Eerste indruk: Windows 10

Er breken spannende tijden aan voor Microsoft, dat eind deze maand zijn nieuwste systeemsoftware voor tablets en pc’s Windows 10 lanceert. Spannend omdat nog maar moet worden afgewacht of de software bevalt, maar ook omdat het de laatste Windows lijkt te worden met een klassiek bedrijfsmodel. Ook Windows ontwikkelt zich steeds meer in de richting van software-as-a-service.

Toen Microsoft Windows 8 lanceerde, was er alom waardering voor de moed waarmee het bedrijf de oude gebruikersomgeving losliet en universele software lanceerde voor pc- en tabletgebruik.

Al spoedig bleek dat desktopgebruikers daar geen boodschap aan hadden. Ze werden geconfronteerd met een apart tegelmenu en allerlei apps die ze niet op de desktop wilden gebruiken en misten het klassieke startmenu, waarmee al sinds Windows 95 applicaties zijn te selecteren. Ook waren de algemene instellingen lastig te vinden.

Microsoft erkende uiteindelijk een inschattingsfout te hebben gemaakt, die in Windows 8.1 al ten dele werd gecorrigeerd, maar met Windows 10 volledig goedgemaakt moet worden. En toch blijft ook Windows 10 – we hebben zeker anderhalve week gewerkt met Insider Preview 10166, en enkele dagen met de zogenoemde RTM versie – een wat halfbakken compromis.

Ja, het oude startmenu is eindelijk terug, maar daaraan is het nieuwe tegelmenu nog wel vastgekoppeld. Een ‘kaal’ startmenu zoals onder Windows 7 is niet mogelijk, tenzij je alle mobiele apps weghaalt. Het tegelmenu kan overigens wel worden verborgen, maar dan verdwijnt dat oude startmenu dus ook.

Daar staat tegenover dat Windows 10 beter zijn omgeving herkent. Op hybride tablets kan Windows bijvoorbeeld automatisch wisselen naar de tabletmodus als je het toetsenbord loskoppelt.

Verder kunnen apps nu eindelijk volwaardig op de desktop draaien, waardoor bijvoorbeeld de Mail en Kalender app van Microsoft best een aardig alternatief zou kunnen zijn voor Outlook, vooropgesteld dat het nog wat verder wordt ontwikkeld. Uitgeklede gratis Office apps zijn op deze manier ook te installeren. Zelfs de calculator is een app geworden.

Er is ook nieuwe app voor het aansluiten en synchroniseren van een Windows Phone, Android smartphone en iPhone. En Microsoft herintroduceert in Windows 10 zelfs de klassieke spelletjes die jarenlang standaard met Windows werden meegeleverd.

Windows 10 kent uiteraard ook een aantal nieuwe onderdelen, zoals Cortana, het spraakhulpje dat al langer op Windows Phone verkrijgbaar is. Cortana werkt voorlopig niet in onze regio, en voor desktopgebruikers is de meerwaarde eerlijk gezegd miniem. Praten tegen een tablet is best handig, praten tegen een pc daarentegen een beetje onzinnig.

Windows 10 voegt ook twee functies toe, waarover MacOS X gebruikers al langer beschikken: de eerste is virtuele desktops, waarmee je verschillende bureaubladen kunt inrichten en daartussen snel kunt schakelen. Op deze manier kun je je bureaublad wat opschonen, en minder gebruikte applicaties die je toch open wilt hebben staan, in een tweede scherm neerzetten. Ook kent Windows 10 een notificatiebalk, waar nog weinig valt te beleven omdat nog maar weinig applicaties die ondersteunen.

Een belangrijke toevoeging is de lichtgewicht browser app Edge, misschien wel de belangrijkste reden waarom je Windows 10 zou willen hebben. Veiliger omdat het de nieuwste technieken ondersteunt en vele malen sneller dan Internet Explorer, die je trouwens nog altijd kunt gebruiken. Bovendien kun je met Edge aantekeningen op webpagina’s maken en die delen. Er zijn weinig browsers die dat kunnen. En er is, net als in Apples Safari, een leeslijst voor websites om later te lezen.

Met Edge zijn nog wel een paar pijnpuntjes: Wie Google als standaard zoekmachine wil instellen heeft pech: Microsoft biedt voorlopig alleen Bing als optie. Daarnaast wordt Edge in de desktopomgeving door veel sites gezien als een mobiele browser. De gebruiksvriendelijkheid laat hier en daar ook nog wat te wensen over, maar dat zal ongetwijfeld nog verder verbeteren.

Het is vooralsnog moeilijk in te schatten of Windows (desktop) gebruikers deze versie wel volledig zullen accepteren. Pogingen van Microsoft om gebruikers exact dezelfde gebruikerservaring te bieden op pc, tablet en smartphone zijn in elk geval mislukt. Het Metro startscherm uit Windows 8 mag dan compleet zijn afgeschreven, desktopgebruikers zien wellicht nog altijd weinig voordeel in mobiele apps die voor tablets of smartphones zijn ontwikkeld.

Zelfs voor Windows 8.1 gebruikers betekent Windows 10 toch weer even wennen. Met name de pc-instellingen zijn heel anders. Wie Windows 10 maar niets vindt, krijgt overigens een maand de tijd om terug te rollen naar de oude Windows omgeving.

Windows 10 wordt vanaf 29 juli in fasen beschikbaar gesteld. De upgrade naar Windows 10 is een jaar lang gratis. Minimum vereiste is een legale versie van Windows 7, 8.0 of 8.1.

Windows 11 lijkt er niet meer te komen. Updates komen in de toekomst niet meer in de vorm van service packs of grootscheepse updates, maar als een regelmatige stroom, oftewel software as a service. Op deze manier wil Microsoft voorkomen dat er verschillende versies van Windows blijven rouleren. Wie weet is dat wel de belangrijkste noviteit van Windows 10.