Juridisch probleem? Even met mijn robot bellen.

Legal technology is sterk in ontwikkeling. Dat zorgt voor grotere transparantie en lagere tarieven in de advocatuur. Maar betekent het ook dat u over een paar jaar een robot kan inschakelen bij een juridisch probleem?

Stel, u heeft een goedlopend e-commerce bedrijf, waarvan het platform is gebouwd door een technische partner. Met deze partner heeft u afgesproken dat u de sales en marketing voor de Benelux doet. In ruil voor een deel van de winst, onderhoudt uw partner de website en belooft hij nieuwe features te ontwikkelen.

Na verloop van tijd begint de samenwerking te kraken: uw partner reageert slecht op vragen; nieuwe features zijn ondanks herhaald verzoek nog steeds niet ontwikkeld. Omdat het bedrijf veel potentie heeft, besluit u de relatie te verbreken en op eigen houtje verder te gaan met een nieuwe site. De klanten neemt u mee.

Nu ontstaat een conflict. Uw partner vindt dat u een schadevergoeding moet betalen, en verbiedt u het klantenbestand mee te nemen. U blaast het stof van de ooit getekende samenwerkingsovereenkomst, die alleen zegt dat de partner ‘technische ondersteuning’ biedt. Over het klantenbestand is niets afgesproken.

Dikke advocatenrekening

Heeft u daar wel recht op? En loopt u het risico om in een procedure veroordeeld te worden tot het betalen van schadevergoeding? Het zijn lastige vragen waar u snel een antwoord op moet hebben. Dus u wendt zich tot een advocaat die u graag bijstaat – voor 275 euro per uur. Tegen de tijd dat het conflict is opgelost, arriveert een rekening van ruim 5000 euro.

Is het waarschijnlijk dat u over tien jaar voor een fractie van dat bedrag aan een software-applicatie kan vragen wat uw rechtspositie is? En welke strategie u moet volgen?

Hoewel er veel wilde voorspellingen zijn over de marktverstorende invloed van robots op de advocatuur – advocaten zouden massaal op zoek moeten naar ander werk – is het antwoord waarschijnlijk nee. Althans, dat schrijven Amerikaanse wetenschappers van gerenommeerde universiteiten in het recent gepubliceerd paper Can robot’s be lawyer’s?

Probleem is simpel gezegd dat er veel te veel variabelen zijn om te kunnen programmeren met de huidige stand van de technologie. Bovendien gaat het niet alleen om ‘harde’ data, voor goed advies is nog wel wat meer input nodig. Als het lerende algoritme zijn werk goed wil doen, moet het onder meer de volgende taken kunnen verrichten:

• Alle relevante feiten verzamelen.
  Die bestaan niet alleen op papier, maar zitten ook in uw hoofd. Op basis van de juiste vragen – ingegeven door kennis en ervaring – destilleert de advocaat de relevante feiten uit het relaas. Wat is er destijds besproken over de samenwerking, en in welke geest? Welke features zouden ontwikkeld worden? Hoe is de communicatie nadien verlopen? Dit is een complex proces dat je niet zomaar kan automatiseren, denken de auteurs. De zoektocht naar de feiten kent daarvoor te weinig structuur. Het is bovendien mede afhankelijk van de (spontane) interactie tussen u en de advocaat.
• De kansrijkheid van de zaak bepalen aan de hand van de wet, jurisprudentie, literatuur, gedrag van de rechter en praktijkervaring.
  Probleem bij research van juridische literatuur is dat software wel sneller relevante passages kan vinden, maar nog niet kan beoordelen of de gevonden informatie wel relevant is voor de situatie van de klant. Je kunt dus met robots wel gemakkelijk informatie vinden over wanprestatie bij samenwerkingsovereenkomsten in de e-commerce, maar de advocaat zal dat moeten analyseren op toepasselijkheid. Hiervoor is het eerst nodig dat mensen (lees: juristen) de passages samenvatten, van metadata voorzien. En dat is in het recht een gigantische klus.Een van de meest interessante initiatieven op dit gebied is Ross, een veelbesproken bedrijf dat voortborduurt op supercomputer Watson van IBM (U weet wel, dat programma dat tv-quizz Jeopardy won). Ross claimt dat het relevante antwoorden vindt op natuurlijk geformuleerde vragen. Maar een toepassing voor leken is het voorlopig niet, gelet op het voorgaande.
• De motieven en (financiële) positie van de andere partij begrijpen.
  Robots kunnen behulpzaam zijn bij het vergaren van deze informatie. Maar dan ben je er nog niet. De advocaat moet op basis van ervaring en emotionele intelligentie een inschatting maken van het gedrag van uw boze partner. Computers kunnen niet voorspellen hoe die zal reageren op een schikkingsvoorstel of andere tegenzet. Anders dan bij gerechtelijke beslissingen – waar voorspellingen op basis van big data steeds beter worden – ontbreekt hier de noodzakelijke data.
• De situatie, belangen en doelstellingen van de klant begrijpen, en daarnaar handelen.
  Wanneer bijvoorbeeld zou u moeten schikken, en tegen welke voorwaarden? Hiervoor is emotionele intelligentie nodig en overzicht van alle omstandigheden. En gesprekken tussen u en de advocaat. Daar komt bij dat veel mensen behoefte aan een emotionele binding met een adviseur die ze vertrouwen, die ze helpt met het nemen van lastige beslissingen. Interactie met een robot kan dat niet vervangen.
• Argumenten bedenken waarom de klant recht heeft op schadevergoeding.
  Het schrijven van brieven of processtukken met juridische argumentatie ligt nog buiten bereik van robots.
• Onderhandelen
  Het is evident dat hierbij allerlei menselijke vaardigheden komen kijken, omdat emotie zo’n grote rol speelt. Slechts weinigen zien een robot bluffen aan de onderhandelingstafel any time soon. Uw advocaat zal uw boze partner en diens advocaat zelf in de ogen moeten kijken.

Ongeacht de technologische ontwikkeling is dus de vraag of robots in staat zijn al deze complexe taken op zich te nemen – nu of over 50 jaar.

Dat wil niet zeggen dat kunstmatige intelligentie weinig impact zal hebben op de advocatuur. Op een aantal terreinen zijn er volgens de auteurs al grote vorderingen gemaakt, die het werk van de advocaat beter en sneller maken. Denk aan technologie voor het doorploegen van grote hoeveelheden papierwerk (document review / e-discovery), waarvan de grote advocatenkantoren al gebruik maken.

Als de efficiëntie van het juridische werk op deze manier verbetert, leidt dat op termijn hoe dan ook tot kostenbesparingen. Partijen buiten de advocatuur zullen de technologieën aangrijpen om een deel van de markt te veroveren, wat de advocatuur zal dwingen om tarieven te verlagen.

Geautomatiseerde contracten

Dat proces is voor consumenten en bedrijven al het meest zichtbaar in het opstellen van contracten en juridische documenten, die grotendeels gestandaardiseerd zijn. Deze documenten kennen een duidelijke structuur, die gemakkelijk te vatten is voor automatisering. Denk aan het Amerikaanse LegalZoom en RocketLawyer waarmee je aan de hand van formulieren zelf de witte vlekken in een contract invult.

Maar ook zulke diensten kennen een grens en zijn nu (nog) alleen geschikt voor standaardcontracten. De contracten houden nauwelijks rekening met de specifieke situatie van de klant, omdat er niet naar gevraagd wordt. Als u in een samenwerkingsovereenkomst iets wil opnemen over de kwantiteit en kwaliteit van technisch onderhoud of over het klantenbestand bij beëindiging, zal u een advocaat moeten raadplegen.

Waarom is advocaat 275 euro per uur waard?

Voordeel van zulke diensten – naast de lage prijs – is wel dat ze helder maken wat zich leent voor automatisering en wat niet. Er komt zo product- en prijsdifferentiatie die al zo lang in de advocatuur wordt gemist: weinig of niets betalen voor standaard, meer voor complex advies. Het dwingt advocaten kortom om ons duidelijk te maken waarom ze 275 euro per uur waard zijn. Deze ontwikkeling wordt verstrekt door de opkomst van platforms als de onze, die de kwaliteit en prijs van advocaten transparant maken.

Goede advocaten die innovatie omarmen hoeven dus nergens bang voor te zijn. Die hebben een robot om snel en kostenefficiënt hun werk te doen, waarbij ze de concurrentie achter zich laten. U bent al even blij met goed advies voor een lagere prijs. Iedereen wint.