Douglas Rushkoff wil radicaal andere businessfilosofie
Geld lenen en rente betalen, dat was lang dé bestaansreden van bedrijven. Maar wat creëren zij echt? Internetvisionair Douglas Rushkoff – keynote speaker op Emerce eDay op 17 september – zoekt de wortels van het ‘corporate’ model. Tijd voor een grote schoonmaak.
Terwijl we zijn bescheiden, maar mooi gesitueerde kantoor binnenlopen in Hastings on Hudson, zo’n dertig kilometer ten noorden van New York, vertelt schrijver, leraar en documentairemaker Douglas Rushkoff: "Vroeger schreef ik over ‘social currency’. En alhoewel zo’n sociale valuta niet direct zorgt voor brood op de plank of de aanleg van nieuwe bruggen, draagt hij zeker wel bij aan ons vermogen om dat te doen."
De term social currency was onderdeel van zijn boek ‘Get Back In The Box’ uit 2005, en hield in dat producten konden dienen als valuta: als je het nieuwe album van de Stones koopt, heb je iets waardevols in handen om interactie met andere mensen te stimuleren. Internet en ‘social media’ vergroten deze mogelijkheden nog eens. Rushkoff weet dit soort fenomenen mooi te duiden, op een manier die zowel consumenten als producenten aanspreekt.
In zijn nieuwe boek ‘Life Inc.’ duikt hij in de geschiedenis van de ‘echte’ valuta: geld. Hij benadert het monetaire systeem als elk ander medium: als een verzameling regels en methodes die ooit zijn bedacht met een bepaald doel, en dus ook met bepaalde ingebakken eigenaardigheden en gewoontes. Steeds stelt Rushkoff zichzelf de vraag ‘in hoeverre helpt of frustreert dit medium ons om betekenisvolle relaties met elkaar te ontplooien?’.
Monopolie
Volgens Rushkoff is het huidige geldsysteem eind Middeleeuwen, begin Renaissance opgezet met een zeer gericht doel. De Europese koningshuizen wilden hun macht behouden, op het moment dat de bourgeoisie sterk in opkomst was qua handel en welvaart. Nieuwe financiële instrumenten werden ontwikkeld, zoals de centraal uitgegeven munt die de verschillende lokale valuta’s hardhandig verdreef. Volgens Rushkoff maakten juist deze lokale valuta’s de bouw van vele kerken en kathedralen mogelijk: het verdiende geld werd snel weer uitgegeven, het ging rond in de lokale economie. Met de invoering van een centrale munt veranderde geld van een publieke voorziening in een schaars goed, en ontstond de neiging om het op te potten.
Een andere belangrijke uitvinding ziet hij in het ‘corporate charter’, een monopoliepositie die door een koning kon worden gegund aan een handelsbedrijf. In ruil voor politieke en militaire bescherming kreeg de koning aandelen en dividend. Hiermee werd de basis gelegd voor het businessmodel waarbij op grote afstand van de opdrachtgever, ‘the centre’, waarde werd onttrokken aan de koloniën, ‘the periphery’. Het is volgens Rushkoff vooral dit systeem, dit paradigma, dat tot in de moderne tijd zijn sporen nalaat: het telkens vergroten van de afstand tussen daadwerkelijke waardecreatie enerzijds en het vergaren van financiële rijkdom anderzijds. Hij ziet een directe verbinding met de hedendaagse praktijken van speculatie en outsourcing: dergelijke fenomenen zijn ook controversieel vanwege hun negatieve invloed op de sociale samenhang. In ‘Life Inc.’ beschrijft hij dit met meerdere, soms schrijnende cases.
Het zijn echter niet alleen degenen ‘onderaan de voedselketen’ die de dupe zijn van dit eigenaardige culturele erfgoed dat hij ‘corporatism’ noemt. Rushkoff maakt het aannemelijk dat rente zorgt voor een fundamenteel ongezonde situatie, juist ook voor bedrijven en hun leiders zelf. Hij vergelijkt de verhouding tussen een bank en een bedrijf dat geld geleend heeft, met de relatie tussen de maffia en één van hun restaurants: "De bestaansreden van het bedrijf is voor een groot deel het terugbetalen van de rente aan de bank, of aan eventuele aandeelhouders. Het probleem is dat de eigenaar van zo’n bedrijf daardoor steeds minder ruimte heeft om de rol van creatieve leider te spelen, met passie voor z’n vak. Hij wordt een persoon met schulden, op zoek naar manieren om waarde te onttrekken aan zijn onderneming, zonder die om zeep te helpen."
Nu de banken zelf het loodje leggen en de hele ‘schuldeconomie’ in het geding is, ligt er een prachtige kans – wellicht tijdelijk – voor executives om banen te vinden in sectoren waarin ze daadwerkelijk expertise en ervaring hebben, iets wat in Amerika een vrij radicaal idee is. Goede topmanagers weten namelijk dingen die verder gaan dan enkel de ‘bottom line’: de directeur van een hotel heeft enige expertise in het hotelwezen, de topman van een kledingbedrijf zou iets moeten weten over mode.
Grote schoonmaak
Het kan een verfrissend competent landschap opleveren: een economie die steeds meer gaat kijken naar de daadwerkelijke waarde die er samen gecreëerd wordt, meer dan naar de schulden die worden aangegaan en terugbetaald.
Rushkoff vindt dat ceo’s zouden moeten vaststellen wat hun bedrijven eigenlijk doen. "Zoek vervolgens mensen binnen het bedrijf die daar iets vanaf weten. Gebruik desnoods je gehele marketingbudget voor deze ‘insourcing’: analyseer welke kerncompetenties je binnenshuis wilt houden en welke niet. Wat er overblijft, communiceer je als hetgeen het bedrijf doet. Dit is de soort van grote schoonmaak waar de meeste Amerikaanse bedrijven momenteel mee bezig zijn."
Ironisch genoeg geeft hij hierbij het voorbeeld van General Electric, dat zich onlangs realiseerde eigenlijk ook een bank te zijn: jarenlang heeft het moeite gedaan verschillende bedrijfsonderdelen rendabel te maken, waardoor het zich heeft gespecialiseerd in financiële diensten. Die biedt het nu ook aan derden aan.
Rushkoff helpt graag om echte competentie en echte waarde wederom tot uitdrukking te laten komen in een door internet verbonden samenleving. Zijn werk daagt ons uit om ons financiële systeem hierbij ook te zien als een programmeerbaar platform voor sociale interactie. Hoe dit precies tot een nieuwe economische situatie kan leiden blijft nog een open vraag: wellicht eentje die juist in Nederland op elegante manier worden beantwoord.
Deel dit bericht
Plaats een reactie
Uw e-mailadres wordt niet op de site getoond
5 Reacties
Steven Kruyswijk
First post!!! :-) Voor meer info, zie deze Sargasso post met daarin een lezing van Douglas voor een collegezaal (plus wat meer gemijmer van mijzelf in de comments): http://twurl.nl/umuy7a Een andere lezing van hem, bij een conferentie van Ofcom (het Britse commissariaat voor de media) heb ik getranscribeerd. Is ook video van: http://tinyurl.com/rushkoff-ofcom Het viel me op tijdens het interview dat Douglas nog enigszins zwalkt tussen enerzijds frustratie over hoe intrinsiek asociaal het 'legacy' systeem is, anderzijds optimisme over de mogelijkheden die het web nu biedt. Ik heb zelf het gevoel dat er een 'bigger promise' te vinden valt in de combinatie van die twee; dat we een nieuwe vorm van currency kunnen ontwikkelen die niet alleen fungeert als een lokale 'power to the people', maar juist ook ontzettend bruikbaar is in de corporate wereld. Kernpunt is volgens mij dat de traditionele manier van omgang met geld veel te veel leunt op *schuld*, zowel in de financi?le als emotionele zin. Je omgang met geld is je eigen, serieuze individuele verantwoordelijkheid, waardoor het lastig is om vanuit je authentieke passie te werken. Dit geldt voor iedereen, niet alleen CEO's zoals in het interview besproken. M.a.w: kunnen we door authentieke passie expliciet te maken, een mooie nieuwe brug slaan tussen corporate en non-corporate? Misschien een leuke nieuwe vorm van 'charter' ontwikkelen samen? 🙂 Ben benieuwd wat voor vragen/opmerkingen dit allemaal oproept.
Albert
@Steven No offense verder, maar het is logisch dat er niemand reageert op je stukkie als er pretentieuze, te ingewikkelde, vergezochte en gekunstelde passages in voorkomen als die laatste alinea. vr.gr. Albert
Steven Kruyswijk
And yet you did 😉 And no offense taken. Dank voor je reactie, please let me explain. Ik kan inderdaad nogal lyrisch worden over het onderwerp; wellicht ga ik iets te ver in die laatste alinea. Mijn bedoeling was om bondig te onderstrepen dat er volgens mij een grote belofte schuilgaat in het evalueren van ons geldsysteem op dezelfde manier als we programmeerplatformen benaderen: iets waarmee je systemen kunt bouwen die uitnodigen tot een bepaalde vorm van gedrag. Het lijkt een soort collectieve blinde vlek die Rushkoff blootlegt met zijn werk: hoezeer we ook bezig zijn met internet als een modern & maakbaar platform voor socio-economische interactie, blijven we nog steeds toewerken naar de vraag hoe je er geld mee kunt verdienen: "Gave social media startup, MAAR hoe ga je er winst mee maken?" We hebben niet door dat deze winst, althans binnen een klassiek competitief kapitalistisch systeem, eigenlijk een intrinsiek asociale doelstelling is. Rushkoff zelf lijkt hierover enigszins bitter; alsof het corporatisme van de afgelopen eeuwen vooral een ongelukkige toestand is geweest die ongedaan gemaakt moet worden, of waar althans een alternatief naast kan worden ontwikkeld in de vorm van lokale bartersystemen, gebruikmakend van het web. Ik zie het zelf liever als een situatie die rijp is om door te groeien naar de volgende logische fase, waarin de kracht van het corporatisme/kapitalisme qua ontwikkeling op grote schaal, gecombineerd kan worden met de interesse voor elkaars ambacht en 'echte waarde' zoals die vruchten afwerpt bij LETS systemen. Het nu breed beschikbaar zijn van internet, een communicatie-infrastructuur die in principe op hetzelfde praktische niveau kan werken als geld, lijkt mij hierbij van doorslaggevende betekenis. Alhoewel ik zelf nog steeds worstel met de vraag hoe precies, lijkt het me evident dat we met het web een inhoudelijke component kunnen toevoegen aan situaties waar geld een rol speelt; daarmee expliciet kunnen maken dat we een meer-dan-individuele, co-creatieve intentie hebben. En dus daarmee iets in handen hebben waarmee we de valkuil van hebzucht kunnen ontgroeien. Als personen en bedrijven.
arnold
hebzucht..een relatief kleine groep degenen die de film wallstreet gezien hebben en als reactie daarop ook tot een bepaalde club van veel verdieners..mininmaal 1 miljoen euro per jaar wel behoren …wat dan mogelijk word ..eigen straalvliegtuig etc… wat er bij komt kijken is de bewondering voor dezen…en wat het vervelende is is het een dimensionele…dat is het wat je eigenlijk moet bereiken..zeer veel geld…nu heb je een boek betreft 4 uur werken per week…echter je bedrijf is niet 4 uur open maar als het waar 24 uur per dag 7 dagen in de week..hier dus others peoples work…otw…je leeft dan in de zin je hebt nu vrije tijd gecreerd door het internet wereldwijd uitbesteden is makkelijk…en je word dus een globetrotter ….je gaat onderzoeken welke vrijetijd zaken je trekken en die doen.je houd je hier in het tweede varriant niet bezig met zaken als het hebben en gebruiken van een eigen straaljager ook zeer veel geld scoren speelt niet zo maar zeker niet weinig ..het zou best kunnen dat velen het gaan proberen zodanig dat het mischien uiteindelijk niet kan geld veel geld verdienen de motivatie speelt een veelste grote rol terwijl het eigenlijk niet zo is het voelt zeker niet zo bij de meesten als je er even goed op doorvraagt nu kan je nog doen op het net wat je wilt en zijn er nauwelijks kosten echter je leest dan warren buffet 5 dollar per maand zou willen betalen om op youtube te komen. maar ja wat wil je warrende beste belegger ter wereld denkt alleen maar in dollars. geld veel geld zegt niks…de expressie van degene die eerst normaal geld had en toen veel zegt wat…wat bleek..in london moesten de dames en heren die ineens veel gingen verdienen een opleiding krijgen o.m. via de kranten wat je zowel met het geld kon doen. nu met het internet komt er naast geld iets anders erbij …als je tijd heb en creatief een soort cyberreiziger onderzoeker bent kunt je je hart ophalen op een manier die niet zal onderdoen met een ander die dit met veel geld in de fysieke wereld doet. moeilijk is en word het het nieuwe allemaal te verwoorden kan zijn dat veel geld steeds minder gaat zeggen….het gaat uiteindelijk toch om expressie
Bas Janssen
Arnold: dat is een compleet onleesbare reactie. Gebruik aub interpunctie. Steven, je tweede reactie is net zo vergezocht en gekunsteld als de eerste. Wellicht is het beter om in een aparte discussiegroep over dit onderwerp deel te nemen in plaats van enorme reacties hier te zetten. Overigens vind ik het wel interessante materie, maar ik betwijfel of het verder zal komen dan enkel dat. Ik vind het toch vooral vallen onder de noemer kletskoek als ik eerlijk ben. Maar het is wel leuk natuurlijk om erover na te denken.