Virtuele wereld moet stations aantrekkelijker maken

De NS zetten alle zeilen bij om de stations aantrekkelijker te maken voor de reizigers. Een speciaal voor dit onderzoek ontwikkelde virtuele wereld, moet uitkomst bieden bij het meten van de effecten van kleur en op de wachttijdbeleving op stations.

Bij de ontwikkeling van de virtuele wereld waren er 10 duizenden euro’s mee gemoeid. Volgens Mark van Hagen, senior projectleider strategisch onderzoek bij de NS, alsnog goedkoper dan het testen van kleur in het echt: "Een station overschilderen doe je niet even zomaar."

Doel is om de effecten van kleur en licht te achterhalen op de wachttijdbeleving. Bij koele kleuren, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, lijkt de tijd sneller te gaan. Bij warme kleuren lijkt de tijd trager te gaan. Van Hagen vertelt dat mensen bij het wachten op stations de tijd 2 tot 3 keer langer ervaren dan de werkelijke tijd die er verstrijkt: "Dat komt omdat mensen zich vervelen. Het bieden van voorzieningen en het aantrekkelijker maken van stations moet hierbij helpen." Ook het juiste gebruik van kleur kan daar een rol in spelen. Wanneer een ruimte helder verlicht is, willen mensen ergens minder lang blijven, gedimd licht heeft het tegenovergestelde resultaat. Onderzoek naar kleurbeleving op stations was overigens nog niet gedaan.

Via e-mail nodigden de NS een selecte groep testers uit om mee te doen aan dit onderzoek.

Snelheid en gemak

"Onze reizigers zitten gemiddeld 38 minuten in de trein en ze verblijven gemiddeld 5 minuten op het perron", vertelt Van Hagen. "Als die 5 minuten 15 minuten lijken, dan heeft dat misschien invloed bij de keuze voor de auto of de trein. Het gaat daarbij toch vaak om snelheid en gemak."

Bijkomend voordeel van een virtuele wereld boven videobeelden is dat respondenten ‘zelf door het station kunnen navigeren en zo meer het gevoel hebben dat ze zelf de controle hebben’. "Dat maakt het realistischer", verklaart Van Hagen de keuze voor het 3D-model. Hij vervolgt: "Ook storende factoren als bijvoorbeeld het weer, wilden we gelijk houden."

Second Life

Eerder onderzocht de NS in Second Life de poortjes van de ov-chipkaart. Waarom er precies is gekozen om nu een nieuwe virtuele wereld te ontwikkelen en niet weer Second Life te gebruiken zoals eerder het geval was dat durft Van Hagen niet te zeggen. Zelf ervaart hij Second Life als een ‘iets minder realistischere ervaring’.

Op het gebied van realisme haalt het virtuele station Leiden echter ook niet de schoonheidsprijs. Even de Burger King inlopen om de wachttijd te verkorten, was helaas niet mogelijk. En dat het er grafisch niet piekfijn uitziet, daar is ook een verklaring voor. "Daar hebben we wel aan gewerkt, maar het is een duivels dilemma. Met een licht softwareprogramma wordt de groep die mee kan doen aan het onderzoek groter. Als je het te realistisch maakt, dan is het programma weer te zwaar voor veel mensen." Dat is blijkbaar de prijs die je betaalt voor innovatief onderzoek. "Daarnaast kan je je ook afvragen of het  kwaliteitsniveau heel veel uitmaakt. Hoe levensecht moet zo’n omgeving zijn?", vraagt Van Hagen zich af. "De onderzoeksresultaten zullen waarschijnlijk nauwkeuriger worden, maar niet anders."

Echte situatie

Van Hagen: "We kijken of we de verwachte effecten vinden en hoe die precies uitpakken. Met hele duidelijke resultaten kan het zijn dat we in Leiden een perron aan gaan passen om het in een echte situatie te gaan meten."

Er zijn drie partijen betrokken bij het onderzoek. Movares, die de wereld heeft ontwikkeld, Cebra in Eindhoven die de wereld online hebben gezet en Arachnea die de vragenlijst voor haar rekening nam.

De 2.500 ingevulde vragenlijsten zijn nog niet verwerkt. Het is dus nog even wachten op de resultaten.