Politiek kan sociale media beter benutten

Sociale media hebben een grote potentie als het gaat om interactiviteit en mobilisatiekracht. Politici en politieke partijen kunnen de mogelijkheden van sociale media nog veel beter benutten. Minder zenden en meer interactie. Dat schrijft de Raad voor het openbaar bestuur in zijn advies ‘In gesprek of verkeerd verbonden? Kansen en risico’s van sociale media in de representatieve democratie’.

Politiek en bestuur gebruiken sociale media nu vooral om te zenden en als pr-instrument. Informeren en standpunten verzenden staan voorop. Echte interactie ontbreekt, stelt de Raad in een uitgebreide studie. Tot dusverre laten politici bijvoorbeeld sociale redactionele netwerken zoals Geenstijl.nl, Joop.nl, Telegraaf.nl en Elsevier.nl links liggen. Door op die plekken wel te gaan meedoen aan het debat, kunnen politici begrip kweken voor complexe vraagstukken.

De Raad heeft de indruk dat sociale media nu nog wat willekeurig worden ingezet en beveelt daarom aan om sociale media onderdeel te laten zijn van de communicatiestrategie van politieke partijen en overheidsinstellingen. Niet iedereen hoeft te Twitteren of op Facebook te gaan; het gaat er om systematisch na te denken over wie op welk moment welk middel inzet met welk doel.

De komst van internet heeft democratieën onmiskenbaar van karakter doen veranderen, maar in geen enkele westerse democratie is het parlement vervangen door een voor alle inwoners beschikbaar gesteld stemkastje dat stemmen tot een net zo dagelijkse bezigheid heeft gemaakt als eten en slapen. En Orwelliaanse incidenten van in bureaucratie en databases verstrikt geraakte burgers hebben zich zeker wel voorgedaan, maar zijn – in ieder geval in ons land – geen regel geworden.

Sociale media kunnen vormen van directe democratie niettemin faciliteren. Rechtstreekse invloed
op beleid en besluitvorming is mogelijk. De raad vindt dat dan wel getoetst moet worden op representativiteit (evenredige vertegenwoordiging) en inclusiviteit (iedereen kan meedoen).

De Raad meent dat de democratie zich ontwikkelt van een zuiver representatieve democratie naar een meer hybride vorm waar representatie, participatie en directe invloed naast elkaar bestaan en afwisselend en afhankelijk van het onderwerp en context worden ingezet.

Sociale media kunnen met name behulpzaam zijn bij de vormgeving van participatieve en directe vormen van democratie. Sociale media zijn daarmee niet dé oplossing voor politici en partijen om vertrouwen terug te winnen, wel een zeer bruikbaar en binnen de samenleving geaccepteerd en populair instrument met een enorm potentieel bereik om initiatieven te ontwikkelen die het vertrouwen kunnen vergroten.