Overeenkomst in hersenactiviteit bij gesprekspartners wanneer te voorspellen is wat gezegd gaat worden

Onze hersenactiviteit komt méér overeen met die van onze gesprekspartner wanneer we kunnen voorspellen wat deze spreker gaat zeggen. Dat stelt een team van neurowetenschappers, met als hoofdauteur dr. Suzanne Dikker (Universiteit Utrecht en New York University), in een studie in het Journal of Neuroscience. Het onderzoek biedt nieuwe inzichten in de rol van ons brein in communicatie.

“Ons onderzoek toont aan dat de hersenen van zowel de spreker als de luisteraar rekening houden met de voorspelbaarheid van taal. Dat leidt tot grotere overeenkomsten in hun beider hersenactiviteit”, verklaart Suzanne Dikker. “Opmerkelijk is vooral dat dit al gebeurt vóórdat een zin is uitgesproken en door de luisteraar is gehoord.”

Voorspellende kracht van de hersenen
Ons brein is in staat om woorden en geluiden te voorspellen op basis van de context. Wanneer we bijvoorbeeld “Gras is…” horen, kunnen we gemakkelijk “groen” voorspellen. Er is echter nog niet veel bekend over wat de hersenen van de spreker met deze voorspelbaarheid doen, en evenmin over de interactie tussen sprekers en luisteraars.

Experiment: afbeeldingen beschrijven
In de studie voor het Journal of Neuroscience lieten de onderzoekers een proefpersoon afbeeldingen beschrijven. Bij sommige afbeeldingen was de beschrijving voorspelbaarder dan bij andere. Vervolgens luisterde een groep proefpersonen naar de beschrijvingen van deze spreekster terwijl ze dezelfde afbeeldingen bekeken. De onderzoekers maten ondertussen hun hersenactiviteit.

Wanneer luisteraars kunnen voorspellen wat de spreker gaat zeggen, zo ontdekten de onderzoekers, dan maakt hun brein daar handig gebruik van. Het stuurt als het ware een vooraankondiging naar de gehoorschors (auditieve cortex) dat er geluidspatronen te verwachten zijn die overeenkomen met de voorspelde woorden (dus bijvoorbeeld “groen” wanneer de luisteraar “gras is…” hoort). Het interessante is dat het brein van de spreekster ditzelfde gedrag vertoont: zij denkt vooruit wat ze gaat zeggen, en haar breinactiviteit wordt bepaald door hoe voorspelbaar dit zal zijn voor haar luisteraars.

De voorspellende kracht van ons brein zorgt er niet alleen voor dat we de wereld om ons heen snel en accuraat kunnen begrijpen, maar speelt mogelijk ook een grote rol in de menselijke communicatie.

Invloed van het voorspellende brein op communicatie
“De voorspellende kracht van ons brein zorgt er niet alleen voor dat we de wereld om ons heen snel en accuraat kunnen begrijpen, maar speelt mogelijk ook een grote rol in de menselijke communicatie,” aldus Dikker. “Wanneer we een gesprek voeren, passen we onze spreeksnelheid en woordkeus aan aan onze gesprekspartner – aan een kind leg je wetenschap anders uit dan aan een vakgenoot. Onze hersenen bepalen deze processen, en passen zich dus ook aan elkaar aan.”