Deel dit artikel
-

Revolutie in de zorg: naar een videoconsult

Jaren later dan andere sectoren staat de gezondheidszorg nu ook een informatierevolutie te wachten: Health 2.0. De innovaties worden gedreven door patiënten die de touwtjes meer in handen willen krijgen, maar vooral door het geld: er lonkt een miljardenmarkt.

Maarten Lens-FitzGerald blogt over zijn chemotherapie op Maartensjourney. com. Twee Amerikanen met dezelfde vorm van kanker als hij reageerden op zijn (Engelstalige) posts. “De ene was al klaar met de behandeling, de ander zat net een week achter mij. We konden elkaar helpen door ervaringen uit te wisselen."

De blog van Lens-Fitzgerald wordt op het web gezien als helemaal ‘Health 2.0’. Health 2.0, of ‘Zorg 2.0’, of ‘e-health’, is een containerbegrip voor allerlei innovaties in de zorg. Media als CNN, The New York Times en The Economist berichtten erover, in de VS worden er congressen over georganiseerd en heel langzaam kruipt de term de Nederlandse zorgwereld binnen. Maar wat houdt het in?

Wat internet kan betekenen voor de zorg – dat is de meest eenvoudige uitleg van Health 2.0. De talloze internetfora waar patiënten ervaringen uitwisselen, lijken de voorbode te zijn van grote veranderingen. Maartensjourney.com is dat misschien ook. De doorsnee patiënt zou wellicht niet op de gedachte komen om zijn PET-scan op internet te zetten, voor Lens-FitzGerald, een 37-jarige nieuwe-mediaprofessional (hij is mede-oprichter van SPRXmobile), is het een logische stap. “Vrienden, familie, mijn huisarts kunnen meekijken. Zo is er extra controle, en ze kunnen met vragen komen voor de specialist die ik zelf nog niet had bedacht.”

Het liefst zou Lens-FitzGerald zijn hele dossier van de afdeling oncologie online zetten, maar dat wordt lastig. “Het is handgeschreven”, zegt hij met een lachje. Lens-FitzGeralds met de pen ingevulde dossier illustreert het niveau van automatisering in de zorg. Mischa Klein van Siemens Business Development Health Care weet er alles van: “De zorg is een vrij traditionele wereld, hij loopt achter op andere bedrijfstakken.”

Fatale fout

De ouderwetse werkwijze blijft niet zonder gevolgen. Anesthesist Erik Korsten beschrijft een fatale fout in zijn eigen instelling, het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Korsten is naast praktiserend medicus ook deeltijdhoogleraar aan de TU Eindhoven en werkt aan it-vernieuwingen binnen de zorg. Korsten: “Een vrouw met gewrichtsklachten kreeg door de reumatoloog een medicijn voorgeschreven waarvan bekend is dat het het aantal witte bloedlichamen doet dalen. Later komt de vrouw voor een totaal andere klacht – aambeien – weer in het ziekenhuis. De specialist ziet over het hoofd dat ze dat medicijn gebruikt en doet een incisie in een per definitie vuil gebied. Omdat ze geen afweer heeft, gaat ze dood.”

Het aantal soortgelijke fouten in de zorg is duizelingwekkend. In het tv-programma Buitenhof zei minister Klink van Volksgezondheid dat er jaarlijks 18.000 tot 19.000 mensen in het ziekenhuis worden opgenomen, omdat ze medicijnen krijgen voorgeschreven die met elkaar in strijd zijn. Andere schrikbarende cijfers, uit een onderzoek van het Nederlands Patiënten Platform en het Nationaal ICT Instituut van enkele jaren terug: in 2003 zijn veertigduizend mensen door de huisarts of in het ziekenhuis verkeerd behandeld of geopereerd, door fouten in hun medische dossier of bij de overdracht van informatie. Nog eens 75.000 mensen kregen door storingen in de communicatie verkeerde medicijnen. De verschillende fouten maakten 18.000 extra operaties nodig.

Veel blunders zouden eenvoudig te voorkomen zijn als medici en apothekers elektronisch de medische historie van patiënten kunnen raadplegen. Dit moet mogelijk worden met de komst van het Elektronisch Patiëntendossier (EPD, zie kader). Een elektronisch dossier maakt het niet alleen veel makkelijker om gegevens uit te wisselen, er kan ook software aan worden gekoppeld die artsen waarschuwt als ze verkeerde pillen voorschrijven. Korsten: “Ik denk dat beslissingsondersteuning voor artsen dé revolutie zal zijn in de gezondheidszorg. Er worden nu fouten gemaakt waarvan je denkt: hoe is het in godsnaam mogelijk? Maar ook mensen die serieus met hun taak bezig zijn, zien dingen over het hoofd. Een goed waarschuwingssysteem kan helpen die fouten uit de wereld te krijgen.”

Ook een concern als Siemens speelt in op de vraag naar dit soort elektronische ondersteuning van artsen, met een softwareoplossing als Soarian. “Als er medicatie wordt gegeven, kijkt Soarian of die wel samengaat met andere medicijnen of de meest recente labuitslagen”, aldus Cor Rumping van Siemens Medical Solutions.

Google

Wie rondbelt met deskundigen, ziet heel langzaam de contouren van een informatierevolutie in de zorg, waaronder het EPD een belangrijke pijler moet worden. De andere pijler staat al: de gigantische hoeveelheid informatie die op internet is te vinden over aandoeningen en behandelingen, en de uitwisseling van ervaringen tussen patiënten.

Zo is ‘dokter Google’ een belangrijke adviseur: zeven op de tien mensen zouden de zoekmachine raadplegen voordat ze naar een arts gaan. Er zijn talloze gespecialiseerde gezondheidssites. Een greep: Patientslikeme.com, Diabetesweb.nl, Sugarstats.com, Dailystrength.org. Op YouTube zijn honderden filmpjes te vinden van operaties en andere behandelingen.

Medici zelf zijn nog wat terughoudender met het gebruik van internet als informatiebron. “De patiënt loopt voor op de be roepsgroep”, zegt Lucien Engelen, hoofd Acute Zorgregio Oost (een samenwerkingsverband van zorgaanbieders, waaronder het UMC St Radboud, huisartsenposten, ambulancediensten en apothekers in de regio). “Een heel groot gedeelte van onze beroepsgroep is helemaal niet op de hoogte van wat nieuwe media bieden.”

Engelen volgt daarom het voorbeeld van de patiënt: hij heeft een kennispoort opgezet voor zorgprofessionals. “We bouwen een community waar relevante informatie over acute zorg bij elkaar komt. We hebben bloggers: artsen, ziekenhuisdirecteuren, verpleegkundigen en beleidsondersteuners. Professionals met een inlogcode kunnen hun mening geven.” De opzet doet volgens Engelen erg denken aan een site voor een heel andere beroepsgroep: Marketingfacts.nl. Dat is geen toeval, aangezien Marketingfactsoprichter Marco Derksen als adviseur betrokken is bij de portal.

In het midden

Het beeld van de alwetende arts verdwijnt, weet Martijn Hulst. Hulst werkt bij internetbureau TamTam en organisatieadviesbureau Hutspot. Hij helpt zorginstellingen met hun internetinnovaties en blogt over Health 2.0. “Er is een cultuurverandering gaande. De patiënt komt steeds meer in het midden te staan”, stelt hij. De toekomst die Hulst schetst, vertoont overeenkomsten met wat er is gebeurd met consumentenelektronica. De consument is daar veranderd van iemand die zich in de winkel een veel te duur tv-toestel liet aansmeren, tot de bovenliggende partij: hij zoekt op internet welk apparaat het best bij hem past en vergelijkt de prijzen van de verschillende verkooppunten. Op het moment dat hij de elektronicazaak binnenstapt, weet hij vaak meer dan de verkoper.

Áls hij al de winkel binnenstapt, want niet zelden wordt alles online afgehandeld, tot de koop aan toe. Ook hier houdt de vergelijking met de zorg nog niet op. Kijk naar huisarts Jay Parkinson in Brooklyn, New York. Hij heeft geen praktijkruime, maar doet de meeste consulten online. Patiënten die hem willen raadplegen, kunnen hem tussen acht uur ’s ochtends en vijf uur ’s middags bereiken via instant messenger, e-mail of videochat. Wanneer het nodig is om een stethoscoop tegen iemands borst te houden of een huiduitslag te inspecteren, doet hij een huisbezoek. Het vervolgcontact kan weer online plaatsvinden. Hij gebruikt Liferecord.com om zijn medische dossiers bij te houden.

Voor dokters als Parkinson wordt het alleen maar makkelijker. Er komt steeds meer techniek beschikbaar die zorg op afstand versimpelt – de derde pijler onder de revolutie. De eenvoudigste vorm is de mobiele telefoon met camera: iemand die van zijn diëtiste moet bijhouden wat hij eet, kan zijn maaltijden fotograferen met zijn mobieltje. Talloze fabrikanten, zoals Siemens en Philips, ontwikkelen speciale apparaten. Zelfs gameconsoleproducent Nintendo doet mee. Voor diabetespatiënten heeft Nintendo de Glucoboy, een glucosemeter.

Miljarden

Dat zoveel commerciële partijen zich bezighouden met e-health geeft aan dat zij een enorme markt denken te gaan ontginnen. Zij hebben geluisterd naar minister Klink, die verwacht dat er over elf jaar 500.000 (!) extra arbeidskrachten in de zorg nodig zijn om de door de vergrijzing exploderende vraag op te vangen. Menskracht alleen kan niet aan deze vraag voldoen, techniek zal een behoorlijk handje moeten helpen. Volgens telecomprovider Orange is de markt voor telezorg wereldwijd maar liefst 450 miljard euro groot.

Aantrekkelijk genoeg dus om erin te springen, maar in Nederland heerst nog een beetje koudwatervrees. Door het huidige financieringssysteem, waarbij betaald wordt per behandeling, is het onduidelijk wie voor de kosten van innovatie moet opdraaien. Rumping van Siemens: “Waar komen de baten te liggen? Door het stellen van betere diagnoses met behulp van automatisering hoeven er straks misschien minder mensen naar het ziekenhuis, maar nemen de kosten van de huisarts wellicht toe.”

Toch gaan de ontwikkelingen door. Intel introduceert naar verwachting volgend jaar de Intel Health Guide in Nederland. De belangrijkste feature van het ding is tweeweg videoconferencing tussen patiënt en dokter. In het apparaat kan een hele reeks aan meetapparatuur worden geplugd – onder meer bloeddrukmeters, glucosemeters, een elektronische weegschaal – om de gezondheid van de patiënt te monitoren. De Intel Health Guide suggereert door zijn witte kleur, afgeronde hoeken, touchscreen en schaarse knoppen het gebruiksgemak van een iPhone. De foto’s in de brochure doen vermoeden dat Intel de doelgroep vooral zoekt onder oudere patiënten, mensen die misschien niet zo handig zijn met opzetten van een webcamsessie via een gewone pc.

Webgemeenschap

Een stap verder gaat de Health Presence van Cisco Systems, een soort douchecabine waarin de patiënt plaatsneemt voor een consult op afstand (zie kader). De meeste technieken hebben één ding gemeen: ze communiceren via het internetprotocol. Sommigen zoeken zelfs direct aansluiting met de webgemeenschap, zoals de Glucoboy. Wie de Glucoboy op de Nintendo Gameboy aansluit, krijgt toegang tot een webgemeenschap waar ervaringen worden gedeeld en gezond leven wordt aangemoedigd.

Zo grijpen drie verschillende ontwikkelingen in elkaar: de late automatisering van de zorg plus het daarmee samenhangende Elektronisch Patientendossier, de komst van ‘telezorg’ en de uitwisseling van informatie op internet. Wie straks met een gezondheidsklacht kampt raadpleegt eerst ‘dokter Google’, maakt vervolgens online een afspraak met een arts en kan daarna intensief met de medicus contact houden via telezorg. Omdat de patiënt makkelijk zijn dossier kan raadplegen, kan hij eenvoudig met de internetgemeenschap delen welke behandeling hij volgt. Hij is in staat second opinions aan te vragen bij artsen waar ook ter wereld, door ze toegang te geven tot zijn testuitslagen in zijn dossier.

Het resultaat volgens de hooggespannen verwachtingen: aanzienlijk minder medische fouten en enorm lagere kosten. Met Health 2.0 maakt de zorg een reuzenstap in efficiency. Maar het belangrijkste is volgens deskundigen dat straks alle informatielijnen bij de patiënt eindigen. Niet meer de zorgaanbieder, maar de patiënt komt midden in het web te zitten. Ervaringsdeskundige Lens-FitzGerald: “Je gaat als patiënt mede de regie voeren.”

Bron foto: xersti (CC)

Deel dit bericht

6 Reacties

Gosse AdB

Mooie en verhelderende post over dit interessante onderwerp. Wellicht heeft juist het ontbreken van de "remmende voorsprong" een positief effect op de komende ontwikkelingen in de zorg-sector. Handgeschreven recepten op papier zijn immers niet meer van deze tijd, zeker met de beruchte "dokters-hanepoten"! Nog steeds overlijden vier maal meer mensen door te voorkomen medische fouten dan in het verkeer. Wellicht is het daarom beter om gelden die besteed gaan worden aan diverse rotondes en andere verkeersmaatregelen te besteden aan innovatie in de zorg? Of aan een project als: http://www.care2x.org/  Dan heeft iedereen op deze wereld er profijt van… 

Rob Boeyink

Interessant om te lezen dat Health 2.0 steeds meer begint te leven in Nederland. Er zijn al diverse leuke initatieven in Nederland op dit gebied waaronder de zoekmachine MediGo (www.mediGo.nl) en de social community http://www.gezondheidscommunity.nl (de beta is te bekijken via http://www.beoordelingen.nl ) Als oprichter van gezondheidscommunity.nl heb ik op dit moment veel contacten in de markt. Ik merk hierbij dat consumenten erg positief hier tegen overstaan maar dat organisaties zoals patientverenigingen, ziekenhuizen, zorgverzekeraars etc enthousiast zijn zijn maar wel afwachtend. Ik verwacht echter wel dat er dit jaar een hoop veranderingen zullen gaan plaatsvinden.

John

Een uitstekende ontwikkeling waar Avacast met haar interactieve webcast ook prima op inspeelt. Vraag is natuurlijk wie er binnen de gezondheidzorg de eerste stappen gaat zetten om online via video en voip op afstand diensten te leveren? Avacast Europe is er in ieder geval klaar voor.

lucien engelen

Beste John, deze stappen zijn reeds gezet zoals bijvoorbeeld in een van onze projecten : http://www.telecom4care.nl/images/persberichtHealthBridge.pdf Eventuele details zijn te krijgen via Jan Stroeken bij ons (UMC St Radboud)

John Welzen

Beste Lucien, Bedankt voor je interessante reactie en doorverwijzing. Er zijn nogal wat verschillen als we het over Avacast hebben en al haar mogelijkheden. Avacast is een webbased internet oplossing. Dat betekent dat iedereen vanuit zijn/haar thuissituatie of op het werk een dergelijk overleg kan voeren. Daarnaast kan Avacast ook met een klik gebruikt worden voor schaalbaar overleg met meerdere mensen tegelijk. An voor kennisoverdracht kan het als internet broadcast worden gebruikt en kun je live (met live interactie via chat, voip en video) of 24/7 via een opgenomen versie uitleg geven aan mensen die informatie willen hebben over medische zaken en daar vragen over hebben. In mijn gedachten zijn er geen medische folders meer nodig, kun je live uitleg geven, een power point of video laten zien en vragen stellen of beantwoorden op internet en kun je ook gemakkelijk een interne video conference houden in combinatie met desktop sharing waarbij je op elkaars scherm kunt kijken. Obama en Hillary Clinton hebben 90.000 online deelnemers tijdens hun National Convention van informatie voorzien en vragen beantwoord. Kortom, een mogelijkheid van webcollaboration waarmee ziekenhuizen geld kunnen besparen, meer informatie kunnen geven, geen extra hardware hoeven aan te schaffen en ook nog innovatief zijn. Het kan ook zonder kosten in de eigen look en feel van het Ziekenhuis zelf. Wij van Avacast zijn er klaar voor om deze relatief goedkope en zeer effectieve communicatie te implementeren in ziekenhuizen. Een idee voor Radbout Nijmegen?

Robert Mol

Wellicht voor geinteresseerden: kijk op http://www.emaildokter.nl met de verwijzing naar het 11e Symposium van de Nederlandse Vereniging voor E-Health (www.vereniging-ehealth.nl) op dinsdag 10 maart a.s. waar ditonderwerp besproken wordt.

Plaats een reactie

Uw e-mailadres wordt niet op de site getoond