Webdesign & webdevelopment

De markt voor webdevelopment en webdesign is diffuus en ondoorzichtig. Wie vraagt naar de top vijf van full-service internetbureaus krijgt telkens een ander antwoord. De bureaus verwachten de komende jaren een consolidatieslag. “Een omvang van 50 man is wel het minimum als je een full-servicebureau wilt zijn”, zegt Info.nl. (Deze marktanalyse verscheen in de bijlage Emerce 100. Deze bijlage, inclusief de Emerce 100, is nu volledig online beschikbaar)

Proberen de markt voor webdesign en webdevelopment in kaart te brengen lijkt op een mystieke zoektocht: ieder antwoord werpt weer een nieuwe vraag op. Want hoe definieer je de markt? Beperk je het tot de full-service internetbureaus – concept en strategie, creatie en techniek – of neem je alle specialisten op zolderkamers, nerds en gemankeerde kunstenaars mee in het plaatje? Horen de systeemintegrators erbij die ook webapplicaties maken, de reclamebureaus die (ook) online marketing bedrijven? Gaan we mobiele applicaties meetellen?

“In de voortrajecten voor opdrachten moeten we het nog regelmatig opnemen tegen bureaus die we zelf niet als onze concurrenten beschouwen”, merkt Adjan Kodde van Mirabeau op. “Van systeemhuizen tot het neefje van de baas. Ook opdrachtgevers weten vaak niet hoe de markt in elkaar zit.” Dat roept de vraag op wie in Nederland eigenlijk de sites maken? Ernst & Young onderzocht het in de ICT Barometer van augustus 2004. 

•  Eigen medewerker 66 procent 
•  Externe specialist 41 procent 
•  System integrator 5 procent
  (meerdere antwoorden mogelijk)

De ondoorzichtigheid weerhoudt bureaus als Heliview tot nu toe van marktanalyse. “Inderdaad een moeilijke doelgroep”, zegt Vincent de Pooter, business unit manager ICT bij Heliview. “Met name de markt voor webdesign is heel versnipperd, omzet en marktvolume zijn moeilijk af te bakenen door de talloze freelancers op zolderkamers, naast de grote bedrijven. Wel kunnen we zeggen dat het aantal websites stijgt.” Op die manier zijn wel wat basisgegevens bij elkaar te sprokkelen (zie kader), maar de markt is nog volstrekt niet in kaart gebracht.

Meten we de omvang naar aantallen werknemers dan staan Clockwork en Lost Boys aan top met respectievelijk rond de 140 en 120 mensen, gevolgd door Macaw met ruim 100, en dan een flink aantal bedrijven als Mirabeau, Info.nl, Tam Tam, Virtual Affairs, eFocus, met 50 á 60.” Het tellen van werknemers is ook makkelijker dan het achterhalen van de actuele omzet. Alleen Clockwork (16 miljoen euro) en Macaw (4,1 miljoen in de eerste helft van 2004) zijn openhartig over de omzetcijfers.

“Het blijft een wazige markt” zegt ook Ronnie Overgoor, ex-directeur van Explainer DC, die nu als consultant aan klantzijde opereert. “Onder de grote spelers heb je de ‘oude’ internetscène, de interactieve takken van reclameketens en de system integrators. Als het gaat om ‘echte’ internetbureaus dan zijn de grote spelers naar mijn mening Clockwork, Lost Boys en de bureaus die rond de vijftig, zestig man in dienst hebben en nog bestaan. Er zijn daarnaast nieuwe partijen opgestaan zoals Mirabeau. Verder zijn er honderden kleine bedrijfjes, maar die gaan volgens mij de plank misslaan waar het turn-key opleveren van webapplicaties betreft. Voor nichespelers die zich op een specialisme storten – bijvoorbeeld search-engine optimalisatie – blijft altijd plaats. Bedrijven als Qi en .Bone neem ik niet mee, die zitten wat mij betreft echt in een andere markt.”

Opdrachtgevers
Wie de opdrachtgevers neemt als uitgangspunt om de markt in kaart te brengen loopt tegen een ander probleem aan: iedereen werkt voor iedereen. Bedrijven als ABN AMRO, de Rabobank, Heineken of Coca-Cola hebben meerdere sites en zijn in de loop der jaren ook wel eens van leverancier veranderd. Daarom staan ze in de referentielijst van talrijke bureaus, het zijn immers klinkende namen in het klantenportfolio. De site Bedrijfsleider.nl houdt bij welke nieuwe sites zijn opgeleverd, door wie en voor welke opdrachtgever. Hoewel nog niet volledig is het eenmansinitiatief van Anders Floor, directeur van Interaction With a Bite, enthousiast ontvangen, zowel door bureaus als door opdrachtgevers.

“Toen ik mijn eigen bureau begon wilde ik weten wat er op de markt gebeurt en hoe ik daarop kon inspelen. Maar hoe meer ik me erin ging verdiepen, hoe minder duidelijk het werd”, zegt Floor. “In iedere markt kun je wel categorieën van bedrijven onderscheiden, maar de internetmarkt is één grote brei. Er is geen brancheverenging, geen vakblad, geen cao, ondanks dat het inmiddels een zeer professionele sector is.” Floor zegt positieve reacties te krijgen op zijn site, bijvoorbeeld van bedrijven die een pitch moeten doen. Hoe de kaarten liggen kan van dag tot dag veranderen, merkt Floor op. “Een klein bureautje van acht man haalde onlangs het complete Europese account van Nintendo binnen, dat zorgt in één keer voor groei.”

“Opdrachtgevers deel ik grofweg in drie categorieën in”, zegt Overgoor. “Bedrijven die zo nu en dan wat doen en ongeveer een halve ton per jaar te besteden hebben, bedrijven die tussen een half miljoen en een paar miljoen per jaar structureel aan e-business uitgeven en concerns als een bouwfonds of Achmea die hun hele hebben en houwen met e-business hebben verbonden en waar hele afdelingen er fulltime mee bezig zijn.”

Groei
In ieder geval is internet over de hele linie van middelgrote en grote bedrijven een serieuze tool geworden, waar structureel geld voor wordt vrijgemaakt. Onderzoeksbureau Heliview zegt dat 52,6 procent van de Nederlandse bedrijven inmiddels over een website beschikt. Die constatering sluit aan bij cijfers van het Ministerie van Economische Zaken dat begin vorig jaar meldde dat 45 procent van het Nederlandse bedrijfsleven een website heeft, van de ondervraagde bedrijven zonder website meldde toen 17 procent dat het van plan was om er binnen twaalf maanden een actief te hebben. Heliview kwam tot de volgende verdeling:

Nochtans waagt slechts een enkeling zich aan een ruwe schatting van het totale budget dat omgaat in die markt (200 á 300 miljoen euro?), want opnieuw komt dan de vraag boven: wat reken je wel en niet mee. Bannercampagnes, actiesites, beheer van een site, kanalen als mobiel en voice respons? De bestedingen komen uit zowel marcom- en it-budgetten.

Wat zich wel duidelijk aftekent is een opgaande lijn in de markt. En dat kan nauwelijks een verrassing genoemd worden aangezien de bestedingen op internet groeien, de uitgaven aan online marketing toenemen en steeds meer bedrijfskritische processen web-enabled worden gemaakt. Met name webbouwers die zich op de Microsoft .Net-technologie hebben gestort zoals Macaw, Tam Tam en Virtual Affairs – maken een snelle groei door.

“Microsoft heeft een uitstekende productlijn, klanten zien dat ook en daar profiteren wij van”, zegt directeur Rens Alban van Virtual Affairs. Maar ook de sites van Lost Boys, Clockwork, Mirabeau, Info.nl en talloze andere internetbedrijven laten forse opsommingen van vacatures zien. “Dit jaar zit er weer groei in”, zegt IPAN-voorzitter Joost Broeren. Een opinie die gedeeld wordt door zijn evenknie bij de PIBN, Jann de Waal, die tevens directeur is van Info.nl. “Ik verwacht dat zeker in 2005 bij veel opdrachtgevers nieuwe budgetten loskomen. Ook bij mijn eigen bedrijf gaat het beter, er worden nieuwe plannen gemaakt, we hebben nieuwe klanten en relaties.”

Consolidatie
Het is al een tijdje relatief rustig in de markt. Explainer DC is dit najaar uit de boedel van RTC gered door Facing Facts. Lost Boys deed een aantal acquisities en zetten na herpositionering dit voorjaar een aantal mensen op straat. Clockwork nam het in narrowcasting gespecialiseerde Backstream over, en zo verschoof er het een en ander, maar het algemene beeld van de sector is stabiel. “Iedereen is gewoon aan het werk”, merkt Overgoor nuchter op. Vrijwel iedereen verwacht de komende jaren wel consolidatietaferelen.
“De allerkleinsten, de 1-, 2- of 3-pitters hebben weinig kosten en weinig opdrachten nodig om te bestaan, daar zie ik niet veel in veranderen”, zegt Joost Broeren. “Onder de clubs tussen de 10 en 30 medewerkers verwacht ik wel een verschuiving, ik denk dat er een aantal gewillige prooi zijn voor de grote webdevelopers of IT-bedrijven. De bedrijven van 50 en meer werknemers zullen autonoom verder groeien of zelf overnames doen om bijvoorbeeld specifieke deskundigheid in huis te halen.”

“Een omvang van 50 man is wel het minimum als je een full-servicebureau wilt zijn”, vindt Jann de Waal.” “Ik verwacht dat er kleinere bureaus overgenomen zullen worden die de aansluiting missen met de echte grote opdrachten”, meent ook Paul Mol van Clockwork. “Dat wij onderdeel zijn van Ordina is voor ons een factor van belang. Financiële instellingen werken bijvoorbeeld met een shortlist van preferred suppliers die een bepaalde grootte en omzet moeten hebben, en dan is het een voordeel om onderdeel te zijn van een groot concern. De continuïteit wordt steeds belangrijker.”

Volwassener
Langzaam maar zeker wordt de branche volwassener. Hoewel nog steeds gefragmenteerd en weinig transparant zit er wel vooruitgang in. “We pitchen steeds vaker tegen elkaar”, zegt Jann de Waal van Info.nl. “En dat is een goed teken: opdrachtgevers leren ook de markt kennen. Zij hebben mensen in dienst die bij bureaus hebben gewerkt, en andersom werken bij bureaus steeds meer mensen die van opdrachtgeverkant komen.” “Opdrachtgevers willen continuïteit en kwaliteit. Het komt steeds minder voor dat de baas toevallig een neefje heeft die wel even een site kan bouwen. Natuurlijk zal het MKB bediend blijven worden door kleine clubjes,” zegt Broeren.

Bij de PIBN, waar De Waal voorzitter van is, zijn inmiddels ruim twintig bedrijven aangesloten, en er zijn een aantal aspirant leden. De vereniging is gestart als een platform om te netwerken en kennis uit te wisselen, maar de Waal merkt dat vanuit de leden en vanuit de buitenwereld de vraag komt naar meer profilering naar buiten, om de branche een aanspreekpunt te geven.

Ook wat clubs betreft is de sector nog versnipperd, naast de PIBN (voor bedrijven) en de IPAN (voor individuele web-professionals), PIM (Platform voor Innovatie in Marketing, niet te verwarren met Platform Informatie Management, ook PIM), ISOC, MediaPlaza, Nederland ICT, VEA, DDMA en BNO. Er wordt nu gepoogd in ieder geval de activiteitenkalenders op elkaar af te stemmen, vertelt IPAN-voorzitter Broeren. Wellicht zal er in de toekomst ook consolidatie in de verenigingsfeer plaatsvinden. De branche kan best een lobby cq gezicht gebruiken, vindt men. “Ik denk dat er zeker behoefte is aan een echte branchevereniging, voor onderling overleg maar ook een aanspreekpunt te zijn voor de overheid, die daar soms echt naar op zoek is”, zegt Broeren.


Barometer:

• Clockwork en Lostboys de grootste webbouwers in Nederland 
• 52 procent van Nederlandse bedrijven heeft een website (Heliview) 
•  de meeste sites, 66 procent, worden door bedrijven zelf gebouwd (Ernst & Young) 
•  consolidatieslag wordt verwacht, bedrijven van 10 tot 30 medewerkers lijken de slachtoffers te worden 
•  webbouwers die zich richten op Microsoft .Net – technologie maken een snelle groei door

Top 10 Webdesign & webdevelopment

Bij het onderzoek is uitgegaan van een minimale respons van 50 (n=50). De bovenste zeven bedrijven voldeden aan deze eis. De overige drie bedrijven hadden een respons van minimaal 30. Meer informatie over de onderzoeksmethodiek is hier te vinden.