Een virale video: hoe je hier géén geld aan verdient

Theatermakers Mara Van Nes (26) en Sem Jonkers (26) maakte nietsvermoedend het virale filmpje ‘horsewithnoname’ tijdens de ‘coronaquarantaine’. Grote talkshows uit de VS en de UK doken er bovenop en Van Nes en Jonkers belanden in het Wilde Westen van de op winst beluste online video licentiemarkt. Ze ondervonden dat het vrijwel onmogelijk is om online content vrij te delen zonder dat hier door een partij geld aan verdiend wordt. Daarom besloten ze om de website horsewithnoname.world op te richten; om de verdienmodellen van online auteursrecht aan de kaak te stellen.

Van goede – naar uit de hand gelopen grap

Het filmpje verstuurden ze via Whatsapp en was bedoeld om vrienden en familie die verplicht binnen zaten aan het lachen te maken. Twee dagen later kregen ze berichten binnen van mensen die zich afvroegen waarom ze het filmpje via een tante toegestuurd kregen of dat ze het op 9gag of Reddit zijn tegengekomen. Weer een dag later blijkt het filmpje op een Twitteraccount van een schotse journalist al 7 miljoen keer te zijn bekeken. NBC America weet de twee op te sporen en vraagt om uitzendrechten voor de Today Show. Fox News, The Graham Norton Show, Tegenlicht en The Kelly Clarkson Show volgden. Beau, Jinek, Jimmy Kimmel en anderen gebruiken de content, zonder dat Van Nes en Jonkers hier weet van hebben.

Na de uitzending van de Today Show stroomden er naast talkshowverzoeken ook andere berichten binnen. In opdringerige mails met hoofdletters in rood wordt Van Nes gevraagd om “MET NIEMAND ANDERS DAN HUN TE SPREKEN VOOR ZE IETS BESLUIT”. De berichten zijn afkomstig van licentiebureaus als Viral Hog, News Flare, Storyful, Locomotive Content en Junkin Media. De bureaus vragen om de auteursrechten van de video aan hen over te dragen, in ruil voor 50% van de opbrengsten. Ze noemen klanten zoals The Ellen Show, CNN, Buzzfeed en grote reclamebureaus.

“Voor ons is het idee van ‘open source’ heel belangrijk. Hierdoor krijgen makers de mogelijkheid om op elkaars schouders te gaan staan en hoeft het wiel niet telkens opnieuw uitgevonden te worden”

Met ieder aanbod ontstond een dilemma rondom eigenaarschap voor de twee theatermakers. Het filmpje was gemaakt om mensen aan het lachen te maken, niet om geld aan te verdienen. Bovendien was het trucje om met twee mensen een paard na te doen niet door hun bedacht en het liedje ‘Horse with no name’ van de band ‘America’ (die overigens enthousiast reageerde en hun uitnodigde voor een concert) dat ze op de achtergrond afspeelden ook niet. Gaf het samenvoegen van deze ingrediënten hun auteursrecht? Wat is eigenaarschap in de online wereld? Is het mogelijk om content vrij te delen zonder dat hier door een partij geld aan verdiend wordt? Is het mogelijk om een idee te bezitten?

“Als makers, werkzaam in de culturele sector, vinden wij het belangrijk dat er auteursrecht bestaat, maar we stellen vraagtekens bij hoe dit recht ten uitvoering wordt gebracht en wanneer en door wie hier geld aan verdiend moet worden?”

Een nieuwe wereld achter de verdienmodellen van het internet opende haar deuren. Van Nes en Jonkers besloten om niet te willen verdienen aan deze video. In plaats daarvan bouwde ze de website horsewithnoname.world, waarin ze hun verhaal vertellen aan de hand van de zes fundamentele vragen waar zij zelf tegen aanliepen. Ze vragen de bezoekers van de website om hun mening en hopen zo dat meer mensen zich bewust worden van het grijze gebied van online informatie delen. Wanneer de bezoeker alle vragen heeft beantwoord krijgt deze de ‘Creative Commons’ licentie van de video en worden er suggesties gedaan om geld over te maken aan sociale initiatieven. Met de antwoorden van de bezoekers hopen van Nes en Jonkers inzicht te krijgen in de verschillende redeneringen en een gesprek over (online) eigenaarschap te starten.