Hoe verbonden is de zorg in 2014?

Digitalisering zou veel kunnen opleveren in de zorg, zowel in efficiëntie als in effectiviteit in samenwerking, informatie-uitwisseling en informatie-verrijking. Maar de complexiteit en afhankelijkheden in de zorgketen lijken remmend te werken op invoering van digitalisering. Ondanks de vergaande technologie, veranderingen in wetgeving en druk van de verzekeraars blijven grote innovaties en veranderingen tot op dit moment nog uit.

Gaat de zorgsector stap voor stap veranderen of staan we op de vooravond van een grote verandering door de invoering van digitalisering in de zorg? Helaas heeft Nostradamus dit niet beschreven in zijn voorspellingen terwijl hij als apotheker en arts toch dé aangewezen persoon was om dit te voorzien!

In alle sectoren zien we dat digitalisering veel kansen biedt op het gebied van informatie-uitwisseling en samenwerking. En dat de vergaande digitalisering marktverschuivingen veroorzaakt in deze sectoren. Wie heeft bijvoorbeeld voorzien dat in het onderwijs tegenwoordig bijna al het onderwijsmateriaal digitaal beschikbaar is en dat docenten hun lessen op YouTube plaatsen?

Het is nog maar een kwestie van tijd voordat studenten afhankelijk zijn van een door de school toegewezen docent voor hun leerproces. Via online lesmateriaal, digitale opleidingen en webinars kunnen studenten zelf bepalen wie hen onderwijst. Afrekening vind in de toekomst mogelijk plaats via een Spotify-model. Een grote verschuiving in het onderwijs die veel onderwijsinstellingen én docenten niet hebben zien aankomen.

Zijn deze ontwikkelingen ook voorspelbaar in de zorg?
De zorg is (net als het onderwijs) een omvangrijke markt. Ter beeldvormgeving; in 2013 besteedde een gezin van twee modaal verdienende ouders meer dan twintig procent van hun bruto-inkomen aan de zorg. De complexiteit van de sector is hoog door veel verschillende betrokkenen en een grote mate van ketenafhankelijkheid. Denk hierbij aan zorgverleners, zorginstellingen, overheid, verzekeraars en niet te vergeten patiënten.

In plaats van voorspellingen te doen, kijk ik liever naar de huidige situatie. Wij hebben in het voorjaar van 2014 een onderzoek uitgevoerd met als doel inzicht te krijgen in de digitale verbodenheid in de zorg. Meer dan 150 zorgverleners hebben meegewerkt aan ons onderzoek.

Ben je online?
Het antwoord op de vraag: Ben je online? zegt iets over de mogelijkheid om informatie uit te wisselen en om te verbinden met anderen en informatie. De generieke vraag in ons onderzoek was: Hoe verbonden is de zorg? Deze vraag hebben we vervolgens vertaald naar: Ben je verbonden met patiënten, cliënten, medewerkers en ketenpartners? De resultaten van ons onderzoek zijn herkenbaar maar daarom niet minder opvallend.

Patiëntgegevens worden niet of nauwelijks gedeeld
Een krappe tien procent van de zorginstellingen stellen patiëntgegevens online beschikbaar. Mogelijke redenen voor dit lage percentage zijn de maatschappelijke discussie hierover, het uitblijven van een landelijk Elektronisch Patiënten Dossier (EDP) en aansluiting op het Landelijk Schakel Punt (LSP) en tenslotte het ontbreken van wetgeving hierover.

Online informatie of diensten zijn mondjesmaat toegankelijk
De gevraagde zorgverleners gaven aan dat ongeveer 30 procent van de zorginstellingen online zorgdiensten aanbieden. Online zorgdiensten zijn diensten zoals het geven van inzicht in behandelplannen, inplannen van afspraken of bestellen van zorgmaterialen. Blijkbaar vinden zorginstellingen het ontsluiten van niet-patiëntengegevens minder gewenst of noodzakelijk en geven zij hier geen prioriteit aan.

Veel uitwisseling van informatie tussen ketenpartners, maar niet digitaal
Uit het onderzoek blijkt dat de zorgverleners het essentieel vinden om samen te werken en informatie te delen met andere zorgverleners in de keten. Fysieke samenwerking en informatie-uitwisseling vindt in meer dan de helft van de gevallen plaats volgens de ondervraagden. Echter een goede digitale ondersteuning voor samenwerking en informatie-uitwisseling is slechts beperkt aanwezig, namelijk bij twintig procent van de ondervraagden. Een efficiëntieslag door digitalisering zou hier een grote verbeterstap zijn.

Gebruikte applicaties maar voor een kwart mobiel en thuis benaderbaar
Veel applicaties die worden gebruikt door zorgverleners zijn alleen benaderbaar vanaf de desktop in de zorginstelling. Dit houdt in dat de zorgverleners hier maar beperkt toegang toe hebben. Een verschuiving naar én desktop én mobiel én thuis kan aanzienlijke tijdwinsten opleveren.

De resultaten van ons onderzoek zijn verassend. Nederland is voorloper als het gaat om infrastructuur, mobiele netwerken en het gebruik van nieuwe technologieën. Maar onze kennis en ervaring wordt kennelijk niet toegepast in een van onze belangrijkste sectoren: de zorg.

Waar liggen de belangrijkste kansen voor de zorg?
Het toepassen van open en moderne webtechnologie vormt een belangrijke kans in de zorgsector. Deze technologieën bieden voldoende veilige mogelijkheden om de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen patiënten, medewerkers en ketenpartners te intensiveren en nieuwe verbindingen aan te gaan.

Dit heeft echter wel consequenties voor de klassieke applicaties die nu nog veel worden gebruikt in de zorg. Het tijdperk van de monolieten komt tot een einde: één enkele software olifant midden in een zorginstelling, die alle interne processen dekt en ondersteunt en waar vele jaren aan ontwikkeld is, staat op omvallen. Hedendaagse systemen zijn open en flexibel en bevatten componenten die gekoppeld kunnen worden aan andere systemen. Met deze hedendaagse systemen is het mogelijk om iedere nieuwe patiënt, medewerker of ketenpartner snel te verbinden of te ontbinden indien die nodig is.

Bouwen aan een goed werkend IT landschap kost tijd en vergt moed. Het vereist lef en doorzettingsvermogen om structurele IT investeringen met een visie voor de lange termijn door te voeren. Was voorheen de focus van IT vooral gericht op functionaliteit, nu is de focus connectiviteit. Met als doelen de noodzakelijke functionaliteiten te integreren in de dagelijkse praktijk van de medewerkers en aan te sluiten bij de behoeften van patiënten.

Ik ben er van overtuigd dat zorginstellingen die willen samenwerken, informatie uitwisselen en verrijken in korte tijd kunnen aansluiten bij de bestaande digitale ontwikkelingen en nieuwe en verbeterde diensten kunnen aanbieden aan medewerkers, patiënten en ketenpartners. Deze zorginstellingen kunnen winst behalen uit samenwerking en afstemming en de innovatie in de zorgsector in gang zetten. Deze veranderingen gaan zeker plaatsvinden: met kleine en grote stappen!

“Het aardige van de toekomst is dat ze vandaag begint.”