Nederland internationaal centrum Quantumtechnologie

Uit handen van Robbert Dijkgraaf ontving staatssecretaris Mona Keijzer vanmiddag de Nationale Agenda Quantum Technologie. Nederland geldt nu als een van de leidende spelers in quantum, een technologie die zich wereldwijd razendsnel ontwikkelt. Met quantumcomputers en –netwerken komen toepassingen in beeld die voor gewone computers en het huidige internet onbereikbaar zijn, en ontstaat mogelijk een geheel nieuwe hightech industrie. Toch is die sterke positie voor de toekomst niet vanzelfsprekend. Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat brachten kennisstellingen en hightech bedrijven in kaart wat er de komende jaren nodig is om de Nederlandse voortrekkersrol te behouden en te versterken.

Robbert Dijkgraaf, Directeur en Professor bij het Institute for Advanced Study in Princeton: “Na decennialang onderzoek zijn we nu klaar voor de doorbraak van quantumtechnologie, gebaseerd op fundamentele natuurwetten. Dit zal de high-techindustrie radicaal veranderen en ons leven op dramatische en onvoorziene manieren verbeteren. Nederland loopt op dit terrein echt voorop – “we are punching far above our weight” zoals Amerikanen dat zeggen. Deze agenda is ambitieus, concreet en realistisch en wordt door alle relevante partijen gedragen. Nederland heeft NU een unieke kans wereldleider te worden en ik adviseer de regering hier met voorrang uitvoering aan te geven.”

Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat: “Nederland is wereldleider op het gebied van quantumtechnologie. Met de Nationale Agenda Quantum Technologie ligt er een sterke strategie om ook in de volgende fase koploper te blijven. De komende tijd gaat het kabinet onderzoeken hoe aan deze strategie uitvoering gegeven kan worden. Ik ben ervan overtuigd dat quantum één van de sleuteltechnologieën voor onze toekomst is, die bij gaat dragen aan een gezonde economie en een betere wereld.”

De belofte van quantum

Quantumcomputers, -simulatoren, -communicatiesystemen en -sensoren kunnen maatschappelijke uitdagingen helpen oplossen en bieden kansen voor alle sectoren van de economie. Quantumcomputers bijvoorbeeld kunnen vele bewerkingen tegelijkertijd uitvoeren. Daardoor zijn ze in staat om lastige problemen veel sneller op te lossen dan klassieke computers ooit zullen kunnen. Een quantumcomputer die het precieze gedrag van moleculen kan simuleren, geeft ons bijvoorbeeld de mogelijkheid nieuwe medicijnen, betere batterijen, krachtiger kunstmest of gezondere voeding te ontwikkelen. We staan daarmee aan het begin van een technologierevolutie die verwacht wordt een grote bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld energie, voedsel en zorg.

Quantum Delta NL

De Nationale Agenda Quantum Technologie heeft tot doel Nederland te positioneren als een internationaal toonaangevend centrum en knooppunt voor quantumtechnologie: de Quantum Delta NL, kortweg QΔNL. Onze uitgangspositie is uitstekend: Nederlandse universiteiten en kennisinstellingen zijn koplopers op het gebied van qubits, quantuminternet, quantumalgoritmes en post-quantum cryptografie en fungeren als een magneet voor wereldwijde bedrijfsinvesteringen en talent. We zijn bovendien sterk in systems engineering en in het combineren van technologieën tot werkende systemen, cruciaal voor innovatie. Deze positie als voortrekker en pionier wil Nederland behouden en verder versterken.

Actielijnen Nationale Agenda Quantum Technologie

De wereld om ons heen staat echter niet stil: er wordt veel geïnvesteerd in quantumtechnologie en de “battle for brains” is in volle gang. Om een leidende positie te behouden is het zaak dat Nederland een volgende stap zet. Niet alleen financieel, maar ook door strategische prioriteiten te kiezen en die op te pakken. Door een juiste balans van nationale versterking en internationale samenwerking kunnen we Nederland optimaal positioneren en nieuwe waarde creëren voor de BV Nederland. De agenda onderscheidt daartoe vier actielijnen:

• Realiseren van doorbraken in onderzoek en innovatie;
• Ecosysteemontwikkeling, marktcreatie en infrastructuur;
• Human capital: educatie, kennis en vaardigheden;
• Starten van een maatschappelijke dialoog rondom quantumtechnologie.

Overkoepelend zijn er bovendien drie ambitieuze katalysator-programma’s met als doel de ontwikkelingen te versnellen en quantumtechnologie aan de hand van demonstrators tastbaar te maken en eindgebruikers en onderzoekers ruimte te bieden om ervaring op te doen met het gebruik ervan:

• Quantum Computing and Simulation;
• Nationaal Quantum Netwerk;
• Quantum Sensing Applicaties.

Deze nationale agenda vormt het startpunt en beoogt een vliegwiel in gang te zetten. Door al in een vroeg stadium te investeren in de ontwikkeling van quantumtechnologie kan Nederland internationaal een sterke positie verwerven.

Totstandkoming van de agenda

In het voorjaar van 2019 hebben Nederlandse kennisinstellingen en bedrijven op aangeven van de Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat en de topsectoren HTSM en ICT in kaart gebracht wat er allemaal moet gebeuren om hun ambitie ten aanzien van quantumtechnologie waar te maken. TNO, QuTech, QuSoft, EZK, NWO, QT/e en het Lorentz Instituut hebben samen met AMS-IX, Techleap.nl (voorheen StartupDelta) en Microsoft deze handschoen opgepakt in nauwe samenspraak met het hele veld. Een groot aantal partijen uit de ‘gouden driehoek’ (wetenschap, overheid en bedrijfsleven) is betrokken geweest bij de totstandkoming van deze agenda.

—————————————————————————————————————————————————-

Quotes:

Paul de Krom, voorzitter Raad van Bestuur van TNO:

“Deze Nationale Agenda Quantumtechnologie, die in nauwe samenwerking met het hele veld tot stand is gebracht, beschrijft wat er nodig is om quantumtechnologie verder te ontwikkelen en te vertalen in nieuwe economische waarde voor de BV Nederland. Acties en programma’s die lopen van onderzoek en innovatie tot aan marktcreatie, talentontwikkeling en maatschappelijke inbedding moeten ertoe leiden dat Nederland zich ontwikkelt tot een bruisend quantumecosysteem, dat een Europese en zelfs mondiale functie heeft: de quantum delta NL.”

Stan Gielen, voorzitter Raad van Bestuur NWO:

“Dankzij de visie en durf van een aantal kennisinstellingen 20 jaar geleden, hebben investeringen in Quantum Technologie er nu toe geleid, dat Nederland nu wereldleider is op dit gebied. Deze agenda laat zien dat alle partijen klaar staan om deze kennis te vertalen in unieke wetenschappelijke en maatschappelijk impact, die bijdraagt aan het verdienvermogen van Nederland.”

Constantijn van Oranje, Special Envoy TechLeap.NL (voorheen StartupDelta)

“Het komt maar zelden voor dat we kunnen zeggen dat Nederlandse wetenschappers in een bepaalde discipline echt de wereld top zijn. Dit is bij quantummechanica het geval. Om de excellente uitgangspositie van Nederland op dit gebied te behouden moeten we heel actief samenwerken en keuzes maken. Deze nationale agenda biedt de noodzakelijke randvoorwaarden voor de ontwikkeling van een florerend ecosysteem rond deze nieuwe industrie, waarin wetenschap, bedrijfsleven, startups, investeerders en overheid samenwerken.”

Hans de Boer, voorzitter VNO-NCW:

“Nederland heeft een uitstekende positie op het gebied van Quantum. Het is van belang daar extra in te investeren, want de kaarten worden nu wereldwijd geschud. We moeten dat zo doen dat Nederland ook de economische vruchten van deze wetenschap plukt. Daarom is deze agenda zo belangrijk en goed te zien dat dit zo breed gesteund wordt.”

Ernst-Jan Stigter, CEO Microsoft Nederland:

“De Nationale Agenda Quantum Technologie laat zien waarom Nederland internationaal koploper is op het gebied van quantum technologie. De agenda is in samenwerking gemaakt tussen publieke en private instellingen, en geeft behalve aan de technologie ook aandacht aan de economische toepassingen en maatschappelijke relevantie. De NAQT laat zien dat we als Nederland nu koploper zijn, en dat we dit ook kunnen blijven. Maar vooral laat de NAQT zien dat de door samenwerkingen de kansen van quantum kunnen verzilveren voor de Nederlandse economie en maatschappij.”

Ronald Hanson, wetenschappelijk directeur QuTech:

“In Delft is rondom het quantuminstituut QuTech, een initiatief van de TU Delft en TNO samen, een heel nieuw ecosysteem ontstaan van onderzoek en bedrijven. Microsoft heeft hier intussen een eigen quantumlab en meerdere kleinere hightech bedrijven strijken bij ons neer. Dat de positie van Nederland zo sterk is, is mede te danken aan de Nederlandse overheid die het belang van quantum al vroeg onderkende. Op dat succes kunnen we met de Nationale Agenda Quantum Technologie nu voortbouwen.”

Kareljan Schoutens, hoogleraar Theoretische Fysica UvA en co-directeur QuSoft:

“Ik ben ontzettend blij dat de agenda er nu is, want er liggen veel kansen voor de ontwikkeling van quantumtechnologie en -software. Om die kansen te gaan benutten dragen UvA, VU en CWI bij vanuit QuSoft, het onderzoekscentrum voor quantum software, en vanuit de Quantum Applicatie en Software Hub Amsterdam (QASHA), die samen met partners uit de regio wordt ontwikkeld. Centraal staat de ontwikkeling van algoritmes en software die nieuwe toepassingen van de quantumcomputer mogelijk maken. Bovendien wordt vanuit Amsterdam bijgedragen aan de ontwikkeling van quantumveilige cryptografie en van quantumsensoren.”

Servaas Kokkelmans, wetenschappelijk directeur van het Eindhoven Center for Quantum Materials and Technology QT/e:

“Ik ben verheugd over het verschijnen van deze agenda. We laten hiermee zien dat we in Nederland met een bundeling van krachten de uitdagingen aan kunnen gaan om de quantum fysica uit onze laboratoria om te zetten naar quantum technologie die klaar is om onze maatschappij te verrijken.”

Carlo Beenakker, Instituut-Lorentz, Universiteit Leiden:

“Deze nationale agenda komt op het juiste moment: sinds kort bestaat de quantumcomputer als protoype, nu is het zaak om toepassingen te ontwikkelen die het verschil maken. Het Leidse aQa platform (Applied Quantum Algorithms) wil een brugfunctie vervullen tussen deze ontwikkelaars en gebruikers die zich afvragen hoe de quantumcomputer voor hun specifieke toepassingen kan worden ingezet.”