UvA wil filterbubbels kapot prikken

Een interdisciplinair team van UvA-onderzoekers kijkt naar de manier waarop digitale technologie de rol van de media verandert en hoe die technologie invloed heeft op gebruikers, de maatschappij en uiteindelijk de wet. Zijn algoritmische nieuwsaanbevelers — en de filterbubbels die ze creeëren — een bedreiging voor de democratische rol van de media? Of bieden ze een gouden kans om democratische waarden en doelen te stimuleren?

De wetenschappers onderzoeken de implicaties van data-analyse en machine learning op de rol van de media, omdat er een verschuiving is van traditionele massamedia naar meer gepersonaliseerde verspreidingsmethoden en nieuwsplatforms.

Uit het onderzoek blijkt dat de algoritmen voor nieuwsaanbevelingen veelal zijn geoptimaliseerd voor vrij simplistische kortetermijnstatistieken, zoals kliks, bestede tijd en eerder gebruikersgedrag. Maar, zo zeggen de onderzoekers, als we meer nadenken over de manier waarop aanbevelers kunnen helpen om mensen beter te informeren, hen meer gevarieerde keuzes te geven en tegelijkertijd hun privacy en autonomie te respecteren, kunnen het wellicht enorm nuttige hulpmiddelen zijn voor nieuwsmedia.

Het onderzoek toont aan dat er, ondanks enkele goede initiatieven, helaas nog te vaak een kloof bestaat tussen de afdeling waar de technologie ontwikkeld wordt en de redacteuren en journalisten die meestal de keuze maken welk nieuws ze aan de lezer willen laten zien.

Met financiering van de Europese Onderzoeksraad (ERC) en het SIDN-fonds werken ze aan het uit de weg ruimen van de filterbubbel. Ook willen ze de kracht van AI gebruiken om tot betere en meer succesvolle aanbevelingen te komen. Dit kan door de ontwikkeling van instrumenten die de diversiteit in aanbevelingen meten op basis van democratische principes.

Door hun inzichten is het team gevraagd om de Europese raad, het Nederlandse Commisariaat voor de Media en overheden in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Canada (in samenwerking met UNESCO) te adviseren over strategieën voor het realiseren van zulke algoritmen.