De vrienden van IJzeren Rinus

Als toeschouwers over instant replay kunnen beschikken, waarom scheidsrechters dan niet?

Dankzij huidige technieken als glasheldere herhalingen en IJzeren Rinus (het 3D-simulatieprogramma van Studio Sport) kan tegenwoordig duidelijk in beeld gebracht worden hoeveel fouten scheidsrechters maken. Het lijkt daarom voor de hand te liggen dat scheidsrechters op zijn minst de beschikking krijgen over dezelfde gegevens als waar kijkers over kunnen beschikken. Maar behalve bijvoorbeeld het elektronisch oog bij tennis, doellijnbewaking bij ijshockey en de fotofinish, is de arbiter tot nu toe veelal op zichzelf aangewezen. Slechts bij American football heeft de techniek een wezenlijk ondersteunende rol: scheidsrechters krijgen in geval van discutabele spelmomenten via een koptelefoontje ingefluisterd wat er precies is gebeurd en roepen de beslissing vervolgens om. Maar die sport leent zich er intrinsiek voor, aangezien het spel na elke play in principe even stil ligt, waardoor voldoende tijd overblijft om eventuele twistpunten nader te beschouwen.

Dilemma: techniek of scheidsrechter

Onafhankelijk sportmarketingdeskundige Frank van den Wall Bake is ambivalent waar het gaat om de invoering van technische hulpmiddelen: "Lullen over eventuele scheidsrechterlijke dwalingen hoort er ook bij. Anderzijds mag dat geen reden zijn het niet in te voeren, want de belangen zijn enorm." Doellijnbewaking lijkt hem bijvoorbeeld prima, maar een schwalbe (de zogeheten 'fopduik', NA) is lastig in te schatten, ook op televisiebeelden. De ellende is, volgens Van den Wall Bake, dat het dilemma wordt verschoven naar de techniek en de techniek als zodanig een vrijbrief gaat vormen om de bevoegdheid van de scheidsrechter te ondermijnen en vooral eindeloze discussies aan te gaan. "Terwijl het vaak al zo'n kippenhok is op het veld. Wat dat betreft geven de spelers ook een verkeerd signaal af naar het publiek, evenals clubs die protest aantekenen tegen uitslagen."

Neemt niet weg dat de technische mogelijkheden almaar groter worden. Zo werden er tijdens het WK in Zuid-Korea tests gedaan met 3G video-on-demand op mobieltjes, waarmee honderden toeschouwers in de stadions bij herhaling konden zien dat het thuisspelende team van Guus Hiddink wel erg vaak het voordeel van de twijfel kreeg.

Los van de vraag bij welke beslissingen de scheidsrechter technisch ondersteund zou moeten worden: als toeschouwers over zo'n apparaatje (zullen) kunnen beschikken, waarom scheidsrechters dan niet? Anders gezegd, wat zijn de mogelijkheden? Zo brengt het Koreaanse Samsung eind dit jaar de V100 uit, een GPRS-telefoon met MPEG4-decoder. Roel van Eersel, product marketingmanager telecom van Samsung Electronics Benelux: "Operators bieden nu maximaal tien tot twintig kb/s bandbreedte, maar als veel mensen tegelijk gaan videostreamen gaat het gemiddelde omlaag. Wij kunnen dat dankzij de compressiechip van Emblaze Systems mínimaal bieden. Dus ja, de techniek is er al. De V100 heeft een uitklapschermpje van vier bij vier centimeter, is niet al te zwaar en met één druk op de knop moet een arbiter binnen tien tot vijftien seconden een herhaling kunnen zien."

Nadeel is dat professionele scheidsrechters een kleine doelgroep vormen. Van Eersel mag dan de verwachting hebben dat Samsung de eerste is die mobiel streaming video zal aanbieden, de netwerkcapaciteit is nog niet optimaal, zonder content houdt het hele verhaal sowieso op en áls alles al staat, is het billingmechanisme nog een punt van zorg. "Dat klopt. Maar nu zit iedereen op elkaar te wachten en dat zijn wij beu. Wat dat betreft vormt deze discussie over scheidsrechters een mooie aanleiding."

Eerst een geschikt apparaat

Volgens Jacqueline van Zundert, woordvoerder Vodafone, begint het toch echt met de beschikbaarheid van devices. "Een arbiter zal dan om te beginnen moeten beschikken over een geschikt apparaat, met een specifieke applicatie en dan komen wij pas kijken. Dat alles bij elkaar lijkt mij op dit moment toekomstmuziek." Van Zundert benadrukt dat Vodafone zich voorlopig eerst richt op de verdere uitrol van het UMTS-netwerk. "In onze licentie is opgenomen dat wij uiterlijk 2007 klaar moeten zijn. Maar ik mag hopen dat we de klus vóór die tijd hebben geklaard."

Ook Herman Geerling, manager research & development van NOB Mobile, dat sinds afgelopen december met voetbalclub PSV diverse mobiele video-on-demand tests heeft gedaan, zet vraagtekens bij het verhaal van Samsung's Van Eersel: "Met GPRS haal je voor zover ik weet maximaal 30 kb/s en dan nog moet je kiezen tussen een heel klein of schokkerig beeld. Dan moet je wel heel erg kunnen comprimeren en mijn ervaring daarmee is tot nu toe twijfelachtig. Hooguit een talking head is goed mogelijk."

"Echt een gadgetgevoel"

NOB Mobile mocht voor een experiment in het PSV-stadion gebruik maken van de wedstrijdregistraties door dochter Cinevideo, evenals PSV's eigen digitale beelden die bestemd waren voor het stadionscherm. Daarnaast maakte het zelf streams bij de dugouts. Zo konden de proefpersonen aan de hand van een PDA (Compaq iPaq of HP Jornada met de benodigde Pocket PC 2002 software van Microsoft) de wedstrijd live volgen, veel herhalingen zien en hoogtepunten opslaan. Geerling: "Het was prachtig, echt een gadgetgevoel. Al is de bal soms toch wel klein op het schermpje. Maar qua close-ups is dit absoluut goed genoeg voor een scheidsrechter."

Of de tests er toe zullen leiden dat een kleine groep scheidsrechters gebruik zal maken van de mobiele streaming videoapplicatie, of sportgekke consumenten (zoals oorspronkelijk de bedoeling was en is) maakt Geerling eerlijk gezegd niet zoveel uit. "Ach, je moet ergens beginnen. Maar streaming is wel erg zwaar. Je moet wat de consument betreft ook eerder denken aan betaalde push-alerts van hoogtepunten. En dan zijn er nog de uitzendrechten. Maar we kijken er wel serieus naar." De woorden van Vodafone's Van Zundert ten spijt maakt hij zich in dat opzicht meer zorgen over de operators: "De apparaten zijn er, de techniek is er, maar het moet sneller dan GPRS. Goed, ze staan onder druk, maar wanneer rollen zij eens uit?"