Dag 3 ICT-hoorzitting: Status ICT-projecten vaak compleet onduidelijk

De slagingskansen van een project stijgen flink als er een objectief overzicht is, want daarmee kunnen potentiële ICT-mislukkingen eerder getraceerd worden.

In een notendop: Het toepassen van software code-inspectie bij overheids ICT-projecten kan helpen om potentiële mislukkingen te voorkomen, en toont bovendien waar het wél goed gaat. Foutindicatoren in software dragen bij aan een objectieve beeldvorming voor de opdrachtgever, waardoor deze beter geïnformeerd kan besluiten het project voort te zetten of af te stoten.

Amsterdam (19 mei 2014) – “Meten is weten. In ICT-projecten van de overheid is kennis alleen macht als de juiste informatie op het juiste tijdstip aanwezig is en nog actie mogelijk is.” Dat zegt Andres Ramirez, Managing Partner van de OSQR Group. “Opdrachtgevers van overheden moeten kunnen beschikken over een objectieve manier om de ontwikkeling van uitbestede ICT-projecten goed in te kunnen schatten. Zo kan snel en effectief geanticipeerd worden op faalpunten in de software. En hebben alle partijen voldoende tijd om bij te sturen.”

Ramirez reageert hiermee op vragen van de Tijdelijke Commissie ICT die afgelopen vrijdag haar derde zittingsdag hield. De commissie wil graag weten hoe vastgesteld kan worden wat de status van projecten is, hoe de voortgang van de ontwikkeling valt in te schatten en hoe ICT-projecten nieuwe wet- en regelgeving.in kunnen verwerken.

Een betere manier van meten
“Meten is weten, dat kan volgens mij beter.” Dat zei Siep Eilander, Hoofd Inkoopbeleid Rijk, op vragen van de commissie. Hij vindt dat contractmanagers van overheidsinstellingen beter in staat gesteld moeten worden om te kunnen controleren of externe uitvoerende ontwikkelaars het leveringscontract daadwerkelijk naleven.

ICT-mislukkingen terugdringen vereist eerder geïnformeerd worden
“Het is mogelijk om, veel eerder dan nu vaak het geval is, aan te zien komen dat een project mislukt en ermee te stoppen. Dat zegt ICT-expert Lauran Matthijssen, senior adviseur bij PBLQ Het Expertise Centrum.

Om ICT-projecten van de overheid te beheersen, is méér transparantie, volwassenheid en professionaliteit nodig, zegt Matthijssen. Hij raadde de commissie aan de bewijslast om te keren; het gezegde ‘geen nieuws is goed nieuws’ gaat vaak niet op. Geen nieuws? Dan kan je aannemen, zegt Matthijssen, dat het een zooitje is.

Code-inspectie als hulpmiddel voor onafhankelijke waarnemers.
Het in gebruik nemen van een betere manier van meten, bijhouden en testen van software kan de kans van slagen van ICT-projecten zeker doen toenemen. Ramirez: ‘Betere software leidt tot betere projecten, betere code leidt tot betere software. Betere code krijg je wanneer de betrokken programmeurs weten dat hun code gelezen en beoordeeld gaat worden door andere programmeurs.’

“Software bestaat uit broncode, en die broncode is wel degelijk zichtbaar en tastbaar. De kwaliteit van deze broncode is objectief te beoordelen met de richtlijnen van het Institute for Software Quality (IfSQ), nog vóór het testen, en tijdens het productieproces. Code-inspectie is een concrete manier om alle betrokken partijen inzicht te geven in de status en voortgang van ICT-projecten. Het is een belangrijk hulpmiddel, dat we onafhankelijke waarnemers aanraden te gebruiken om een vinger aan de pols te houden.”

Betere broncode betekent beter te onderhouden software
Het inspecteren van software broncode nog vóór het testen, kan de overheid helpen de software beoordelingscriteria aan te scherpen. Code-inspectie is 80% sneller dan testen, en het vinden en repareren van fouten in de code is veel goedkoper dan testen. Onderzoek van het IfSQ wijst uit dat code-inspectie voordeel oplevert zowel op de korte als de lange termijn. Door het bepalen van fouten in de code, en het kwantificeren van deze fouten op het latere onderhoud van de code, kunnen ICT-teams op tijd bepalen of software foutgevoelig, moeilijk te herstellen of duur in onderhoud is.

“Overheidsinstellingen zouden moeten kunnen garanderen dat de leveranciers van hun systemen voldoen aan een software kwaliteitsstandaard. The OSQR Group gebruikt de IfSQ-richtlijnen bij het inspecteren van code. Deze bieden kosteloos beschikbare, open, coherente en transparante standaarden voor het objectief beoordelen van software broncode. Het toepassen van de IfSQ standaarden heeft vele organisaties geholpen bij het ontwikkelen van stabiele en goed te onderhouden systemen. In dit geval kan het toepassen van de IfSQ standaarden de belastingbetaler miljoenen besparen.”

“Quality is built in, not inspected in”
Mathijssen benadrukt dat kwaliteit van overheids ICT-systemen vanaf de eerste dag gegarandeerd moet worden. Slechte software is niet iets dat achteraf door tests en inspectie gerepareerd kan worden. Bovendien resulteren dure ICT-projecten ook vaak in hoge onderhoudskosten.

Ramirez is het daar helemaal mee eens. “De ICT commissie moet zich er van bewust worden dat het opnemen van duidelijke kwaliteitseisen met betrekking tot het onderhoud van software in contracten erg belangrijk is. Regels en eisenpakketten worden nu eenmaal regelmatig aangepast. Hoe gemakkelijk en snel kan de bijbehorende software daarop worden aangepast?”

“Het verbeteren van de onderhoudsvriendelijkheid van software betekent dat veranderingen later uniform en consistent doorgevoerd kunnen worden. Onderzoek van IfSQ laat zien dat regelmatige code-inspectie tijdens het productieproces ervoor zorgt dat software veel gemakkelijker gewijzigd kan worden. Geïnspecteerde software is 90% goedkoper te onderhouden. Een uur inspectie bespaart dertig uur onderhoud.”

Kortom, Ramirez maakt zich hard voor het gebruik van de IfSQ standaarden: als ICT-projecten een succes zijn, dan heeft de hele organisatie daar profijt van. The OSQR Group heeft ervaren dat het gebruik van de IfSQ standaarden helpt sneller oplossingen te vinden. Het stelt programmeurs, hun managers en andere betrokkenen in staat om op een productieve manier samen te werken.
Software code-inspectie is geen panacee voor de actuele ICT-problemen van de overheid. Wanneer code-inspectie echter uitgevoerd wordt volgens de juiste standaarden kan het een belangrijk startpunt zijn voor positieve verandering, en een effectieve impuls geven aan duurzame procesverbetering.