planet Media Group, te verdelen in drie hele duidelijke periodes: die van groei, snoei en bloei. Ook wel te vertalen als droom, zeepbel en realiteit.

De periode 1995-1998 was de echte groeitijd van internet. Eind 1997 verdubbelde in een jaar het aantal internetaansluitingen in Nederland van 600 duizend naar 1,2 miljoen. “In feite is toen de basis gelegd voor een hele bedrijfstak, die nu 4,5 miljoen huishoudens bereikt,” zegt Van Dam. Na XS4ALL volgden al snel meer bedrijven die hun geluk zochten bij de nieuwe technologie. Bij de eersten hoorden EuroNet (nu Wanadoo), Demon en World Access (nu Planet Internet). Internet was een veel rebelser oord dan nu en de vrije geest waarde er nog duidelijk rond. Internet moest voor iedereen toegankelijk zijn, zeiden de oprichters van XS4ALL – access for all inderdaad. Samen met De Balie openden zij op 15 januari 1994 het FreeNet De Digitale Stad, een on-line gemeenschap die politiek en burger wilde samenbrengen.

Een van de eerste gratis ISP’s voor particulieren was Flevonet, dat in 1996 startte met 160.000 euro Europese subsidie. Flevonet bood gratis internettoegang voor bewoners van de provincie Flevoland, bedrijven moesten wel betalen. Maar Flevonet haalde het niet (wellicht ook omdat de provincie niet wilde investeren) en twee jaar later viel met veel emotie en kabaal voor hen het doek. De ruim tienduizend abonnees moesten hun heil zoeken bij duurdere alternatieven.

Erg lang hoefden de ex-Flevonetters niet te treuren. In 1999 stond de hoeveelheid klanten die een internetbedrijf had gelijk aan de hoogte van de aandelen en hoe beter voor een ISP om klanten te trekken dan via gratis internet? Met WorldOnline en Zonnet voorop marcheerde de rest van de markt er opgewekt achteraan. In 2000 ging World Online een samenwerkingsverband aan met Shell voor gratis internet op grote schaal: abonnees van 1-2-Move betaalden alleen telefoontikken. “Het was een geweldige tijd,” zegt Rob van Velzen, sales- en marketingdirecteur van Tiscali Benelux. (Tiscali SpA nam eind 2000 World Online over). “Op ieder pompstation van Shell lagen cd’tjes van 12Move. ’s Middags kopen, ’s avonds zat je op internet.”

Adsl
In 1999 en 2000 was er geen bedrijf dat niet nadacht over de mogelijkheden van internet. Bandbreedte nam toe en Demon bood als eerste in 2000 een adsl-verbinding aan over het netwerk van BabyXL Broadband DSL (sinds 2002 ook van Tiscali). Het aantal aansluitingen schoot omhoog en ook webhosting nam een vlucht dankzij de groei van bandbreedte. Peter Langenkamp, operationeel manager van Yourhosting.nl: “In 1999 waren er al wat kleinere klantjes die ruimte aanboden op het web. Vuurwerk was een van de eerste. Pas in 2000, toen datasnelheden steeds groter werden, kwam de markt los.”

Als gevolg daarvan werd de periode 2001-2003 er een van daden, geen woorden. Laat eerst maar eens zien wat je hebt, spraken de financiers. Isp’s en webhosters werden in een grote stofwolk van fusies, overnames en faillissementen door elkaar geschud en kwamen in nieuwe configuraties weer tevoorschijn. Iedereen ging zich concentreren op kernactiviteiten. Gratis internet was voorbij, luchtkastelen eveneens.

“We werden echte bedrijven in die tijd,” zegt Van Dam. De kabelaars rukten op. Met ruim 92 procent had Nederland in 2003 het hoogste percentage bekabeling in Europa. De grootste spelers waren Chello (UPC), Wanadoo en @Home (Essent). In maart van dit jaar bereikte de kabelsector een mijlpaal, er waren op dat moment 1 miljoen huishoudens in Nederland die internetten via de kabel. De groei verliep de afgelopen jaren met name sterk in de periode 2001 tot en met 2003, zo valt af te lezen uit cijfers van Vecai, de branchevereniging van kabelmaatschappijen.

1 juni 2004 1,1 miljoen
1 maart 2004 1 miljoen
2003 940 duizend
2002 760
2001 450
2000 250

Op dit moment zijn er in Nederland zo’n vijftig ISP’s die 4,5 miljoen huishoudens online brengen. Met 76 procent van de bevolking op internet, zijn we een van de koplopers in Europa en we schakelen massaal over naar breedband. In 2003 groeide het aantal aansluitingen met 178 procent (waarvan 79 procent over het dsl-netwerk van KPN gaat) en dit jaar overtreft het aantal adsl-aansluitingen die van de kabel. Volgens Heliview (in juli van dit jaar) gebruikt inmiddels 30 procent van de internetters de kabel en heeft 32 procent een adsl-aansluiting.

Wie is de grootste op de markt voor adsl? Dat is KPN, die in het tweede kwartaal de grens van 1 miljoen adsl-klanten passeerde. Hoe de andere providers het op dat moment deden was op het moment van schrijven nog niet bekend. Tiscali publiceert sinds het eerste kwartaal geen cijfers meer voor de Nederlandse markt. De verdeling over de eerste twee kwartalen van het jaar is als volgt:

* Wanadoo biedt ook breedband via de kabel aan, deze klanten zijn hier meegeteld

Tiscali, BBned en Versatel hebben een eigen netwerk. Van Velzen zegt dat Tiscali in 2002 al zag dat een ISP niet langer afhankelijk kan zijn van KPN. “Met een eigen infrastructuur zijn de kosten lager, maar wat veel belangrijker wordt is dat je eigen producten en diensten kunt neerzetten vanuit een eigen visie.” De toekomst zit niet langer in de snelheid van het lijntje, maar in die diensten die er op worden aangeboden. Games, muziek, film.

Bij Planet.nl kun je tegen betaling toegang krijgen tot een on-line versie van de Winkler Prins. Tiscali plant de filmpremière van de nieuwe Theo van Gogh ‘De Zesde Mei’ op internet. “De mooiste tijd gaat nog komen,” zegt Van Dam. “Want wat ga je doen met die aansluiting?” Van Velzen weet het wel. “De PC gaat een centrale rol spelen in huis. Mensen gaan hem gebruiken voor entertainment, voor het boeken van reizen, voor het bekijken van film en televisie. Alles komt samen: internet, entertainment en spraak.” Convergentie dus.

Tussen maart 2001 en juli 2003 steeg het aantal Nederlandse bedrijven dat gebruik maakte van webhosting van 8 naar 48%. Daarna scheen een verzadiging op te treden en begon het percentage af te nemen. Barry Derksen, senior researcher van het Trends IT Institute van Atos Consulting ziet nu op zakelijk gebied nieuwe spelers op het gebied van webhosting. “Bedrijven die systemen verkopen voor e-procurement en contentmanagement nemen steeds vaker ook de webhosting op zich en halen dat weg bij de isp’s.” Nieuwe isp’s ziet hij zo gauw niet verschijnen. “De markt is gesetteld en internettoegang is een product met een lage marge. Je moet het dus van de massa hebben. Als nieuwkomer moet je dan wel onderscheidend zijn wil je daar nog tussen komen.”

Langenkamp ziet dat webhosting steeds meer een product van de zakelijke markt wordt. “Zestig procent van onze klanten zijn bedrijven en dat neemt alleen maar toe. Het wordt voor particulieren steeds makkelijker om thuis te hosten. Ruimte maakt niet meer uit, de enige beperking is de datalimiet.

Beveiliging blijft in ieder geval een belangrijk punt. “Het is hotter dan hot,” zegt Derksen. “Het is zo hot, dat het niet eens meer wordt genoemd.” Zonder spamfilter, firewall of viruscontrole kan je als isp je gezicht niet meer vertonen. “Access is onze boterham, beveiliging is onze boter,” zegt Van Dam. En wat er bovenop ligt? “Content.”

Barometer

• 96 procent van de jongeren heeft internettoegang, bij 50 plussers ligt dit inmiddels op 52 procent
• “De mooiste tijd gaat nog komen”, zegt Tiscali, duidend op de samensmelting van internet, entertainment en spraak
• aantal adsl-aansluitingen is inmiddels groter dan kabelaansluitingen
•  KPN is op de consumentenmarkt de grootste adsl-aanbieder, met meer dan 1 miljoen klanten
• Nederland meest bekabelde land van Europa

Informatie over de onderzoeksmethode is hier te vinden.