EDAY: Bouwen aan een soeverein en eerlijk AI taalmodel voor Nederland

TNO, Surf en het Nederlands Forensisch Instituut werken samen aan GPT-NL, een taalmodel van eigen bodem. Daarmee willen ze een Europees alternatief ontwikkelen voor de Amerikaanse dominantie van spelers als OpenAI en Google. Saskia Lensink, productmanager van GPT-NL bij TNO, licht donderdag op EDAY de laatste ontwikkelingen toe.

Sinds eind juni draait de training van het model op Snellius, de nationale supercomputer. De eerste resultaten zijn nog bescheiden, maar de ambitie is groot: een model ontwikkelen dat breed inzetbaar is in de samenleving.

Dat vergt scherpe keuzes. Tijdens het trainen moeten beslissingen worden genomen over datasamenstelling, parameters en architectuur. Ook qua functionaliteit loopt de lat hoog: de grote spelers bieden inmiddels reasoning, agents en andere geavanceerde toepassingen. GPT-NL kiest er voorlopig voor om te focussen op de kern: basistaken als samenvatten, vereenvoudigen en schrijven, zo vertelde Lensink in augustus nog aan BNR Radio.

Een opvallende stap is de samenwerking met mediapartijen, verenigd in NDP Nieuwsmedia. Hierdoor kan GPT-NL gebruikmaken van Nederlandse journalistieke content als trainingsdata. Dat levert niet alleen een rijkere dataset op, maar ook duidelijkheid over het eerlijke gebruik van data. Leveranciers krijgen bovendien de helft van de licentie-inkomsten terug. Wie het model straks daadwerkelijk gaat afnemen, is nog niet helder. De Rijksoverheid lijkt een logische eerste klant, maar een deal is er nog niet.

De potentiële doelgroep is breed. Nederlandse overheden zouden veel baat hebben bij een model dat voldoet aan de AVG en de AI Act, maar in de praktijk is het AI-gebruik daar nog versnipperd. Bedrijven leunen intussen zwaar op Microsoft en diens AI-tools. Toch ziet GPT-NL kansen om zich te onderscheiden, met openheid, transparantie en Europese gegevensbescherming als kernwaarden.

Wat het energieverbruik gaat zijn als GPT-NL straks wordt toegepast, is nu nog niet volledig in te schatten. Het energieverbruik van een prompt is slechts een fractie van een fractie van het verbruik tijdens curatie en training. GPT-NL start daarom met de rapportages van energieverbruik in deze ontwikkelfases.

Foto Peter Boer

EDAY vindt 2 oktober plaats in de Kromhouthal in Amsterdam Noord. Het volledige programma vind je hier. Een regulier kaartje kost 695 euro.