Wie is de rechtmatige eigenaar van een creatief idee?

Lawrence Lessig wil zich gaan richten op de bestrijding van corruptie in de politiek, maar voor eDay gaf hij voor een groot publiek nog één keer zijn visie op Free Culture en copyright. Zijn boodschap was even scherp als altijd: maak de van jeugdigen die hun creativiteit uiten in het remixen van digitale media geen criminelen.

De ouderwetse auteursrechten beperken volgens Lessig, de oprichter van Creative Commons, de digitale cultuur. In de huidige internetcultuur worden foto’s hergebruikt, maar ook teksten, filmpjes en muziek. Hoeveel controle eist de eigenaar van de content? En hoe zit het met de rechten van de creatieveling die de content naar zijn eigen hand zet om een andere boodschap over te brengen? Lessig was het levende bewijs van hergebruik van content. Zijn strak vormgegeven lezing vlogen de filmpjes goed getimed voorbij om zijn verhaal kracht bij te zetten.

Volgens Lessig is het niet nieuw dat mensen bestaande content opnieuw vormgeven: “In 1906 was er John Philips Sousa die de platenspeler verafschuwde. Hij was bang dat deze apparaten  de artistieke ontwikkeling zouden stopzetten.” Lessig quote de man: “Vroeger hoorde je op een mooie zomeravond overal de jongeren liederen van oude dagen of de liederen van nu zingen. Vandaag de dag is alles wat je hoort deze verderfelijke machine.”

Read-write cultuur

De read-write cultuur, waarin mensen actief deelnamen aan de creativiteit zou verdwijnen door de platenspeler. Hiervoor in de plaats kwam de read-only cultuur waar de creativiteit werd geconsumeerd en de consument zelf geen deel nam aan het creatieve proces. Achteraf gezien had Sousa gelijk, de 20^ste eeuw was een read-only cultuur.

Met de komst van het internet is de read-write cultuur weer terug. Wikipedia is een mooi voorbeeld van de read-write cultuur. Ook het remixen van muziek, het plaatsen van beelden over muziek, de vele filmpjes op YouTube en de spoofs, follow-ups van anderen. Je hoort overal de jongeren liederen van oude dagen of de liederen van nu zingen.

Beoordelen met een 1

Lessig gaf het voorbeeld van het computerspel Spore waarbij de spelers hun eigen creaties konden uploaden naar een centrale database. De ophef die hier ontstond toen uitkwam dat Electronic Arts alle rechten over de creaties wilden behouden was niet mild. “De recensies op Amazon waren erg slecht, mensen riepen elkaar op om het spel hier te beoordelen met een 1. Communities kunnen mensen wegdrijven van het kopen van een product, zelfs wanneer de eigenaar angstvallig de controle probeert te behouden”, aldus Lessig.

Bedrijven moeten oppassen dat ze niet overal de controle over willen houden. Lessig: “Begin geen oorlog waar de jeugd wordt gezien als de terrorist. Je kan de kinderen niet tegenhouden om content te remixen en ideeen te delen. Het drijft ze alleen maar ondergronds.”

Hybride economie

Dat zijn de verschillen in de traditionele economie en de hybride economie. De laatste is een samentrekking van een commerciële economie en een sharing economie. Waarbij het bij de eerste draait om geld en de andere om het delen van informatie. Op het internet is een hybride economievorm ontstaan.

Een voorbeeld van een online commerciële economie is bijvoorbeeld Amazon of eBay. Op het internet is Wikipedia een goed voorbeeld van een ‘sharing’ economie. Lessig: “Wanneer deze twee elkaar overlappen ontstaat er een hybride economie waarbij de ene economie de ander naar een hoger plan moet tillen. Flickr bijvoorbeeld draaide om het delen van foto’s.” Met de overname van Flickr door Yahoo komt er financiële motieven om het hoekje kijken.

Niet op waarde geschat

Met de read-write cultuur op het web en de verschillende economieën die Lessig aanhaalt, ontstaan er problemen op het gebied van auteursrecht. Wie is de eigenaar van een filmpje waarin verschillende beelden en muziek is gebruikt? Wie is de eigenaar van de creativiteit hierachter? “De nieuwe scheppers worden niet op waarde geschat door grote bedrijven. Google bijvoorbeeld steekt het hoofd in het zand en denkt niet teveel na over de rechten van creatieve ideeën”, stelde Lessig.

Het gewone copyrightmodel is volgens Lessig niet meer van deze tijd. Terugdraaien kan niet meer. In plaats van all rights reserved pleit Lessig voor some rights reserved: Creative Commons. De eigenaar behoudt de auteursrechten over content, maar laat anderen het werk gebruiken en opnieuw vormgeven. Lessig eindigde met het concept waarvan hij zelf ooit aan de wieg stond.