ACM: aanpassingen in Data Act nodig om concurrentie tussen cloudaanbieders te stimuleren

Uit een marktstudie van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat het voor gebruikers van zakelijke clouddiensten moeilijk is om van aanbieder te wisselen. Ook kunnen zij clouddiensten van verschillende aanbieders niet goed combineren. Hierdoor zijn er risico’s voor de prijs, kwaliteit en innovatie van cloudiensten.

De ontwerpversie van de Data Act die in Europa wordt besproken zal het voor gebruikers makkelijker maken om te wisselen van cloudaanbieder. Dat is alleen nog niet genoeg voor een goed werkende markt. De ACM stelt daarom een aanpassing van de Data Act voor zodat het ook makkelijker wordt om clouddiensten te combineren (ook wel interoperabiliteit genoemd).

Clouddiensten maken het mogelijk voor bedrijven en organisaties om hoogwaardige technologische ICT-diensten (zoals externe opslagcapaciteit en rekenkracht) te gebruiken zonder te hoeven investeren in de daarvoor benodigde apparatuur, de software en het personeel. Daardoor spelen cloudaanbieders een belangrijke rol bij het digitaliseren van bedrijfsprocessen, waarbij het verwerken en analyseren van gegevens steeds belangrijker wordt. Het Nederlandse bedrijfsleven is daarin een van de koplopers: 65 procent van de Nederlandse bedrijven maakte in 2021 gebruik van clouddiensten, terwijl dat in Europa gemiddeld 41 procent was.

Uit de marktstudie blijkt dat de grootste twee aanbieders (Microsoft Azure en Amazon Web Services) elk een marktaandeel hebben van 35 procent à 40 procent. Gezien de kenmerken van de markt is het voor kleinere spelers moeilijk om effectief met grote geïntegreerde aanbieders te concurreren. Daarom maakt de ACM zich zorgen over verdere consolidatie.

Daarnaast wijst de ACM erop dat de concurrentie tussen clouddiensten zich vooral richt op het moment waarop bedrijven of instellingen hun aanbieder voor het eerst kiezen. Aanbieders proberen hen dan te verleiden door bijvoorbeeld gratis clouddiensten en door volumekortingen aan te bieden. Wie eenmaal een keuze heeft gemaakt, kan daarna moeilijk overstappen naar een andere aanbieder. Bedrijven en organisaties zijn dan locked-in. Het risico bestaat dat de cloudaanbieders door deze afhankelijkheid de prijzen verhogen of de kwaliteit van de dienstverlening verlagen. Ook zijn er risico’s voor de innovatie.

Cloudaanbieders ontmoedigen het overstappen naar andere aanbieders door bijvoorbeeld hoge vergoedingen te vragen voor het verplaatsen van data. Daarnaast zijn de verschillende clouddiensten van één aanbieder vaak zodanig met elkaar verweven, dat het technisch ingewikkeld is om van aanbieder te wisselen. Bovendien kunnen gegevens door het gebrek aan standaarden niet altijd goed worden overgezet. Daardoor is dataportabiliteit soms beperkt.

Daarnaast is het flexibel combineren van clouddiensten van verschillende aanbieders lastig, want clouddiensten van verschillende aanbieders kunnen zelden goed met elkaar communiceren. Door deze beperkte interoperabiliteit hebben bedrijven en organisaties weinig vrijheid in de keuze tussen clouddiensten van verschillende aanbieders.