Workshop: Usability van websites

Usability is van grote invloed op het succes van uw website, dat is onomstreden. Maar wat is usability eigenlijk? En wat moet u wel en niet doen en waarom?

1. Weet waarover u praat

Wat is usability? Volgens Ward van der Put, auteur van het boek Website Usability, is dat de mate waarin een website kan worden benut door specifieke gebruikers om bepaalde doelen effectief en naar tevredenheid te bereiken in een specifieke gebruikerscontext. Of uw site gebruiksvriendelijk is, meet u volgens specialist Steve Krug (Don’t make me think) eenvoudig zelf: “Als u werkelijk wilt weten of uw website goed werkt, vraag dan uw buurman om hem uit te proberen terwijl u over zijn schouder meekijkt.” Kenmerkend is dat usabilityrichtlijnen meestal gaan om verboden, geen geboden. Dat lijkt vervelend, maar geeft juist duidelijke grenzen aan het creatieve speelveld van de vormgever.

2. Doe de usabilitysneltest

Peter Kassenaar schreef het Handboek Website Usability en gebruikt daarin een test die weer gebaseerd is op werk van Steve Krug (Krug noemt het de Trunk Test). De test is online beschikbaar. In het kort komt het erop neer dat u, zonder nadenken, uw website bekijkt en zes vragen beantwoordt. Hoe heet de site, waar ben ik op de site, waar kan ik heen, kan ik zoeken enzovoorts. De bedoeling is dat u díe items op de site omcirkelt die antwoord geven op de vragen. Dat werkt het makkelijkst als u een goede afdruk maakt van de webpagina die u gaat testen. Klaar? Controleer of alle vragen beantwoord worden door uw site en hoe de onderlinge samenhang is.

3. Hanteer tien vuistregels

Usability-experts geven niet altijd dezelfde adviezen. Het waarom van hun advies is dus des te belangrijker. Een aantal vuistregels is wel algemeen geaccepteerd, kijk bijvoorbeeld op www.w3use.nl: zorg dat uw logo en bedrijfsnaam altijd in beeld zijn, zorg voor een consistente, eenvoudige navigatie en toon pagina’s binnen 10 seconden. Plaats een zoekbox, schrijf leesbaar (en kort!), maak herkenbare hyperlinks en bied interactie. Spring ook zuinig om met plaatjes en multimedia.

4. Ook uw blog kan gebruikersvriendelijker

Al wat ouder maar nog steeds bruikbaar: de top-10 designfouten volgens Jakob Nielsen. Hoewel hij meer doelt op persoonlijke weblogs, kunnen ook corporate blogs hiermee uit de voeten. Het ontbreken van auteursinfo, onduidelijke linkinfo (‘meer hier en hier’) en onbegrijpelijke blogtitels (‘Het moet niet gekker worden!’) noemt Nielsen als hoofdzonden, de rest van de lijst vindt u op de site van deze guru.

5. Seo is bad, findability is good

Aarron Walter schreef begin dit jaar het boek Building Findable Websites. In een recent interview legt hij kort uit wat ‘findability’ inhoudt: zorg dat publiek je site vindt, op je site vindt wat het zoekt en daarom na een eerste bezoek terug wil komen. Klinkt logisch en niet erg origineel, toch is findability in usabilitykringen al herkend als seo 2.0 (seo: search engine optimalization, ofwel zoekmachineoptimalisatie). Waar of niet, feit is dat een exclusieve focus op zoekmachineoptimalisatie heden ten dage niet meer genoeg is. Naast zoekmachines beïnvloeden ook social networks, virale marketing en microblogformats een steeds groter deel van uw publiek.

6. Focus op tevreden bezoekers

De site www.zoekmachine-marketing-blog.com noemt vijf vragen die webshopbezoekers beantwoord willen zien alvorens tot aankoop over te gaan. Meer bezoekers (door zoekmachineoptimalisatie) is fijn, maar het gaat natuurlijk om betalende bezoekers. Zorg dus dat bezoekers die de site al gevonden hebben, kopen wat ze zoeken en zet ze aan tot herhalingsaankopen. Conversietips horen in een andere workshop thuis, de vijf vragen vindt u in de volgende stap.

7. Beantwoord vijf vragen

De vijf vragen gelden dus voor webshops, maar zijn ook te gebruiken voor contentsites. Bezoekers willen weten wat andere gebruikers van een product vinden, en welke producten die gebruikers kopen (of kochten). Zorg dat deze informatie, liefst in lijstjes, op uw site staat. Geef bezoekers het gevoel dat ze zich moeten haasten, dat uw aanbieding een buitenkansje is. Zorg voor duidelijke afbeeldingen en wees volledig in uw informatie. Veel koopprocessen worden afgebroken als niet duidelijk is wat de totale aankoopkosten zullen zijn.

8. Zorg voor een toegankelijke site

De Europese Unie probeert met het project Drempels Weg online informatie voor iedereen toegankelijk te maken. Er is ook een stichting Accessibilty, waar de focus specifiek ligt op mensen met een functiebeperking. Het World Wide Web Consortium (W3C) is de motor achter deze ontwikkeling, en dan met name de werkgroep Web Accessibility Initiative (WAI). Grofweg alle richtlijnen zijn gebaseerd op adviezen van de WAI. Veel webrichtlijnen zijn praktisch van aard en direct toepasbaar. Als u www.accessibility.nl en www.drempelvrij.nl bezoekt en de richtlijnen ter harte neemt, komt dat de usability van uw website beslist ten goede.

9. Don’t believe the hype

Om u in verwarring achter te laten nog een laatste tip: vertrouw naast experts vooral uw gezond verstand. Ruben Timmerman van weblog Usarchy.com beschreef de usabilitymythes. Zoals externe links: moeten die wel of geen nieuw venster openen? Timmerman wijst op Nielsen, die het een doodzonde vindt. Niet doen dus? Dat is de vraag. Timmerman noemt ook Startpagina.nl, waar externe links wel vensters openen. Als die gebruikerservaring de trend zet voor alle startklonen, lijkt het Timmerman wijzer ook daar met nieuwe vensters te werken. Moraal: dé usabilitytip bestaat niet, praktische handvatten wel.

Bron foto: Andre Charland (CC)