‘Blockchain is grenzeloos en spannend, maar we moeten met beide benen op de grond blijven’

Nu Blockchain steeds meer terrein wint in een groot aantal sectoren, groeit ook de behoefte aan wetenschappelijk onderzoek naar deze technologie en haar toepassingen. Niet alleen om feiten, ontwikkelingen en prognoses in kaart te brengen, maar ook om het fenomeen op de juiste manier te blijven duiden en bediscussiëren. Jan Veuger, lector Blockchain bij Saxion, schreef het boek ‘Blockchain Technology and Applications’: “De discussie over Blockchain wordt vertroebeld door angstretoriek. We moeten het met elkaar gewoon over de feiten blijven hebben.”

Auteur Jan Veuger.

Eind vorig jaar hintte de Volkskrant naar de teloorgang van de Blockchain-hype. Dat artikel triggerde de Saxion-lector: “Toen ik er in dook, ontdekte ik dat het artikel gebaseerd was op slechts twee bronnen: een A4tje van een adviesbureau én een bron waarover de betreffende journalist me geen duidelijkheid wilde geven.” Volgens Veuger is het stuk kenmerkend voor de huidige oneigenlijke discussie over Blockchain, deels gebaseerd op ongeloof (“zo’n vaart zal het niet lopen”), deels op ongemak (“als Blockchain mijn business maar niet om zeep helpt”). 

University of Applied Sciences

De Saxion-lector deed de afgelopen twee jaar met zijn lectoraat wetenschappelijk onderzoek naar de manier waarop Blockchain zich ontwikkelde. “Als lectoraat van een University of Applied Sciences zijn we natuurlijk vooral bezig met toegepast onderzoek, samen met studenten. Daarnaast slaan we wel degelijk de brug naar wetenschappelijk onderzoek. Als lector wil ik de scharnierfunctie tussen beide domeinen te vervullen. Dat is ook precies wat ik met dit boek wil bewerkstelligen. We maken fundamenteel Blockchain-onderzoek inzichtelijk: hoe het kan, hoe het werkt en wat je er mee moet. Als lectoraat willen we bij de feiten blijven, om ook tegenwicht te bieden aan verhalen uit de media, politiek en het bedrijfsleven, die soms op drijfzand liggen. Wildwest-verhalen zijn leuk voor op een verjaardag, maar niet meer dan dat.”

Betaalverkeer

Zo is de huidige discussie over cryptomunt libra vrij politiek gestuurd, stelt Veuger. De digitale Facebook-munt roept maatschappelijk ongemak op, een gevoel dat uiteraard niet uit de lucht komt vallen, gezien de dataschandalen waarbij Facebook de afgelopen jaren betrokken was. “We zijn bang dat ons libra-betaalverkeer door Facebook, samen met onze data verhandeld wordt. We zijn bang dat inzichtelijk wordt waar we onze libra’s aan uitgeven. Die angst is misschien niet ongegrond, maar verschilt feitelijk niet van andere privacy-discussies rond betalingsverkeer. Als Donald Trump bovendien beweert dat cryptocurrency ingezet worden om op grote schaal terroristische of andere illegale transacties te financieren, dan gaat de Amerikaanse president voorbij aan hoe zijn eigen dollar oneigenlijk wordt ingezet. Bijvoorbeeld in de bekostiging van wapens of drugs. De discussie wordt dus niet zuiver gevoerd.”

Nieuwe mogelijkheden

Digitale munten zijn er gewoon, wat overheden of bijvoorbeeld banken er ook van vinden. “En er komen er steeds meer,” aldus Veuger. “Naast de libra en de bitcoin zijn er vele andere. In het Europese bankwezen ontstaat nu een kwalitatieve discussie over cryptomunten. Banken vinden het zogezegd allemaal maar niks. Dat is natuurlijk niet gek. Zij worden direct geraakt door deze nieuwe mogelijkheden. De consument kan straks om hen heen. De bancaire sector vreest voor een deel van haar bestaansrecht.” Hoe Blockchain-technologie zich de komende jaren in allerlei sectoren, waaronder de bancaire, zal gaan nestelen, kan niemand precies voorspellen. Dát er zaken gaan veranderen, is een feit. 

Verschillende scenario’s

“Het Internationaal Monetair Fonds bracht dit jaar een rapport uit waarin directeur Christine Lagarde verschillende scenario’s schetst. Daarbij is de meest conservatieve prognose dat de banken regulier blijven functioneren. Ook is denkbaar dat er een hybride situatie ontstaat. Of dat er, in het meest extreme geval, over een aantal jaren geen banken meer zullen bestaan.” Welk scenario ook bewaarheid wordt en in welk tempo die ontwikkelingen elkaar zullen opvolgen: de banken zullen een standpunt moeten innemen, beleid formuleren en anticiperen op wat komen gaat. Daarbij speelt niet zozeer de technologievraag (“Hoe gaan we het regelen?”) maar meer de machtsvraag (“Wie mag het regelen?”). Veuger: “Alles draait om governance. Wie heeft de macht om te bepalen of wel of geen geld gedrukt wordt? Wie bepaalt of de rente gaat dalen?”

Hybride constructies

Die machtsvraag speelt uiteraard niet alleen over het monetaire stelsel. Wat te denken van instanties die hun unieke dienstverlening op het gebied van grondbezit ingehaald zien worden door Blockchain-technologie? “Wij hebben in Nederland een heel goed Kadaster, maar als jij in Afrika een stuk grond van je grootvader gekregen hebt, hoe bewijs je dan dat het van je is? Je hebt geen ID-bewijs, geen bank, maar wel een mobiele telefoon. Dan is Blockchain een uitkomst om eigendommen ondubbelzinnig te regelen en registreren. Ik zie trouwens dat een instantie als Het Kadaster ook, low profile, bezig is met een Blockchain. Wat in Nederland op zoveel plekken goed geregeld is, kun je kwalitatief versterken en beveiligen met deze technologie. Dan kom je dus terecht in die hybride constructies waar het IMF op doelde,” legt de lector uit.  

Constructieve houding

Veuger ziet onder Europese overheden een voorzichtige maar constructieve houding ten opzichte van Blockchain ontstaan. “In Duitsland en Zwitserland zien we dat overheden een visie ontwikkelen en daarmee deels voorsorteren op het aanpassen van wetgeving. Hier in Nederland is men voorzichtig, maar niet krampachtig. Verschillende ministeries steken hun licht op bij experts vragen nadrukkelijk advies aan instellingen als Saxion en de Universiteit van Tilburg. Het is goed dat we kritisch blijven, de juiste vragen stellen over toezicht, wet- en regelgeving en vooral vooruit blijven kijken. Dat is ook wat wij doen als lectoraat. Met ons boek willen we inzicht geven in wat er rond Blockchain gebeurt. Daarbij gaat het juist om het in kaart brengen van dit relatief jonge fenomeen. Deze wetenschappelijke blauwdruk blijft van waarde, ook al ontwikkelt de techniek zich razendsnel. Leonardo da Vinci’s tekeningen en berekeningen over zijn pogingen te vliegen blijven ook interessant, al zijn we in deze eeuw tot zoveel méér in staat. Zo moet je deze eerste publicatie zien. Over de economische ontwikkelingen van de afgelopen eeuw zijn bibliotheken volgeschreven. Blockchain gaat over een nieuwe economie. Eentje die draait om netwerken. De techniek is grenzeloos en dus ook spannend. Dat vraagt om onderzoek, dat ons in staat stelt met beide benen op de grond te blijven en de juiste discussies te voeren.”

Het boek ‘Blockchain Technology and Applications’, onder redactie van Jan Veuger, verscheen bij Nova Science Publishers. Naar verwachting verschijnt het tweede deel in de eerste helft van 2020. Daarnaast verscheen in november 2019 het ‘Basisboek Blockchain’, door Arthur Janse en Chhay Lin Lim, beiden als docent-onderzoekers verbonden aan het lectoraat Blockchain van Saxion Hogescholen. Van het basisboek verschijnt in de loop van 2020 een Engelstalige versie. Het boek vormt de basis voor een openbaar digitaal kennisplatform dat tevens in de loop van 2020 gelanceerd wordt.

Dit artikel verscheen eerder op de website van Saxion.