Rewind: Facebook is de spielerei voorbij

Het nieuws trok nauwelijks aandacht, maar was achteraf gezien wel zo opvallend: Facebook die een dezer dagen een groot aantal eigen mobiele apps uit de appwinkels verwijderde, waaronder de Snapchat kloon Slingshot. Alsof CEO Mark Zuckerberg had besloten dat al die spielerei nu maar eens afgelopen moest zijn.

Het schrappen van Slingshot geeft aan dat Zuckerberg zijn pogingen om Snapchat te verslaan heeft opgegeven. Misschien komt dat ook omdat hij inmiddels heeft ingezien dat de app niet de geldmaker is die het begin dit jaar nog leek te zijn. Van torenhoge bedragen die adverteerders voor Snapchat-campagnes moeten betalen is geen sprake meer. Snapchat heeft nog altijd iets van 100 miljoen dagelijkse actieve gebruikers, van wie het merendeel 18 tot 34 jaar oud is. Het blijft een interessante doelgroep, maar het verdienmodel blijkt uitermate lastig.

Even opmerkelijk: Het jaar verstreek voor Facebook zonder een grote acquisitie. In 2014 betaalde Facebook nog 19 miljard dollar voor wat sceptici destijds gebakken lucht noemde: chatapp WhatsApp. Daarna werd nog eens 1,45 miljard euro op tafel gelegd voor de maker van de VR-bril Oculus Rift. Geen van deze investeringen heeft Facebook tot nu toe geld opgeleverd.

Niet dat Facebook zonder zit. Vier kwartalen lang draaide de advertentiefabriek op volle toeren en liet Facebook wederom indrukwekkende groeicijfers zien. En nog altijd komen er gebruikers bij. Het aantal dagelijkse actieve Fabebook-gebruikers was ook vorige maand met 17 procent gestegen ten opzichte van een jaar geleden.

Maar ook de andere diensten van Facebook blijven groeien: WhatsApp steeg naar 900 miljoen gebruikers, Facebooks eigen Messenger naar 700 miljoen.

WhatsApp

2015 was zonder meer het jaar van WhatsApp. Telecompaper concludeerde dit najaar dat de app raakt steeds meer ingeburgerd raakt als primair communicatiekanaal tussen Nederlanders. Nederlanders blijken het prettig te vinden om ‘verplichtingen’ of ‘sociaal wenselijke uitingen’ via WhatsApp af te handelen in plaats van het verplichte belletje.

Het ene na de andere Nederlandse bedrijf maakte WhatsApp intussen onderdeel van zijn servicedesk. En in de ene Nederlandse stad na de andere vormen zich spontaan WhatsApp-groepen om verdachte situaties te melden. Het aantal inbraken in buurten met een WhatsApp-groep halveerde ten opzichte van buurten zonder WhatsApp-groep.

Facebook heeft onbedoeld ook zijn eigen WhatsApp killer ontwikkeld. Facebook Messenger zou WhatsApp in aantallen gebruikers zomaar eens kunnen passeren volgend jaar. De app kent minder beperkingen dan WhatsApp, draait op meerdere platforms tegelijk en slaat gegevens centraal op, niet op de smartphone.

Het is echter niet aannemelijk dat Facebook beide platforms in elkaar gaat schuiven. WhatsApp blijkt de ideale communicatietool in Afrika en andere ontwikkelingslanden. Het WhatsApp gebruik in Afrika is vele malen hoger dan dat van enige andere dienst, zelfs Facebook en YouTube. In het Midden Oosten is WhatsApp verantwoordelijk voor 3 procent van het internetverkeer.

Dat WhatsApp onmisbaar is geworden bleek wel uit een tijdelijke boycot van de app in Brazilië, opgelegd door de rechtbank. 99 miljoen gebruikers kwamen zonder communicatie te zitten en lieten hun ongenoegen daarover blijken. De rechter ging door de knieën en hief de boycot eerder dan gepland op.

En dan was er nog Instagram, in 2012 door Facebook gekocht voor 1 miljard dollar. De fotoapp ging niet alleen experimenteren met een koopknop, op 1 oktober begon de officiële aftrap voor de advertentieverkoop in Nederland.

Filantroop

2015 was ook het jaar van Zuckerbergs filantropie. Eerder dan Bill Gates lijkt Zuckerberg zich ervan bewust van zijn maatschappelijke verplichtingen en dus besloot hij om 99 procent van de aandelen van Facebook ter waarde van 42 miljard euro in een Goede Doelen-stichting te stoppen.

Ook kreeg Facebooks gratis internet voor arme mensen weer de nodige aandacht. Een app genaamd Free Basics biedt gratis toegang tot elf Facebook diensten, Accuweather en Wikipedia. Maar de nationale toezichthouder op de telecommunicatie in India heeft het project deze week dan toch de nek omgedraaid. De app blijkt in strijd te zijn met de netneutraliteit.

At Work

In heel 2015 werden maar weinig nieuwe diensten gelanceerd, uitgezonderd Notify (nieuws op het startscherm, voorlopig alleen in de VS) en Instant Articles (snel ladende nieuwsartikelen). 2016 lijkt daarentegen vooral in het teken te gaan staan van Facebook at Work, de langverwachte zakelijke versie van Facebook. De dienst verschilt uiterlijk maar weinig van de reguliere Facebook: er is een tijdlijn met nieuws, er kunnen likes worden gegeven, en berichten worden uitgewisseld.

De potentie hiervan mag echter niet worden onderschat. Facebook gaat een markt betreden die tot nu toe vooral door bedrijven als Slack zijn afgegraven, die van teamcommunicatie. Met onvermoede kansen op het gebied van dienstenintegratie, zakelijke advertenties en betaalde onderdelen. Het zou zomaar eens een gouden greep kunnen zijn.

Emerce blikt terug en kijkt vooruit in de serie Rewind