Stichting gaat datarechten consumenten beschermen via licenties

Stichting Datarechten spoort consumenten aan om voor het gebruik hun persoonlijke gegevens een vergoeding te vragen aan commerciële partijen. De ontvangen licentievergoeding wordt dan in de vorm van royalty’s uitgekeerd.

Om persoonlijke gegevens te gebruiken is voor de meeste commerciële doeleinden toestemming vereist van de betreffende persoon. Desondanks worden persoonsgegevens volop gebruikt zonder de vereiste toestemming.

‘Dagelijks neemt het gebruik van persoonsgegevens toe. Inmiddels gaan er in de handel met persoonsgegevens miljarden euro’s om. Daarbij worden de gegevens gebruikt als grondstof voor nieuwe producten en diensten. Data wordt ‘daarom de nieuwe olie’ van de economie genoemd’, stelt voorzitter van de Stichting Datarechten Olaf van der Vlies, van advocatenkantoor Van Batenburg & Van der Vlies.

De stichting wil dat bedrijven en instellingen voortaan betalen om van persoonsgegevens gebruik te maken. Daartoe kunnen consumenten een licentie bij de stichting afsluiten. Dat kost 21 euro per jaar, maar het bedrag kan worden verrekend met de royalty’s.

Nederland heeft volgens Van der Vlies de wereldwijde primeur van een dergelijk collectief handhavingsinstrument, maar op korte termijn wordt ook in andere Europese landen gestart met de handhaving van datarechten.

De stichting handelt niet in gegevens, zegt Van der Vlies tegen Emerce. “Ik weet dat er partijen zijn met licenties gaan leuren bij commerciële aanbieders, maar ik vind dat niet juist. Het gaat ons meer om misbruik van gegevens en dat komt nog te vaak voor. Wij gaan alleen handhavend optreden.”

Van der Vlies noemt als voorbeeld Ziggo, dat geen ondubbelzinnige toestemming vroeg voor het verzamelen en gebruiken van persoonsgegevens over het tv-kijkgedrag.

Consumenten hoeven geen profiel aan te maken met voorkeuren of andere gegevens te verstrekken die niet strikt noodzakelijk zijn voor de handhaving van hun datarechten en betaling van de royalty.

Ook bedrijven kunnen een licentie afsluiten. Daarmee mag men het Keurmerk Databewust voeren zodat voor consumenten duidelijk is dat legaal en zorgvuldig met (persoonlijke) gegevens wordt omgegaan. Door databewust te ondernemen voorkomt men juridische procedures en bestuurlijke boetes, aldus de stichting

Door het afsluiten van een licentie verkrijgt een bedrijf overigens geen onbeperkt recht data te gebruiken: het gebruik wordt alleen toegestaan indien dat voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld in Europese en Nederlandse wet- en regelgeving én de door de Stichting Datarechten opgestelde Datarichtlijn.

Of er voldoende belangstelling zal zijn, weet Van der Vlies niet. “We hebben daar geen onderzoek naar gedaan, maar vinden dat het er gewoon moet komen.”