Slim rioolbeheer met AI: sneller schade herkennen en oplossen

Leeuwarden, 27 mei 2025 – Meestal denk je er pas aan als het te laat is, maar als er iets misgaat, heb je direct een probleem. Riolen zitten verstopt onder de grond, zijn lastig te inspecteren en schade is vaak pas zichtbaar als het al flink mis is.

Promovendus Dirk Meijer dook daarom letterlijk en figuurlijk het riool in om met behulp van kunstmatige intelligentie eerder en preciezer schade te detecteren. Daarom is het ook belangrijk om ook thuis zo snel mogelijk een rioolspecialist in te schakelen op het moment dat je merkt dat het water wat minder snel wegspoelt dan voorheen.

Menselijke beoordeling laat steken vallen

De manier waarop rioolinspecties nu worden uitgevoerd, is nogal afhankelijk van wie er kijkt. Vaak wordt een klein elektrisch wagentje met een camera, een zogenaamde P.I.G. het riool ingestuurd. Een inspecteur beoordeelt vervolgens de beelden. En daar zit het probleem, zegt Meijer: “Laat je twee verschillende mensen dezelfde beelden zien, dan komen ze vaak tot een andere conclusie. Ook omdat er per uur of per meter wordt betaald, kan dat gevolgen hebben voor hoe scherp er wordt gekeken.”

Daarnaast wordt schade nu geclassificeerd op een schaal van 1 tot 5, waarbij 5 de ernstigste schade is. Maar die classificatie is niet altijd objectief. Een inspecteur kan een lichte beschadiging tóch als een 5 bestempelen, puur omdat de buis snel vervangen moet worden om risico’s voor het grondwater te beperken. Dat maakt het systeem kwetsbaar voor interpretatie.

AI kijkt zonder vooroordeel

Daarom ontwikkelde Meijer met behulp van machine learning een algoritme dat kan helpen bij het beoordelen van rioolschade. Hij voerde het systeem met duizenden kilometers aan beeldmateriaal en bijbehorende inspectierapporten. Het algoritme herkent afwijkingen, zoals scheurtjes of kalkophopingen, en geeft deze door aan een inspecteur. Die menselijke controle blijft voorlopig nog wel nodig. Want ook de slimme software is niet perfect: “We weten dat het model soms fouten maakt, bijvoorbeeld door een schaduw voor een scheur aan te zien,” zegt Meijer. Toch levert het al veel tijdwinst op, omdat het algoritme automatisch de juiste beelden selecteert en het handmatige werk daardoor flink beperkt.

Grote vervangingsopgave op komst

Volgens Meijer is die efficiëntie broodnodig. “Betonnen rioolbuizen gaan zo’n 60 tot 80 jaar mee, en dat betekent dat een groot deel van het Nederlandse rioolnetwerk binnenkort aan vervanging toe is. Dat vraagt om veel meer inspecties in korte tijd.” Door AI slim in te zetten, kunnen die inspecties sneller en betrouwbaarder worden uitgevoerd.