Gezocht: het zwarte schaap

Het blijft een markant gedragsfenomeen dat groepen mensen de behoefte hebben om iets of iemand de schuld te geven. Ook al loopt er niet echt iets fout, dan nog moet men kunnen janken en iemand de oorzaak van het gejank maken.

Bij afwezigheid van grootse problematieken wordt er simpelweg gekeken welk hoofd boven het maaiveld uitsteekt om dat dan simpelweg een dreun te geven. Samengevat: voor alles wat fout loopt in de wereld dient een schuldige te worden gevonden. En als er niets fout loopt, dan bedenken we wel iets wat fout loopt! 

Dit gedrag is van alle tijden. Lang geleden werd dit gemanifesteerd op markpleinen.  Heden ten dage, veelal dankzij de veelheid aan blogs en fora waar eenieder ongezouten zijn mening op kwijt kan, gebeurt dit op het internet. De digitale steniging of virtuele versie van het vroeger bijzonder populaire fenomeen ‘pek en veren’, bestaan echt. De snelheid waarmee simpele weetjes en pseudowaarheden de desktop sieren is imposant. Een uitstekende reden om zo vaak als je kan te connecten. Zo mis je nooit iets en wie weet mag je als eerste een steen werpen als iemand zijn of haar hoofd boven het maaiveld uitsteekt.

Deze bijzondere wijze van handelen staat de laatste weken wel in een zeer bijzonder daglicht. Het internet als systeem wordt tegenwoordig namelijk zélf schuldig bevonden. Schuldig als veroorzaker van de huidige crisis.

Welke internetgebruiker en digitale steniger zal zichzelf om deze reden de eerste steen toewerpen? Of zijn we in staat om hiervoor alsnog een schuldige te bedenken? Bush, Greenspan of andere eerder gemiddelde graaiers van het grote geld?

Omdat het volledige internet ter discussie staat, behoeft deze queeste enige nadere analyse. Het ultieme verschil met de crises van de jaren dertig of eind jaren tachtig is het bestaan van internet. Het verbindende web dat bankiers, beurshandelaars en andere financiële experts 24/7 online en real time inzicht geeft in de voor- en achterkant van ons economische systeem. Alle onderliggende fundamenten van het klaterende financiële succes worden bondig genumbercrunched in flikkerende datacockpits. Meerdere 19-inch schermen voorzien de internetgeletterde financiële expert van alle ins en outs om de juiste beslissing te nemen. En wanneer de datasmog na een lange beursdag optrekt, lachen we onze tanden bloot om ons behaalde resultaat. GROEI!

Not.

Blijkbaar is ons emotionele systeem nog niet aangepast aan de snelheid waarmee data uit verschillende bronnen worden bewerkt en geaggregeerd. Door onze huidige status van digitale verbondenheid zwermt een globale emotie trouwens bijna dagelijks de aarde rond. Stemmingen beginnen in Azië en zwermen via Europa over naar Wall Street. Alle numbercrunching ten spijt wint de waan van de dag zonder dat die op enig moment nog in relatie staat met de realiteit. Deze crisis is meer dan ooit een virtuele crisis. Gebaseerd op een ineenstorting van virtueel geld waarbij een virtuele wereld de mens infecteert met emoties waardoor het virtuele uiteindelijk toch werkelijk wordt.

En zo kan de mens toch weer naar iets wijzen. Het zwarte schaap is gevonden. Gelukkig maar.’