Deel dit artikel
-

‘Online Brazilië’ zit in de lift

Brazilië gaat het helemaal maken. Bij IT-bedrijven, reclamebureaus en websites lijkt de groei onstuitbaar. Emerce neemt een kijkje in de nieuwe wereld – in het land van de caipirinha en Copacabana Beach én van een legioen creatieve geesten. “We zullen hier nog wat beleven!”

Om half één ’s nachts zijn duizenden jonge Brazilianen in het donker aan het  voetballen. Zelfs in de winter joggen duizenden mensen over de stranden van Ipanema, staan honderden mannen dag in dag uit zich uit te sloven bij de openbare fitnessruimtes en probeert iedereen er goed uit te zien. Op alle straathoeken van Brazilië – die tomeloze energie.

Brazilië zit in de lift, en dat zie je vooral in Rio de Janeiro. De stad mag de komende jaren het WK Voetbal en de Olympische Spelen organiseren, de economie lijdt niet onder de crisis. Techbedrijven, start-ups en de advertentie-industrie bieden enorme kansen.

Het vertrouwen is er. "Je moet naar de wereldeconomie van 2020 kijken. Dan gaan landen als Brazilië, Rusland, India en China (de BRIC-landen) de dienst uitmaken. Vergeet Italië, Frankrijk of Spanje. Dat is de oude wereld, bij ons gaat het gebeuren", zegt Antonio Gil. Hij is de voorzitter van Brasscom, de koepelorganisatie van Braziliaanse IT-bedrijven en een groot voorvechter van de digitaal-economische agenda. Hij is ervan overtuigd dat het land op het punt staat de wereldmarkt te veroveren. "Of het nu gaat om vernieuwing in de gezondheidszorg, het onderwijs of de bankensector, alles gaat met paardensprongen vooruit. Bij jullie in Europa is iedereen bang voor verandering, hier is men vurig enthousiast over de toekomst." 

Dat enthousiasme, die drang, duikt overal op. Zelfs in de delen van het prachtige Brazilië die de meeste bezoekers niet zullen behagen. De eindeloze flats in de enorme steden zijn grijs en grauw, hoe verder je van het strand loopt, hoe groter de armoede. In sommige wijken lopen jongeren met flinke wapens over straat en keren de meeste toeristen zonder portemonnee of telefoon terug naar huis. Maar zelfs in de smerigste favela’s spat de felle, originele en creatieve reclame van de billboards af. Geen billboard of er steekt wel iets uit, licht op of je ruikt de geur van een gerecht wanneer je langs een restaurantposter loopt.

Ook nieuwe bedrijven duiken overal op, en ze boeken grote successen. Samen met een jeugdvriend zette Andre Matarazzo in het reclamebureau Gringo op, dat in São Paulo zo’n zeventig  mensen in dienst heeft. "Ik ben een van die mensen die weer is teruggekeerd naar Brazilië omdat het nu in de lift zit", legt hij uit. "Ik heb jaren in Zuid-Korea, Japan, Nederland en Zweden gewoond, maar het begon te kriebelen."

Inmiddels is Gringo een van de grootste en meest innovatieve reclamebureaus in het land. Het bedrijf heeft talloze awards in de wacht gesleept en is een van de meest aantrekkelijke werkgevers in het land. "We mogen dan jong zijn en er verschrikkelijk goed uitzien, we doen onderzoek, analyse, strategie, concept-creatie, productie, media-aankoop en business-intelligence", schrijven ze op hun site. Zo’n 80 procent van hun productie is voor de internetmarkt. 

"We moeten veel missionariswerk verrichten, we zijn een echt online bedrijf, maar klanten willen vaak toch traditionele campagnes. Dat komt vooral door de televisie; die is vanwege de razendpopulaire telenovela’s nog altijd niet uit de huiskamers weg te slaan", aldus Matarazzo. "We moeten onze klanten soms echt uitleggen en overtuigen dat internet en vooral mobiel internet de toekomst heeft."

Maar met de mobiele markt wil het nog niet echt vlotten. "Het is een belofte die maar niet in vervulling wil gaan. Het is een bizarre situatie, 90 procent van de bevolking heeft een telefoon, maar 90 procent daarvan zit nog met de oudste modellen Nokia. Echt veel internettoegang is er nog niet, maar geloof me: over een paar jaar is het een heel andere situatie." 

Dat onderschrijft Antonio Gil, de voorzitter van Brasscom, graag. "We zijn op dit moment nog de achtste IT-markt ter wereld, maar dat gaat veranderen. Jaarlijks komen er zo’n 250 duizend afgestudeerde professionals bij. En die zijn hard nodig, want alleen al in de interne IT-markt gaat jaarlijks ruim 60 miljard dollar om. Maar de groei is niet homogeen, de buitengebieden en afgelegen provincies lopen enorm achter."

Dat merk je. Het drukbevolkte zuidoosten van het land, de kuststrook tussen Rio de Janeiro en São Paulo, heeft 82 procent van de breedbandverbindingen. En dat is maar een klein gedeelte van het hele land. Zelfs in São Paulo, toch het epicentrum van de Braziliaanse economie, heeft naar schatting slechts 13 procent van de huishoudens een glasvezelaansluiting. Maar de overheid vecht terug, de komende jaren worden er miljarden geïnvesteerd in glasvezelaansluitingen en lopen de commerciële aanbieders warm om de rest van het land op het net te krijgen. 

Matarazzo van Gringo kan er nog niet echt warm van worden. "Natuurlijk zijn de breedbandinitiatieven toe te juichen, maar er zitten een hoop haken en ogen aan. De bureaucratie in Brazilië is nog altijd enorm, overal stuit je op red tape. We grappen soms wel eens dat het echt Russische toestanden zijn hier. Zeker wanneer je personeel moet inhuren, dat is een ramp."

Philip Klein van het IT-bedrijf Predicta, dat websystemen bouwt en is gespecialiseerd in search engine optimization en behavourial targeting, is enthousiaster over de Braziliaanse overheid. "We kwamen er een paar weken geleden bijvoorbeeld achter dat er een belastingvoordeel bestaat voor bedrijven die mensen aan het werk stellen in de innovatieve sector." Personeel is moeilijk te vinden, legt hij uit. "Ik ben 33, maar de gemiddelde leeftijd op kantoor is hier – schrik niet – 24 jaar. We halen mensen vroeg binnen en dan nog moet je uitkijken dat ze niet worden weggekocht. Ik ben afgelopen maand nog twee mensen kwijtgeraakt aan Google." 

Klein was een ‘Carioce’ maar is inmiddels ‘Paulista’ geworden. Van de stranden en de informele sfeer naar het denderende zakenhart. "We zijn als bedrijf in Rio de Janeiro begonnen, maar wanneer je dependance in São Paulo groter wordt dan je eigenlijke kantoor moet je natuurlijk verhuizen. São Paulo is groter, opener en ruimdenkender." 

Naar eigen zeggen is Klein ‘altijd een nerd geweest’. "Ik was een van de eerste in Brazilië met e-mail en zat op heel jonge leeftijd al te prutsen met websites. Ik heb altijd een zakelijke honger gehad, en toen ik in 1999 terugkeerde uit Amerika ben ik met een goede vriend een bedrijf begonnen. Dat werd een ramp. Ons geniale businessplan voor online ticketverkoop stortte in elkaar toen de internetbubbel uit elkaar spatte. De enige bron van inkomsten die we toen nog hadden, banners, daar zat echter nog wel brood in. Dus toen zijn we in de online-reclamenetwerken gestapt. Het was echt pionieren, we liepen al snel tegen specifieke wetgeving aan. Het mislukte opnieuw, maar we ontdekten wel dat analyse, statistiek en technologie achter reclame de toekomst heeft. Met vallen en opstaan kom je hier vrij ver." 

"Brazilië is een bijzonder land, in alle opzichten", vervolgt Klein. "Je vergeet soms dat het een derdewereldland is en dat de meeste mensen geen geld hebben om een computer te kopen. Maar er zit verbetering in. Mijn schoonmaakster vertelde me vorige week dat ze een televisie wilde kopen maar uiteindelijk een computer op afbetaling kocht omdat je de telenovela’s online kunt bekijken."

Uit onderzoeken blijkt dat bijna geen volk ter wereld zoveel tijd online doorbrengt als de Brazilianen. "We hebben een passie voor connectivity", legt Andiara Petterle (31) uit, CEO van mediabedrijf Bolsa de Mulher in Rio. "De manier waarop gaat sterk veranderen. Wanneer de kosten voor mobiel internet dalen volgt er een nieuwe golf. Wij zijn in 2006 begonnen we proberen nu vooruit te denken naar de generatie YouTube. Dat vergt een nieuwe manier van werken, alles wat je weet, ziet, hoort, denkt of voelt gaat veranderen. Het gaat niet meer om een bepaald product of een bepaalde krant, of het nu een iPad of een magazine is. Het middel is niet meer belangrijk. Over een paar jaar zullen de online advertentiebestedingen naar zeker 20 procent zijn gestegen."

Bolsa de Mulher, een bedrijf met zeventig medewerkers, is met recht een roze business te noemen. "Je voelt je toch niet ongemakkelijk hier? Ik begrijp dat het voor een man misschien allemaal net iets te veel kan zijn", lacht Petterle. Het kantoor is felgekleurd. Op de zevende verdieping van een betonnen flat in de hippe wijk Ipanema zijn er opnamestudio’s, zitkuilen, massagestoelen en liggen er overal knuffels. Bovenal is het er knalroze.

"We zijn een echt vrouwenbedrijf", zegt Petterle. "We richten al onze websites, sociale netwerken en de advertentiemarkt specifiek op vrouwen. Dat is niet alleen een markt van 50 procent van de samenleving, het is ook een markt die zeer dynamisch is, hard groeit en die wij heel goed begrijpen. Zal ik je een voorbeeld geven? Een paar jaar geleden was van het totale aandeel huizenbezitters amper 5 procent vrouw. Nu staat dat cijfer op 32. Dat heeft een enorme impact op de consumentenmarkt." 

Mediagroep Bolsa de Mulher is een bekende naam in heel Latijns Amerika. Het bedrijf beheert zestien verschillende multimediale platforms, variërend van sociale netwerken over baby’s, marktonderzoek en astrologie.  Het kantoor bruist. Op een paar IT’ers na werken er bijna alleen maar jonge vrouwen. "Iedereen komt met nieuwe ideeën", vertelt Petterle. "Ik ben de enige in het bedrijf die ergens nee tegen mag zeggen. Maar dat doe ik nooit." 

Het bedrijf verdient goud geld met de roze aanpak. De sociale netwerken van de Bolsa Group hebben 9,5 miljoen geregistreerde gebruikers en 10 miljoen unieke bezoekers per maand. Meer dan 30 procent van alle online vrouwen in Brazilië is bij een van de websites van het mediabedrijf te vinden. "Je kunt Bolsa de Mulher vergelijken met een damestas. Alles zit er in, maar het is soms moeilijk te vinden. Daar proberen wij orde in de scheppen."

Het is bij Bolsa niet zoals bij Hyves of Facebook – vrouwen kennen elkaar niet. Ze raken bevriend omdat ze dezelfde interesses of problemen hebben. "Het draait vooral om content. Onze lezers zijn niet gek, ze trappen niet in holle reclame. We hebben tientallen redacteuren aan het werk die originele content maken. En daarnaast bieden we allerlei cursussen, kortingen, aanbiedingen, interactieve commercials en speciale acties aan. Bedenk het maar, van een cursus make-up tot zwangerschapsgymnastiek. En daar komen onze 250 sponsors natuurlijk om de hoek kijken."

Petterle, die net als veel van haar landgenoten uit de IT-sector enkele jaren in Amerika doorbracht, moet bekennen dat ze de strategie van de techbedrijven in Silicon Valley nooit echt heeft begrepen. "Daar bedenken ze iets, wachten ze tot het aanslaat en dan pas gaan ze op zoek naar een manier om geld te verdienen, of desnoods de boel te verkopen. Zo doen we dat hier niet. Wij stappen overal in met de intentie om vanaf dag 1 geld te verdienen. En in het eerste jaar draaiden wij hier al break-even."

Het is ook logisch, vindt Petterle. "In Amerika zitten een hoop investeerders met zakken vol geld. Hier is dat niet zo, wij steken meestal ons eigen geld er in. Noem het ‘de Braziliaanse ziel’, mensen zijn hier van nature ondernemend. En je moet slim zijn. Op bepaalde zaken halen wij 100 procent marge. Zie je die man met het lange haar daar in de hoek? Dat is onze astroloog. Voor 30 reali’s (13 euro) per maand krijg je op onze sites astrologisch advies op maat."

Zo hard als de middenklasse in Brazilië groeit, zo hard groeit de internetindustrie. "Het is echt niet meer bij te benen. Ik ben amper twee weken weggeweest, en er zijn in de tussentijd alweer tientallen nieuwe websites bijgekomen. Razend interessant. Nu worden er plotseling allerlei kortingssites gelanceerd."

Je vóelt de spanning, zegt Philip Klein van websysteembouwer Predicta. "Na jaren van misère hebben we eindelijk het gevoel dat we ons in het centrum van de aandacht bevinden. We stonden op de cover van The Economist, investeerders stromen binnen, we kunnen aardig voetballen, en we gaan de komende Olympische Spelen organiseren. En de Brazilianen zijn niet bang voor verandering. Ik beloof je, hier gaat het gebeuren de komende jaren."

Ook Andre Matarazzo van reclamebureau Gringo gelooft heilig in de toekomst. Ondanks zijn twijfels over de overheid. Hij meent dat de creatieve industrie een hoop baat zal hebben bij de ‘zwarte’ markt. "Er zijn nog altijd heel veel bedrijfjes die gewoon aan de slag gaan. Zij registreren zich niet, betalen geen belasting en gaan gewoon aan het werk. Als die bedrijven de komende jaren integreren in de gewone markt, zullen we hier nog wat beleven." 

Brasscom, de overkoepelende IT-organisatie, meent dat de groei van de techsector het land op een open en transparante manier vooruit kan helpen. Voorzitter Antonio Gil: "Corruptie is helaas nog altijd een groot probleem, het is juist de IT-sector die daar verbetering in kan brengen. De innovatieve sector dwingt de overheid om hun bureaucratie in te perken, om regelingen in te voeren. Wij pushen al jaren voor allerlei zaken, van een elektronische belastingaangifte tot publieke controle. Gelukkig is de pers bij ons bijzonder vrij. Alle modder komt uiteindelijk wel bovendrijven." 

Zelfs nu de verkiezingen in aantocht zijn, hoeft Brazilië volgens hem niet te vrezen voor onzekerheid en onstabiliteit. "Verkiezingen betekenen verandering. Behalve een nieuwe president komen er ook allemaal nieuwe gouverneurs. Het gaan spannende verkiezingen worden, maar wij werken nu al samen met de verschillende kandidaten. Ze hebben de economische prioriteiten in elk geval goed op een rijtje staan, iedereen weet dat IT en innovatie een speerpunt van het overheidsbeleid zijn en moeten blijven."

De Brazilianen kunnen zich volgens hem beter zorgen maken over iets anders. Hun Engels. "Van de 192 miljoen inwoners spreekt slechts zo’n 5 procent goed Engels, en dat is veel te weinig. Maar juist met de groei van breedband kunnen we daar iets aan doen. Het zal je niet verbazen, maar ook e-learning zit bijzonder in de lift", zegt Gil. "Eigenlijk groeit alles, het gaat er nu om dat we die groei blijven vasthouden." 

Deel dit bericht

1 Reactie

Aernout Faber

Brazili? heeft tevens de hoogste percentage gebruik van e-invoicing ter wereld (richting de 100%). Dit doordat de overheid e-invoicing verplicht heeft gesteld om zo de schaduw economie tegen te gaan. Dit heeft echter wel als side-effect dat internationale handel voor buitenlandse bedrijven lastiger wordt, doordat voor elke transactie een elektronische interactie met de overheid nodig is.

Plaats een reactie

Uw e-mailadres wordt niet op de site getoond