2 op de 3 Vlamingen weten niet hoe Facebook hun persoonsgegevens gebruikt

Brussel – 19 september 2016. Onderzoekers verbonden aan iMinds en de Vrije Universiteit Brussel hebben de voorbije acht maanden onderzocht wat Vlaamse burgers weten over het mediabeleid in Vlaanderen. Uit het onderzoek blijkt dat die kennis bedroevend laag is. Zo weten slechts 1 op de 3 respondenten dat er een beperking is op de uitzendtijd van reclame. En ook wat de kennis rond nieuwe mediaregelgeving betreft, is er nog heel wat werk aan de winkel: 2 op de 3 Vlamingen weten bijvoorbeeld niet op welke manier Facebook hun persoonsgegevens gebruikt. Bovendien blijkt dat jongeren beduidend lager scoren dan ouderen. Volgens de onderzoekers toont dit aan dat we als maatschappij moeten blijven inzetten op het ontwikkelen van een kritische kijk op media, en op hoe mediabedrijven functioneren.

De voorbije 8 maanden onderzochten wetenschappers van onderzoekscentrum SMIT, verbonden aan iMinds en de Vrije Universiteit Brussel, wat Vlaamse burgers weten over het mediabeleid in Vlaanderen. Ze ondervroegen daarvoor 1.102 respondenten – representatief voor de Vlaamse bevolking naar leeftijd, gender, opleidingsniveau en geografische spreiding.

Uit het onderzoek blijkt dat het met de kennis van de Vlamingen rond het mediabeleid droevig is gesteld. Slechts 1 op de 3 Vlamingen weten bijvoorbeeld dat er een beperking is op de uitzendtijd van reclame. 8 op de 10 burgers hebben geen idee van de regels over product placement. Amper 8% van de Vlamingen kan correct inschatten hoeveel ze bijdragen voor de financiering van de openbare omroep, en slechts 1 op de 4 weten wat de belangrijkste taken van de VRT zijn.

De kennis van de regels over nieuwe media is niet beter. Zo weten 2 op de 3 Vlamingen niet op welke manier Facebook hun persoonsgegevens gebruikt. En nog een opmerkelijke vaststelling: jongeren scoren beduidend lager dan ouderen. Slechts 1 op de 3 jongeren weten bijvoorbeeld dat ze een inbreuk op hun privacy kunnen aankaarten bij de privacycommissie; bij de Vlamingen ouder dan 35 jaar zijn dat 2 respondenten op de 3.

Het onderzoek geeft ook aan dat Vlamingen weinig vertrouwen hebben in de media-industrie en in de regulering ervan. De meerderheid is van mening dat één stem of klacht onvoldoende draagkracht heeft en dat enkel collectieve acties reële beleidsveranderingen in gang kunnen zetten.

“Over het algemeen beschouwen Vlamingen mediabeleid als een ‘ver van hun bed’-show, tenzij het aansluit bij hun directe leefwereld, zoals privacy of misbruik op het internet,” zegt Tim Raats van de onderzoeksgroep SMIT, verbonden aan iMinds en de VUB. “Vlamingen kijken bijvoorbeeld zeer argwanend naar de manier waarop sociale mediabedrijven zoals Facebook en Google met hun gegevens omspringen en zeggen duidelijk dat de overheid hierop moet toekijken. Maar liefst 86% wil dan ook meer weten over het privacybeleid. Aan de andere kant is het dan wel weer opvallend dat zich dit niet vertaalt in een grotere kennis van deze thema’s.”

Bijna 60% van de Vlamingen ziet een rol voor het onderwijs en vindt dat kennis over mediabeleid deel moet uitmaken van de eindtermen in het lager en het secundair onderwijs.

Ilse Mariën (iMinds – VUB) geeft op basis van de onderzoeksresultaten alvast een voorzet en benadrukt de rol van initiatieven zoals Mediawijs, het Vlaamse kenniscentrum voor mediawijsheid: “”Het is duidelijk dat het kenniscentrum moet blijven inzetten op het ontwikkelen van een kritische kijk op media, en op hoe mediabedrijven functioneren. Mediawijs lanceert daarom vandaag ook MediaNest, een website voor ouders over het mediagebruik van kinderen. Ouders kunnen hier terecht met al hun vragen en krijgen heel wat tips om hun kinderen te begeleiden.”