Social media-beleid is een kwestie van boerenverstand

Als het aan Arnoud Engelfriet ligt, partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht, dan is het opstellen van social media-beleid binnen bedrijven gewoon een kwestie van common sense. Juridische regels zijn er om de praktijk te ondersteunen, niet om mensen te hinderen. “Waarom mag ik Hyves niet zien als een soort online cv?”

Engelfriet gaat graag efficiënt om met zijn tijd. Zo is de man, die online actief is op diverse fora en blogs, op Twitter niet te vinden. Niet onder zijn eigen naam in ieder geval. Hij heeft om Twitter-kaping tegen te gaan wel zijn eigen account gereserveerd, maar plaatst daar verder geen tweets.

Vroeger was hij, nog voor het cool werd, een prototype nerd, zo geeft hij toe. “Tijdens mijn vierjarige studie, waar ik in 1993 mee begon en in 1999 ben afgestudeerd, zat ik veel op IRC (Internet Relay Chat, red.). Ik wil voorkomen dat ik weer de hele dag daar mee bezig ben. “Ik wil mijn tijd effectief gebruiken, maar ik geloof wel in kennisdeling.” Op fora reageert hij bijvoorbeeld op juridische kwesties wanneer hem dat gevraagd wordt. “Dat kost dan maar een klein beetje tijd.”

Hij wil voor het interview graag lunchen in café Boulevard, om de hoek bij zijn kantoor. “Het is een beetje ons vaste uitwijkcafé wanneer we een klant op bezoek krijgen. En het personeel is vriendelijk, makkelijk en ik vind ze ook niet duur.” Engelfriet schetst hiermee zelf, onbewust, de manier waarop hij ook in zijn zakelijke leven te werk gaat. Het moet allemaal transparant zijn en niet te duur, ook juridisch adviesrecht. Een kantoor op de Zuidas voor een meer dan redelijke prijs slaat hij bijvoorbeeld af, omdat dat niet bij de uitstraling van het adviesbureau ICTRecht past.

De combinatie van internet en recht kreeg Engelfriet te pakken toen hij tijdens zijn studie informatica in Eindhoven voorzitter was van de computervereniging Stack en te maken kreeg met juridische kwesties: van advocaten met claims over auteursrechten tot Kamervragen over het aanbieden van een ‘anarchistisch kookboek’ via het netwerk van de universiteit, wat uiteindelijk de weg heeft geplaveid voor zijn juridische carrière.

“Een lid publiceerde dat kookboek. Het is een handleiding voor wannabe radicaal activisten – tegenwoordig zou je ze terroristen noemen – waarin bijvoorbeeld staat hoe je een trein moet laten ontsporen of hoe je een Molotov cocktail maakt.” De verspreiding ervan is legaal, maar er werden wel Kamervragen over gesteld; hoe het kon dat met universiteitsgeld dit soort lectuur werd verspreid. De studentenvereniging wordt immers betaald door de universiteit en de site van de vereniging was nog niet losgekoppeld van die van de universiteit.

Wat mag nou wel en wat niet online, dat was de vraag die Engelfriet destijds bezig hield. Het juridische zaadje was geplant. Na zijn studie werkte hij bij Philips op de octrooiafdeling, op het gebied van softwarewetgeving en licenties. Hij begon zijn blog ‘Ius mentis’, waar hij schreef over internetrecht, technologie en intellectueel eigendom. Naast zijn werk begon hij aan een studie rechten.

Dezelfde vraag houdt hem nog steeds bezig. “Er was en is nog heel weinig geregeld op dit punt. Dit café waar we zitten bijvoorbeeld, heeft heel veel regeltjes waar ze zich aan moeten voldoen. Voor een online dienst is dat stukken minder. En is bijvoorbeeld niks wat zegt of en wanneer je mensen van je site mag verwijderen.”

In het wetboek staan wel regels over algemene voorwaarden, maar daar zijn volgens hem ook grenzen aan. Veel professionele online diensten timmeren met hun voorwaarden nu de hele boel dicht. “De markt bepaalt nog zelf wat de regels zijn. Als de voorwaarden van Hyves je niet aanstaan, dan ga je maar naar Facebook, of andersom.”

“Maar mensen zijn daar steeds feller op”, ziet ook Engelfriet. “Aan de andere kant, als het eerste punt in de voorwaarden is dat de gebruiker zijn eerste kind naar de dienst moet vernoemen, dan klikt nog steeds het merendeel op accepteren.”

Op dit moment is vooral social media een hot topic bij bedrijven. Volgens de jurist zie je bij dit soort nieuwe ontwikkelingen altijd hetzelfde patroon. “Eerst ontkennen ze dat het bestaat. Dat de werknemers daar aan meedoen. Dan gaan ze het verbieden. Tot blijkt dat werknemers er toch wel mee doorgaan.”

Bedrijven die graag alles willen dichttimmeren, daar is Engelfriet geen voorstander van. “Als mensen op een forum zeggen waar ze werken, dan heeft hun werkgever daar niks mee te maken. Op feestjes is de eerste vraag ook vaak wat je werk is. Bovendien, in mijn cv zet ik ook waar ik heb gewerkt. Waarom mag ik Hyves niet zien als een soort online cv?”

Van een andere orde is het relatie- of concurrentiebeding in de online omgeving. “Daarover kun je afspraken maken. Bijvoorbeeld van wie een Twitteraccount of een LinkedIn-groep is. Mensen kunnen dat op persoonlijke naam opbouwen, maar wel gebruiken alsof het een bedrijfsruimte is.” Het draait uiteindelijk ook hier weer om de aloude vraag van wie – in dit geval online – de rolodex is.

Over een jaar of tien, zo hoopt hij, zullen er op dit gebied wettelijke regels zijn, of standaard opvattingen. “Er zijn in ieder geval tegen die tijd een aantal rechtszaken geweest die hebben uitgemaakt wat echt niet kan. En ik hoop op gemeenschappelijke voorwaarden vanuit de industrie. Bijvoorbeeld over hoe je omgaat met het bannen van mensen. Verwijdering bij een punnik-forum is natuurlijk wat anders dan verwijdering van Hyves of Facebook.”

Engelfriet haalt nog een keer het Engelse woord voor boerenverstand aan. “Het gaat om common sense. En ik heb het idee dat veel bedrijven, als iets nieuw is, bang zijn dat de werknemer dat niet heeft.”

Opleiding
2008 Master informatierecht
2006 European trademark and design attorney
2004 European patent attorney
2002 Nederlands octrooigemachtigde
1999 M.Sc., technische informatica (Eindhoven)

Werkzaamheden
2008 – heden ICTRecht juridisch adviesbureau, partner
1999 – 2008 Philips Intellectual Property & Standards
1998 – 1999 Nederlands Bureau voor Verbindingsbeveiliging (thans onderdeel AIVD)
1997 – 1998 EnerTel New Media divisie, medewerker IT