Casema: “Nederland wordt één grote hotspot”

Erwin, paar vraagjes: Wat bedoel je met "In 2008 brengt de Nederlandse overheid de mobiele versie van Wimax, IEEE 802.16e, op de markt."? Het is een standaard die het beste werkt met bepaalde frequenties. Bedoel je dat die verkocht gaan worden? En zijn dat andere dan de WLL ferquenties die Casema net heeft overgenomen? De Nederlandse overheid heeft verder weinig met die standaard te maken. Sterker nog, het is de bedoeling dat veel van de Wimax apparatuur ook in 'unlicensed' spectrum gaat werken, dus dan kan iedereen er mee aan de slag, net als bij WiFi. Er staat dat Wimax in zekere zijn lijkt op UMTS. Maar de mobiele variant van Wimax, IEEE 802.16e, is er nog helemaal niet, dus het is alleen enigzins vergelijkbaar wanneer je stilzit… Als er daarnaast andere frequenties voor nodig zijn dan vraag ik me al helemaal af waarom Casema die vergelijking maakt. Verder wordt de claim gedaan dat "de antennes een bereik van 50 kilometer hebben en een transportcapaciteit van 70 megabit per seconde". Praktijktests tonen aan dat dit eerder 5-8 kilometer is. En daarnaast is die bandbreedte 'shared' en in die zin vraag ik me af hoe het echt concurrerend kan zijn met ADSL of kabel. Maar goed, ondanks bovenstaande punten zou ik graag zien dat dit netwerk snel operationeel is, meer concurrentie kan zeker geen kwaad;-)

Hoi Yme, De verschillende standaarden worden hier door elkaar gehaald.  De theoretische performance van "de antennes" of beter gezegd de basis stations, van de vaste standaard (802.16d-2004) worden hier genoemd. Dit zijn dus de waardes van de totale capaciteit per basis station, gekoppeld aan een (60,90 of 120 graden) antenne. Later aangevuld met een upgrade naar MIMO (multiple in -out) waardoor de snelheid en bereik kan toenemen ala (pre-) WiFi n (802.11n).Hiermee kan men lijntjes door de lucht leggen van punt naar punt, die op elkaar in een zichtlijn moeten zijn afgesteld, vandaar dat het het zgn. vaste WiMAX is. De frequentie voor deze vaste vorm van WiMAX is vooralsnog met name de 3,5 Ghz (die Enertel in NL heeft). Daarnaast zijn er meer ontwikkelingen in europa op de 3,5 Ghz zoals in Frankrijk, Belgie, Engeland, Italie en meer. Mogelijk dat het WiMAXforum inderdaad ook de vrije 5,8 Ghz frequentie zal certificeren (of later nog andere ook) De mobile WiMAX 802.16e-2005 standaard echter, waarvan nu inmiddels al de zogenaamde wave 1 (van 4) certificerings testrondes is afgerond, wijkt siginficant af van de vaste standaard. Dit omdat hier sprake is van een celXXXair netwerk. De frequentie waar het voor mobile WiMAX om gaat is de 2,5 GHz frequentie. Omdat bij mobiliteit van een zichtverbinding vaak geen sprake is zal het signaal goed moeten penetreren in gebouwen en zijn connectie met het basis station moeten behouden wanneer de terminal (of handheld) zich verplaatst. De lagere (in dit geval gelicensieerde) frequentie biedt dan ook uitkomst. Het is aan te raden het bereik van de zenders (de cellen) te beperken wanneer de vraag naar capaciteit in de cel toeneemt. Martijn LukaartMobile WiMAX Consultant 

Misschien dit soort onderzoeken ook een plaatsje in laten nemen? Of gewoon eens 'belichten' als redactie…  http://www.stopumts.nl/doc.php/Onderzoeken/1083  (Even voor de goede orde: Ik roep dit ook als ondernemer, vóórdat dit als geitenwollensokkenreactie wordt gekenschetst)

-quote-Verder wordt de claim gedaan dat "de antennes een bereik van 50 kilometer hebben en een transportcapaciteit van 70 megabit per seconde". Praktijktests tonen aan dat dit eerder 5-8 kilometer is. En daarnaast is die bandbreedte 'shared' en in die zin vraag ik me af hoe het echt concurrerend kan zijn met ADSL of kabel.-quote- Beter nog: de dekking is gebaseerd op het gebruik van outdoor antennes en de bandbreedte is gebaseerd op one-user-only. Bovendien kun je het al lopend sowieso minder goed gebruiken met antennes die kilometers ver weg staan. WiMax zal _geen_ concurrent van UMTS of HSDPA worden simpelweg omdat WiMax hier niet voor is gebouwd: het is voor professionele zendontvangstinstallaties bedoeld, bijvoorbeeld op treinen, woonhuizen, industrieterreinen. Alleen door goed te reguleren kan een hoge snelheid voor elke gebruiker gewaarborgd blijven.

Beste Ruud, Ik ben het niet geheel met je eens, tenzij je hier enkel en alleen de zgn. vaste WiMAX-standaard bedoelt. Alhoewel fixt WiMAX ook niet gaat werken op een trein, zodra die in beweging komt. Fixt WiMAX is inderdaad niet direct een bedreiging voor UMTS of haar opvolger HSDPA, maar in eerste instantie complementair daaraan. Dit omdat je een UMTS/HSDPA basis stations prima zou kunnen voeden met een IP-feed middels Fixt WiMAX (of een andere, bijv. leveranciers eigen-, vaste radio technologie, voor die toepassing). Of WiMAX (de mobiele variant) een kans krijgt te concurreren met UMTS/HSDPA hangt volgens mij alleen nog maar af van regelgeving. Dit omdat de frequentieruimte voor Mobile WiMAX (2,5 Ghz) vooralsnog nog altijd als zogenaamde UMTS-extensie band in de planning staat, waar alsdan (2008) mogelijk geen andere technologieën op/naast mogen draaien.Maar als dat geen belemmering vormt is de weg naar mijn idee vrij voor een "all IP" mobiele wereld, waarvoor mobile WiMAX mijns inziens de beste technologie is. Zoals je nu ook ziet in de vaste wereld waar spraak (VoIP), data en multimedia (bijv. IPTV) reeds convergeren en "all IP" het lijkt te gaan winnen van de meer traditionele (circuit geschakelde-) infrastructuren. Met mobiel WiMAX krijg je personal broadband, of te wel "any time and any place" toegang tot een breedbandig IP-netwerk. Maar uiteraard zullen de gevestigde telco's niet blij zijn als iedereen al in 2008 gaat "Skypen" op z'n mobieltje, dus of het er al zo snel van komt blijft afwachten. Het grijze gebied ertussen zal waarschijnlijk al wel eerder ontgonnen worden met het zogenaamd nomadisch gebruik. Wat mogelijk al voor 2008 voor concurrentie gaat zorgen met de (volledig-) mobiele operators. /Martijn

Martijn, Dank voor de toelichting. Bedoel je overigens ook dat het WiMAXforum vrije 5,8 Ghz frequentie zal certificeren voor zowel de fixed als de mobiele variant? Al begrijp dat de hogere frequentie er zich wat minder voor leent.

Beste Martijn, Als je inderdaad kijkt naar UMTS-diensten zoals de Mobile Connect Card van Vodafone, dan zou WiMax in de gebieden waar de dekking in orde is, een goed alternatief kunnen zijn. Als ik echter veel in de trein wil werken met breedband, dan is geen enkele vorm van WiMax een volwaardig alternatief voor UMTS (tenzij er grote aantallen antennes worden geplaatst, zodat de kans groot is dat er altijd tenminste met één antenne een verbinding kan worden gemaakt). Echter, met mijn reactie doelde ik vooral op de combinatie 'groot bereik' en 'grote capaciteit'. Die twee dingen gaan niet goed samen (bij geen enkele draadloze technologie) en de snelheid en penetratie binnen bijvoorbeeld gebouwen zal altijd slechter worden bij grote afstanden. Bij UMTS en WiFi is bijvoorbeeld het probleem dat een gebruiker met een slechte verbinding alle andere users vertraagt, zelfs al downloadt hij maar op lage snelheid. Bij HSDPA is het ook zo dat gelijktijdig UMTS-gebruik op volle snelheid de doorvoersnelheid van de HSDPA-verbinding flink kan verlagen: de totale snelheid wordt dan een stuk lager als er meerdere users gebruik van maken. Hoe groter de afstand tot het zendende station, hoe groter dit probleem wordt. Doordat er op de hoek van zowat iedere straat (Randstad) een UMTS-antenne staat, kan er ook een goede kwaliteit verbinding worden geleverd (ook binnenshuis) en is de capaciteit toereikend bij UMTS/HSDPA. Met een kleine hoeveelheid WiMax-antennes kan absoluut niet hetzelfde effect worden bereikt, ook niet met de mobiele standaard. Complementair is het zeker wel erg handig, en voor veelgebruikers zal een roamingmogelijkheid van UMTS->WiMax erg interessant kunnen zijn vanwege de vele positieve eigenschappen. Vervanging of echt grote bedreiging zal het echter nooit worden…

Ruud, je zegt "…de combinatie 'groot bereik' en 'grote capaciteit'. Die twee dingen gaan niet goed samen (bij geen enkele draadloze technologie)…" Dat is niet waar. Spectrum schaarste is iets artificieels. Groot bereik en grote capaciteit gaan (door de lucht) prima samen. 'The myth of interference' is een zeer interessant <a href=" http://dir.salon.com/story/tech/feature/2003/03/12/spectrum/print.html">artikel </a>dat David Weinberger ruim 3 jaar geleden schreef hierover.

grote capaciteit en groot bereik gaan onder dezezelfde omstandigheden (zelfde vermogen, verschillende frequentie) inderdaad niet samen. M.b.v. hogere frequentie is het mogelijk meer data te versturen, maar dezelfde hogere frequentie heeft bij hetzelfde vermogen wel een minder groot bereik. Denk aan bijvoorbeeld het verdwijnen van kleuren uit het spectrum als je steeds dieper gaat duiken door de verschillende golflengten van het licht.

Het verbaasd me welke fantasieën men heeft over WiMax. De standaard 802.16 D, dat van oorsprong enkel vaste verbindingen kon opzetten, heeft sinds 2004 de mogelijkheid om ook nomadische diensten aan te bieden. Dit betekend concreet dat men kan rondlopen in een WiMax cel. De 802.16 E standaard oftewel “Mobile WiMax” laat alleen toe dat gebruikers van cel naar cel kunnen overlopen vergelijkbaar als GSM en UMTS terwijl de verbinding tot stand blijft. Daarbij is de modulatie technologie ook anders. WiMax D oftewel OFDM kan de verbinding niet goed tot stand houden als iemand in beweging is. De E standaard is OFDMA, deze kan gebruikers van maximaal 180 km per uur in verbinding houden. Maar laat de fantasieën los dat er cellen van 50km gerealiseerd worden. Dit blijft ten alle tijden vergelijkbaar als GSM. Wel is het zo dat de frequentie makkelijker hergebruikt kunnen worden. 50 km verbinding is alleen mogelijk in een zogenaamde punt naar punt opstelling. Anders is het vergelijkbaar als GSM/UMTS en GPRS. Daarbij moet men niet vergeten dat Casema als Enertel die nu beide in bezit zijn van een spectrum waar WiMax op mogelijk is, allebei GEEN mobiliteit mogen toelaten volgens hun vergunningen. De 2,5 GHz zal mogelijk na 2008 mobiliteit toe laten. Betwijfeld wordt dan of Mobile WiMax wordt toegelaten op een uitbreiding band van UMTS. De 2,5 GHz is nu in bezit door Casema. Daarnaast heeft Enertel de 3,5 GHz die naar alle waarschijnlijkheid nooit mobiliteit zullen krijgen uit hun vergunning.  DJ Hilberding Mobile WiMax specialist & Entrepreneur

Leuke site!. Er zijn nog weinig goede sites over dit onderwerp te vinden.
Ben blij met jullie toevoeging!
Ik kan helaas geen bookmark aanmaken naar http://www.yme.nl in Firefox. 🙁 Weten jullie hoe dit komt?

Groetjes Barbara