FAQ Anti-spamwet

Wat gaat de nieuwe anti-spamwet betekenen voor adverteerders?

Naar verwachting zal de Eerste Kamer deze maand het wetsvoorstel Wet implementatie Europees regelgevingskader voor de elektronische communicatiesector aannemen, beter bekend als de anti-spamwet. Belangrijkste verschil met het verleden is dat een zogenoemd opt-in regime gaat gelden voor e-mail en sms-berichten aan consumenten. De verzender moet kunnen bewijzen dat er voorafgaande toestemming is verkregen van de geadresseerde.

1 Waar gaat het precies om?

De nieuwe wet implementeert zes EU-richtlijnen voor de elektronische communicatiesector, waardoor de telecommunicatiewetgeving grondig wordt herzien. Door deze herziening gaat de wet niet meer alleen over telefonie, maar over alle transportdiensten op het gebied van (tele)communicatie, bijvoorbeeld ook over dataverkeer en kabelnetwerken. In feite valt nu de gehele elektronische communicatiesector onder hetzelfde wettelijk regime. De diensten die getransporteerd worden en diensten die met behulp van internet worden aangeboden vallen er niet onder, maar de toegang tot internet weer wel.
Een aantal zaken gaat dan ook veranderen: het regime voor het afdwingen van toegang tot netwerken wordt bijvoorbeeld ingrijpend gewijzigd. Er wordt nauwer aangesloten bij de aanpak van de Mededingingswet. Ook het toezicht van de OPTA wordt effectiever. En de consumentenbescherming wordt verbeterd. Zo zullen aanbieders van communicatiediensten zich bij geschillencommissies moeten aansluiten, en zal er meer aandacht worden besteed aan de transparantie van prijs en kwaliteit. Tot slot wordt de privacy beter beschermd.

2 Waarom heeft deze wetgeving zo lang op zich laten wachten? De Tweede Kamer had toch al gestemd? Andere Europese landen waren er al veel eerder mee.

Het wetsvoorstel is op 4 november 2003 met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. Maar de Eerste Kamer moet het ook nog goedkeuren, dat zal naar verwachting deze maand gebeuren. De wet wordt pas van kracht bij Koninklijk besluit, dus na publicatie in het Staatsblad. Eigenlijk had de Europese richtlijn al in oktober in de nationale wetgeving van de lidstaten opgenomen moeten zijn. Nederland is hiervoor door Brussel op de vingers getikt. Overigens liep niet alleen Nederland met de wetgeving achterop, dat geldt voor veel Europese landen.

3 Wat verandert er voor de elektronische commercie?

Het belangrijkste verschil met de oude situatie is dat het versturen van ongevraagde communicatie ten behoeve van marketingdoeleinden (spam) via e-mail, sms (tekstberichten via de telefoon) of mms (multimediaberichten via de mobiele telefoon) niet meer is toegestaan zonder voorafgaande toestemming van de consument. Rechtspersonen mogen elkaar nog wel ongevraagde reclame sturen.

4  Waarom heeft de wetgever geen onderscheid gemaakt tussen spam en legitieme e-mailreclame? Men scheert nu alles over een kam. In de VS bestaat dat onderscheid wel.

Dat is juist. Bij spam is er meestal sprake van e-mailadressen die willekeurig van internet zijn gehaald. Meestal worden die berichten verzonden via slecht beveiligde computers in China of Korea, en bevatten ze onjuiste afzenderinformatie. Het gros van deze berichten wordt dan ook verstuurd door organisaties met aantoonbare criminele achtergronden en hun opdrachtgevers behoren doorgaans tot dezelfde categorie: Nigeriaanse oplichters, farmaceutische postorderbedrijven zonder vergunning, kwakzalvers, et cetera. Het is duidelijk dat hiertegen moet worden opgetreden. Spam kost de internetgemeenschap geld. Internetproviders moeten investeren in extra mailservers omdat het aantal berichten de laatste jaren explosief is gestegen. De mondiale schade die spam veroorzaakt wordt geraamd op tien miljard dollar.
In Europa is men van mening dat een opt out-regime onvoldoende werkt om spam verder in te dammen. In de VS is regelgeving van de verschillende staten, waarbij ongewenste reclame moet worden aangeduid met ADV (voor advertentie), niet erg effectief gebleken. In december is de VS de wetgeving dan ook aangescherpt. Tot nu toe overigens zonder veel resultaat.

5 Komt het er nu op neer dat ik geen contactadressen van consumenten meer mag vergaren en mijn klanten ook niet meer mag mailen?

Nee, een ieder die elektronische contactgegevens voor elektronische berichten heeft verkregen in het kader van de verkoop van zijn product of dienst mag die gegevens gebruiken voor communicatiedoeleinden, ten minste voor zover het om gelijksoortige producten of diensten gaat.

6 Wat houdt dat in, ‘gelijksoortige producten’? Mag ik mensen die zich abonneren op onze nieuwsbrief ook informatie toesturen over andere producten die we verkopen?

Als u leningen verkoopt, mag u die klant vermoedelijk niet benaderen over auto's, maar verzekeringen zouden wel weer kunnen. Het is dus nog een grijs gebied. Het verwachtingspatroon van de klant speelt hierin ook een rol, het draait dan om de vraag welke informatie vooraf is verstrekt over de andere producten en diensten waarmee de klant benaderd zou kunnen worden. Belangrijk om te weten is dat als de klant verzet aantekent tegen het gebruik van elektronische contactgegevens, u die ook echt niet meer mag gebruiken. U zult die gegevens dus moeten verwijderen. Ook zult u iedere keer moeten wijzen op de mogelijkheid van verzet. Ook telefonische verkopers zullen mensen straks verplicht moeten vragen of ze nog eens gebeld mogen worden. Is het antwoord ‘nee’, dan moeten ze de persoonlijke gegevens uit hun databestand wissen.

7 Hoe moet ik nu aantonen dat ik vooraf toestemming van de klant heb gekregen voor het versturen van een sms of e-mailbericht?

Dat wordt als een groot probleem, of in elk geval als een administratieve uitdaging gezien door de direct marketing-sector. Toch zult u iedere bevestiging van de klant op een of andere manier – schriftelijk of elektronisch – moeten laten vastleggen. Als u op uw website om een mailadres vraagt, zult u de consument moeten wijzen op de mogelijkheid van verzet en ook duidelijk moeten maken waarvoor u de gegevens gaat gebruiken. De bewijsbaarheid is over het algemeen moeilijk te regelen. Bovendien kunnen consumenten op elk moment hun toestemming weer intrekken. Direct marketing-organisaties dringen daarom aan op een overgangssituatie, zodat ze hun administratieve systemen hierop kunnen aanpassen.

8 Hoe zit het met oudere e-mailbestanden? Moeten die nu ook geschoond worden?

De wetgever heeft daarover geen duidelijkheid verschaft, maar waarschijnlijk kunt u deze blijven gebruiken, tenzij de klant daar bezwaar tegen maakt.

9 Ik ben een dienstverlener die adresbestanden van opdrachtgevers (dus derden) gebruikt. Bij wie ligt dan de verantwoordelijkheid als het gaat om het verwijderen van contactgegevens?

De wetgever legt die verantwoordelijkheid bij de beheerder van de adresbestanden, in dit geval is dat uw opdrachtgever. In principe kunt u een consument bellen of mailen met een voorstel over bankleningen, en als deze bezwaar aantekent, mag u diezelfde klant altijd nog benaderen over bankleningen voor een andere klant. Of hij dat ook op prijs zal stellen is weer een andere zaak.

10 Kan ik zomaar ongewenste e-mail naar rechtspersonen sturen?

Strikt genomen is de werking van de wet beperkt tot natuurlijke personen. Toch moet u hiermee uitkijken. Bij bv's en nv's is het versturen van e-mail geen probleem. Eenmansbedrijven (bijvoorbeeld artsen) zijn daarentegen geen rechtspersoon. Ook hebt u kans dat de directeur vindt dat zijn privacy als persoon is geschonden.

11 Moet ik in de aanhef van een mailbericht aan een bedrijf aangeven dat het om reclame gaat?

Nee, het amendement om ADV (voor advertentie) op te nemen in het bericht is ingetrokken. Wel moet commerciële communicatie als zodanig herkenbaar zijn. U zult ook uw identiteit duidelijk moeten vermelden. En als de communicatie verkoopbevorderende aanbiedingen zoals wedstrijden of spelen omvat, moet u de aard en de voorwaarden van de aanbieding of deelneming aangeven.

12 Ik wil geen commerciële producten of diensten aanbieden, maar heb een organisatie met ideële of charitatieve doeleinden. Gelden de beperkingen dan ook?

Ja, ook hiervoor geldt dat u van de consument toestemming nodig heeft. Commerciële organisaties mogen hun adressenbestanden ook voor charitatieve doeleinden inzetten. Een inzamelingsactie ten behoeve van een goed doel is toegestaan, ook al verkoopt u verzekeringen.

13 Mijn werkgebied beperkt zich niet tot Nederland. Ik stuur ook mail naar andere landen. Moet ik mij dan aan de Nederlandse wetgeving houden?

Vrijwel alle landen in Europa nemen de Europese richtlijn over. U kunt er van uit gaan dat in alle Europese landen min of meer dezelfde regels gelden. De sancties kunnen wel per land verschillen. Eventuele klachten zullen vermoedelijk worden teruggespeeld naar het land waar de onderneming gevestigd is.

14 De wetgeving is in Nederland uit het strafrecht gehaald. Is het toezicht dan wel effectief?

Minister van Justitie Donner wilde de rechtbanken niet extra zwaar belasten. De gang naar de rechtbank wordt in Nederland gezien als het laatste middel om corrigerend op te treden, hoewel Italië wel voor die optie heeft gekozen. De bestuursrechtelijke handhaving loopt nu via de OPTA. Vergis u niet: een procedure van de OPTA kan uiterst vervelend zijn. De organisatie kan spammers een bestuurlijke boete van maximaal 450.000 euro opleggen. Vermoedelijk zal de OPTA niet iedere individuele klacht in behandeling kunnen of willen nemen. Alleen bedrijven die zich herhaaldelijk schuldig maken aan het versturen van spam kunnen rekenen op maatregelen.

15 Als een klant naar aanleiding van een bericht een klacht naar een internetprovider stuurt, is er alsnog kans dat die al mijn berichten blokkeert. Kan dat zomaar?

Ja, de internetprovider heeft geen transportplicht, zoals destijds in de zaak tussen Xs4all en Ad.Fab duidelijk is aangetoond.

16 Betekent de wetgeving het einde van spam?

Was dat maar waar. Zolang er landen zijn waar geen wetgeving op dit gebied geldt, zoals Azië en Oost-Europa, zal spam niet afnemen. Wellicht verandert dat als de wetgevers niet alleen de spammers aanpakken, maar ook de adverteerders zelf. n

Bronnen: Alexander Singewald (DDMA), Christiaan Alberdingk Thijm (SOLV advocaten), Wijnand Jongen (Thuiswinkel.org), Dossier wijziging telecommunicatiewet (IVIR, www.ivir.nl/dossier/wijziging-Tw/wijziging-Tw.html)

DISCLAIMER
De redactie heeft uiterste zorgvuldigheid betracht bij het opstellen van dit artikel. Uitgever, redactie noch auteur kunnen echter aansprakelijk gesteld worden voor schade als gevolg van onjuistheden of onvolledigheden.