Een standaard voor kleine transacties

Al jaren wordt gesproken over micropayments. Voorstanders wachten op een standaard, tegenstanders zeggen dat dergelijke betalingen nooit economisch rendabel worden. "Je zet een tractor in om een luciferdoosje te vervoeren."

Wie naar telefonie kijkt ziet hoe er al een oplossing bedacht is voor het afhandelen van micropayments. Er zijn twee mogelijkheden: of je betaalt vooraf een bedrag en belt vervolgens net zolang tot het saldo weer nul is, of je krijgt na afloop een rekening voor het bedrag dat er is gebeld. Pre-paid versus post-paid, met als overeenkomst dat er in beide gevallen slechts een transactie met de bank plaatsvindt.

Een dergelijke oplossing is bedacht omdat het praktisch onwerkbaar is om ieder telefoontje afzonderlijk af te rekenen. Het betalingsverkeer zou in zo'n geval sterk groeien, wat het ingewikkelder en duurder maakt, voor zowel de banken als – via een doorberekening – voor de klanten. Banken zien het aanbieden van betalingsverkeer sowieso als een niet bijster winstgevende dienst. Dat moet niet nog eens nodeloos verliesgevender worden gemaakt. De Nederlandse Vereniging van Banken geeft aan dat er weliswaar vraag is naar het instellen van microbetalingen, maar dat het binnen het huidige betalingssysteem geen optie is. Het levert te hoge kosten voor de banken op. Er wordt gestudeerd op een alternatief voor de kleine transacties.

Obstakels

Om dezelfde reden zien ook creditcardmaatschappijen hun klanten liever een keer honderd gulden afschrijven dan honderd keer een gulden. Weliswaar boeken de maatschappijen dezelfde inkomsten – ze krijgen een percentage van de transactie – maar het afhandelen van die transacties kost ze meer. Visa ziet dan ook weinig in micropayments via de creditcard. "Niemand haalt het in zijn hoofd om veel van dergelijke kleine bedragen via een creditcard te gaan afschrijven", zegt Jeroen Bosch van Rosenthal, adjunct directeur commerciële zaken bij Visa Card Services. "Wanneer het wel gebeurt zullen we vanzelf ons prijspeil erop aanpassen en op die manier obstakels gaan oprichten voor het doen van dergelijke transacties."

Dat betekent hogere kosten voor de internetondernemer, die deze op zijn beurt zal doorberekenen in de kosten voor de klant. Bosch van Rosenthal zegt dat micropayments geen prioriteit hebben bij Visa. "Er zullen ongetwijfeld partijen komen die hiervoor een systeem gaan introduceren, maar wij zien het niet direct als onze markt. Er is nu ook niemand die met een creditcard 2,50 pint bij een supermarkt."

American Express verwacht dat de omvang van het aantal kleine transacties wel opweegt tegen de relatief hogere kosten. "We zullen mensen niets in de weg leggen als ze dergelijke kleine transacties gaan doen", zegt woordvoerder Arthur van Essen. "Het betekent dat iemand wellicht ook vaker gebruik gaat maken van zijn creditcard in andere situaties, bij het afrekenen van bedragen die weer hoger liggen." Van Essen verwacht niet dat American Express een minimum bedrag gaat instellen, mocht er een sterke groei ontstaan in microbetalingen.

Toename

Kritische geluiden, zoals bij Visa, vallen ook te beluisteren bij Hans Pérukel, directeur van OTS, een dienstverlener die online betalingen afhandelt voor andere bedrijven. "Het lukt niemand om micropayments rendabel te maken. No way", zegt hij. Volgens Pérukel hebben de banken en bedrijven als OTS geen enkel zakelijk belang bij dergelijke kleine transacties. De toename aan transacties, en daarmee inkomsten, weegt niet op tegen de groeiende kosten, denkt hij.

"Technisch is het weliswaar mogelijk. Maar je zet een tractor in om een luciferdoosje te verslepen, dat is niet rendabel. Bovendien moet er door de enorme toename in het betalingsverkeer ook meer ondersteuning komen, want je kunt er van uitgaan dat het aantal transacties dat misloopt zal toenemen. Het kost een veelvoud van de transactiewaarde om dit dan te herstellen."

Bij Bibit, de grootste dienstverlener in Nederland op het gebied van betalingsverkeer via internet, ziet men ook eerder de postpaid en pre-paid variant uit het telefoonverkeer ontstaan, dan de micropayment à la minute. Pieter van der Does, (vice president international development Bibit): "Los van de kosten die micropayments met zich meebrengen, is het ook zo dat de consument iedere keer zijn persoonlijke gegevens en het nummer van zijn creditcard of bankpas dient in te vullen. Dat lijkt me veel gevraagd voor een kleine transactie."

Het is theoretisch mogelijk om met de huidige betaalmethoden microbetalingen te doen, benadrukt Van der Does, en in sommige gevallen zijn de transactiekosten ook niet dusdanig dat een internetondernemer zich afgeschrikt hoeft te voelen. Banken berekenen gemiddeld ongeveer 25 eurocent per transactie, zegt Van der Does, maar ook hij concludeert dat het betalingssysteem "niet berekend is op dergelijke kleine transacties." Wanneer het aantal transacties toeneemt zal ook de vergoeding voor het verrichten van de transacties toenemen. Er werken verschillende partijen aan alternatieven, maar Van der Does verwacht dat het lastig is "om de consument in een nieuw keurslijf te dwingen". Hij ziet, naast het in rekening brengen achteraf, eerder mogelijkheden voor een pre-paid kaart, zoals de chipknip, in combinatie met een wallet.

Digitale portemonnee

Een wallet, ook wel 'digitale portemonnee' genoemd, is een stukje software waarmee iedere internetter zijn persoonlijke betaalgegevens kan beheren. Het is tevens een methode waarmee hij zich kan identificeren, via een soort pincode of, een vergelijkbare vorm, de digitale handtekening. Normaal gesproken dient voor iedere banktransactie contact gezocht te worden met de bank, die vervolgens de identiteit van de klant vaststelt en een autorisatie geeft voor de transactie. Via een wallet wordt deze route aanzienlijk bekort. Het is te vergelijken met het verschil tussen pinnen in de winkel of chippen in de winkel. Het voordeel voor een bank is dat bij een wallet mensen eenmalig hun tegoed opladen. Het aantal transacties zal niet toenemen. Het voordeel voor de gebruiker is dat de transacties sneller afgehandeld kunnen worden. Bovendien is hij bij het betalen anoniem, met andere credit en debet betaalmethoden is het lastiger om die anonimiteit te waarborgen.

Al geruime tijd actief binnen de automatisering van het betalingsverkeer is Tom Schaap van Compaq. Hij signaleert dat de tweedeling in het betalingsverkeer ook zijn weerslag heeft op de ontwikkeling van micropayments. Enerzijds is er het Europese betaalsysteem, met een nadruk op debetcards, aan de andere kant het Amerikaanse, met een nadruk op creditcards. Een micropayment wordt niet direct afgerekend, maar wanneer dan wel? Welke standaard zal gehanteerd worden?

In Europa neigt men meer naar de pre-paid variant, waarbij iemand een digitale geldbuidel (wallet) met zich meedraagt bij zijn gang over internet, een geldbuidel die vooraf is gevuld. In de Verenigde Staten werkt men, behalve met creditcards, ook gretig met dergelijke wallets, alleen zijn ze dan gevuld met 'post-paid' geld. De klant betaalt pas als de creditcardmaatschappij een factuur verstuurt nadat het een seintje van de wallet krijgt.

Micropayment Transfer Protocol

Compaq baseert zich met de ontwikkeling van zijn eigen microbetalingen op het Micropayment Transfer Protocol. "We zullen meewerken aan één standaard en niets buiten een dergelijke standaard om ontwikkelen", zegt Schaap. Drie zaken zijn volgens hem belangrijk bij het instellen van micropayments: het moet mogelijk zijn om micropayments ook in andere landen te kunnen verrichten, iets wat nu bijvoorbeeld niet kan met de chipknip. Ten tweede moeten betalingen anoniem gedaan worden, en bovendien moet de klant niet in staat zijn de transactie terug te draaien.

Volgens Schaap zal het gebruik van micropayments pas doorbreken in Nederland wanneer mobiel internet gemeengoed is geworden. "Ik zie wel degelijk methoden ontstaan waarmee het mogelijk is om tegen geringe kosten te kunnen betalen. Bestaande methoden worden geïntegreerd. Met name op het gebied van mobiel betalen zijn er grote mogelijkheden. De acceptatie van mobiele telefoons is erg groot, daarom is het gemakkelijker om de functies uit te breiden naar betalen."

Er zijn meerdere partijen die in de opkomst van mobiel internet een sterke stimulans zien voor betalen via internet. Zo concludeerde TNO recent in een studie naar de toekomst van mobiel internet: "Het mobiele toestel wordt de elektronische identiteitskaart, bankpas en portemonnee, die op basis van een algemene standaard communiceert met andere apparaten zoals de autocomputer en de laptop". De gebruiker zal een vast bedrag voor een abonnement betalen. Het enige probleem van dit scenario, aldus TNO, is de acceptatie, met name bij betalingsinstellingen.

Een van de partijen die hopen een belangrijke standaard voor mobiel betalen in handen te hebben is Ericsson. Het bedrijf heeft een product gebaseerd op de standaard Jalda/Safetrader, een betaalmethode voor internet – zowel vast als mobiel – waarbij iemand een wallet bijhoudt op de server van Jalda. Ericsson zegt in gesprek te zijn met ondermeer banken, telecombedrijven en isp's om hen te bewegen Jalda te gaan gebruiken. "Binnenkort verwachten we een overeenkomst te sluiten met een grote partij," zegt business developer Theo van Haastregt.

Ericsson claimt een van de grote problemen rond mobiel betalen – de beveiliging – te hebben opgelost. Om tot een goede encryptie te komen dient een mobiel toestel wat rekenwerk te verrichten. Voor het gemiddelde toestel vergt dit nog teveel rekenkracht. Ericsson zegt dat er een nieuwe toestel op de markt is dat werkt volgens WTLS, een techniek waarmee het mogelijk is een transactie te vercijferen en daarnaast een digitale handtekening te versturen, als goedkeuring van de transactie. Haastregt verwacht dat er snel meerdere toestellen op de markt komen met een dergelijk beveiligingsniveau.

Alternatieven worden ontwikkeld, naar standaarden wordt gezocht. Zo werken diverse banken en creditcardmaatschappijen samen in Proton, een organisatie die ijvert voor een wereldwijde standaard voor de elektronische portemonnee (de chipknip). Het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat deze oplossingen breed in de markt gezet gaan worden. De vraag is wat de partijen gaan doen die het betalingsverkeer nu in handen hebben. Het ligt voor de hand dat ze hun productaanbod zullen uitbreiden, en systemen voor microbetalingen gaan omarmen zodra daar vanuit de markt behoefte aan is. De Vereniging van Nederlandse Banken heeft die behoefte al gesignaleerd en studeert op mogelijke systemen voor microbetalingen.

Wie begint?

Het is de bekende kip en ei situatie. Pas zodra er geld gevraagd wordt voor internetdiensten is de kans reëel dat er breed gedragen nieuwe systemen komen voor microbetalingen. Maar zolang die systemen er niet zijn, wordt het lastig voor internetondernemers om kleine bedragen te vragen voor producten en diensten. Internetondernemers dienen dus nogmaals hun nek uit te steken, nu niet voor gratis content en de vraag of er genoeg verdiend kan worden met advertenties, maar met betaalde diensten en de vraag of er wel snel genoeg een breed gedragen betaalmethode komt die de micropayments mogelijk maakt.

Betaalnet

Meer informatie over micropayments: www.w3.org/ECommerce/Micropayments/

Overzicht betaalmethoden op internet (universiteit Dublin): http://ntrg.cs.tcd.ie/mepeirce/project.html

Bibit: www.bibit.nl

Compaq Milicent: www.milicent.com

OTS: www.ots.nl

American Express: www.americanexpress.nl

Visa: www.visa.nl

Ericsson Internet Services Platform: www.ericsson.com/ internetsolutions

Jalda: www.jalda.com

Proton: www.proton.com