Nieuws -27 december 2004 - 00:00

E-commerce

Het gaat niet goed met het consumentenvertrouwen en daarmee het koopgedrag in Nederland. Offline althans, want op internet winkelt men fanatiek door. In de eerste helft van het jaar groeiden de bestedingen met 35 procent. En vanuit onverwachte hoek is er nu volop steun voor online kopen.

E-commerce heeft er inmiddels alweer een lustrum opzitten. Het was webwinkel NetMarket die in 1994 de aanzet gaf tot een wereldwijde verandering in het kopen. Op 11 augustus 1994 zag oprichter Daniel Kohn van NetMarket de eerste bestelling binnenkomen. Een klasgenoot van de nog studerende Kohn kocht via www.netmarket.com de cd ‘Ten summoner’s tales’ van Sting en schreef daarmee ook geschiedenis, als de eerste online koper ter wereld.

Zoals bij alle doorbraken is er achteraf gebakkelei over wie de eerste was. Werd NetMarket door de media binnengehaald als het bedrijf dat de eerste elektronische transactie hadden verricht, elders werd de eer gegund aan The Internet Shopping Network dat ook in 1994 begon met de verkoop via internet, in dit geval van computeronderdelen. Volgens Randy Adams, toen de ceo van het bedrijf, verrichtte zijn bedrijf de eerste transactie een maand eerder dan NetMarket.

Adams is nog steeds actief in e-commerce, hij geeft leiding aan AuctionDrop, een bedrijf dat voor consumenten spullen verkoopt via eBay en daarbij een deel van de opbrengst als commissie incasseert. Het geeft goed aan hoe snel in tien jaar tijd de online handel zich heeft ontwikkeld. Er is nu al ruimte voor dienstverleners rond grote e-commercesites.

In Nederland claimt Shop.nl de primeur te hebben van eerste e-commercesite. Shop.nl ging in 1996 van start en is opgezet door het drietal dat ook aan de wieg stond van webbureau Clockwork (Bernard van Oranje, Menno de Jong en Paul Mol). Shop.nl is nu eigendom van Boxford Holland BV. In hetzelfde jaar waarin Shop.nl de winkel opende werd ook voor het eerst gesproken over e-commerce. Het waren de professoren Ravi Kalakota en Andrew B. Whinston van de Universiteit van Texas die de term voor het eerst gebruikten, in hun boek ‘Electronic Commerce’.

Hype-cijfers
Hoe staat het er nu voor na 10 jaar e-commerce? Verrassend genoeg liggen de omzetcijfers niet zo heel ver verwijderd van de voorspellingen tijdens de internethype. In 1999 meldde Forrester Research dat e-commerce in de Verenigde Staten in 2003 een waarde zou vertegenwoordigen van 108 miljard dollar. De teller eindigde vorig jaar op 93 miljard dollar, aldus het Amerikaanse Ministerie van Handel. Zelf kwam Forrester samen met Shop.org tot bestedingen van 114 miljard dollar (de verschillen hangen samen met de definitie van e-commerce, bij Forrester en Shop.org worden er meer segmenten toe gerekend).

Het Amerikaanse Ministerie van Handel kwam in augustus met cijfers over de eerste helft van het jaar, de groei blijkt zich wederom in dubbele cijfers voort te zetten. De ontwikkeling is als volgt:

 

2003	93 miljard dollar	28,1 procent groei
eerste kwartaal 2004	15,5	28,1 procent groei
tweede kwartaal 2004	15,7	23 procent groei

Op de totale retailbestedingen is e-handel bescheiden, maar het neemt wel gestaag toe. Zo was het in 1999 goed voor 0,7 procent van de totale retailbestedingen, in het tweede kwartaal van dit jaar bleek dat gegroeid naar 1,7 procent. Forrester en Shop.org kwamen over 2003 al tot een percentage van 5,4 procent van alle detailhandelverkopen, maar hun definitie van de detailhandel is wat nauwer dan bij het Ministerie van Handel.

Ook in Nederland is het aandeel webwinkelen op de totale retailbestedingen – hoewel nog steeds bescheiden – sterk toegenomen. Lag het in 1998 op 0,04 procent van alle bestedingen in de detailhandel, in 2003 was het al toegenomen tot 1,67 procent. Tot die conclusie komen brancheorganisatie Thuiswinkel.org en onderzoeksbureau Blauw Research in de Thuiswinkel Markt Monitor. De bestedingen aan webwinkelen hebben zich in Nederland de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld:

1998	41 miljoen euro	507 procent groei
1999	147	257
2000	311	118
2001	527	64
2002	937	78
2003	1240	32
2004/ 1e helft	775	35

Het meeste geld wordt bij Nederlandse online retailers uitgegeven aan reizen, vorig jaar ging het om een bedrag van 520 miljoen euro. Op afstand volgt hard- en software (147 miljoen euro), consumentenelektronica en witgoed (132 miljoen), entertainment (101 miljoen) en kleding (88 miljoen). In de eerste helft van het jaar schaften 3,4 miljoen Nederlanders iets aan via internet.

Zoekmachines
Een belangrijke steun in de rug was er voor e-commerce dankzij zoekmachines. Een groeiend aantal mensen oriënteert zich online op een aankoop, waarmee er kansen liggen voor webwinkels. Deze groep consumenten begint overwegend bij zoekmachines in hun poging meer informatie over een gewense dvd-speler of digitale camera op te vragen. Waarmee deze een aanjaagfunctie hebben gekregen voor e-commerce. Google wil daar zelf een graantje van meepikken met de zoekmachine voor producten Froogle, ook Yahoo is met een productenvinder actief. De prijsvergelijkers zoals die al sinds jaren te vinden zijn op internet profiteren ook mee van het veranderde gedrag van consumenten.

Meestal wordt de groei ook geralateerd aan een veranderende houding tegenover online kopen. Steeds meer mensen overwinnen een zekere angst voor online kopen, waarmee het aantal kopers en de omzet groeit. Het aantal mensen dat voor het eerst iets online koopt groeide in de eerste helft van dit jaar sterk. Volgens Thuiswinkel.org en Blauw Research waren er in de eerste zes maanden van vorig jaar 300 duizend mensen die voor het eerst een aankoop deden via internet, dit jaar waren het er 700 duizend.
Forrester kwam medio vorig jaar met nog een andere reden. Het zegt dat er een duidelijk verband is tussen de betere ervaring die webwinkels zijn gaan bieden en de conversieratio bij webwinkels, oftewel het aantal kijkers dat overgaat tot een aankoop. Het aantal kijkers dat besloot te kopen groeide bijvoorbeeld in 2002 van 2,2 naar 3,2 procent. De “kale winkelcentra” zijn volgens Forrester langzamerhand omgevormd tot “warenhuizen”.

Een belangrijke stimulans hierbij is afkomstig van de bedrijven die sites analyseren en aanbevelingen doen om de winkels aantrekkelijker te maken voor kopers. En ook bedrijven die zich richten op selfservice. Deze bedrijven vallen binnen het onderzoek voor de Emerce 100 binnen de categorie ‘Websitemanagement’, maar hun effect op e-commerce rechtvaardigd een vermelding alhier. Zo specialiseert het Amsterdamse Fredhopper zich in het klantvriendelijk maken van de site. Doel is om de diverse klikpaden die een site kent zo goed mogelijk af te stemmen op het gedrag van internetters. Op die manier krijgen die klanten een betere ‘site-ervaring’, wat zorgt voor het sneller vinden van informatie of het eerder geneigd zijn om een aankoopt te doen. In dat opzicht is ook de opleving van een bedrijf als Q-Go te plaatsen. Q-Go richt zich op bedrijven die aan selfservice willen doen, bedrijven die klanten in staat willen stellen om zichzelf te bedienen. Bijvoorbeeld door ze de mogelijkheid te bieden om een vraag in eigen woorden op de site te stellen. Informatie die daaruit vergaard wordt dient weer om de site nog beter te laten aansluiten bij de doelstellingen, waaronder vaak ook e-commerce.

Overheid
Onder het kopje ‘e-commerce’ zijn partijen verzameld op het gebied van onder meer betalen, technologiebedrijven voor contentverspreiding, shop-hosting (b2b) en uiteraard de softwarebedrijven die e-commerce websites – of beter gezegd transactiegerichte websites – mogelijk maken. Zo sleept Unit 4 Agresso de laatste tijd veel contracten in de wacht bij overheid en semi-overheidsinstanties, ook in het buitenland. Niet direct de eerste partijen die te binnen schieten bij het horen van de term e-commerce, maar de ‘handel’ via overheidssites zal de komende tijd alleen maar toenemen. Denk hierbij aan het aanvragen van een uittreksel uit het bevolkingsregister en dit direct afrekenen via de site van de gemeentelijke overheid. Tot dezelfde categorie van e-commerce providers behoren onder meer TamTam, TotalWeb, Ewycks Groep, Rosetta (het bedrijf achter Schoolbank.nl), Tie Holding en E-Buzz. Het Hoofddorpse E-Buzz zag in Europa het aantal gebruikers voor de internetbestelapplicatie ‘Easy Order’ in de eerste helft van het jaar met 20 procent stijgen, naar 600 duizend. In Duitsland werden technische groothandel Otten en leverancier van kantoorbenodigdheden Ahrend klant.

Een interessante ontwikkeling binnen e-commerce is ‘shop-in-a-shop’. Dit houdt in dat websites andere bedrijven in staat stellen om op hun site een eigen winkeltje te runnen. Amazon doet het al jaren (oa met warenhuis Target), maar in Nederland is het nog niet echt doorgebroken. Bij Marktplaats.nl zijn eigen winkeltjes van derden te vinden. De belangrijkste ontwikkeling binnen e-commerce in Nederland lijkt komend jaar bij banken te komen. Voor de Emerce 100 zijn een groot aantal betaalbedrijven genomineerd, waaronder Bibit en Mobile2Pay. Geen e-commerce zonder betaalmodule. De sterk gegroeide hoeveelheid aan online betaalmethoden werkt echter ook verwarrend, zowel voor de klant als voor de webwinkel, die een steeds groter porfolio aan betaalmethoden mag gaan aanbieden. Begin volgend jaar komt daar verandering beloofden grote banken als ING, Rabobank en ABN Amro. Ze doeken dit jaar hun eigen betaalmethoden op, waaronder Way2Pay en Tootz (ING), de E-Wallet (ABN Amro) om gezamenlijk met een nieuwe betaalstandaard voor internet te komen. Deze methode is gemakkelijk over te nemen door andere banken, zo zeggen betrokkenen, want de basis zal zijn het internetbankieren dat al door alle banken aangeboden wordt.


Barometer: 

• Banken doeken aantal betaalsystemen op om in 2005 gezamenlijk met een nieuwe standaard te komen. Deze gaat Ideal heten
• Nieuwe trend lijkt te worden het aanbieden van een winkel binnen de eigen online winkel (shop-in-a-shop) 
• Zoekmachines en vergelijkingssites hebben een sterke rol gekregen binnen e-commerce 
• Omzet aan e-commerce groeide in Nederland in de eerste helft van het jaar met 35 procent naar 775 miljoen euro, meeste omzet binnen ‘reizen’ 
•  Aandeel e-commerce binnen detailhandel is met 1,67 procent van de totale omzet in 2003 nog bescheiden

Top 10 E-commerce

 

	Top 10	Kennis	Prijs	Product	Service
1	Minitix	Bibit	Mijnwinkel.nl	Minitix	Minitix
2	E-Buzz	Minitix	Minitix	Bibit	Docdata
3	Bibit	DocData	Mobile2Pay	DocData	E-Buzz
4	TamTam	E-Buzz	E-Buzz	E-Buzz	Bibit
5	Unit4Agresso	Mobile2Pay	Privver	Unit4Agresso	Unit4Agresso
6	DocData	Unit4Agresso	DocData	Mobile2Pay	Wallie Card
7	Mijnwinkel.nl	TamTam	TamTam	MijnWinkel.nl	Mobile2Pay
8	Mobile2Pay	MijnWinkel.nl	Wallie Card	TamTam	MijnWinkel.nl
9	Wallie Card	Wallie Card	Unit4Agresso	Tie Holding	TamTam
10	Tie Holding	Tie Holding	Tie Holding	Wallie Card	Tie Holding

Informatie over de onderzoeksmethodiek is hier te vinden.