Goed bekend maakt bemind

Google lijkt zo ongeveer het enige internetbedrijf waar iedereen nog ouderwets mee wegloopt. Het bedrijf maakt winst en mag zich verheugen in een fanatieke schare supporters. Maar er zijn al kapers op de kust.

Waar de gemiddelde zoekmachine is aangekleed als een portal, met alle toeters en bellen van dien, is de pagina van Google een toonbeeld van eenvoud: een zoekvenster en het logo. Met dat logo meet Google zich het imago aan van een hip en creatief bedrijf; enkele dagen per jaar tooont Google een aangepast logo dat aansluit bij diverse feestdagen, zoals de Koreaanse onafhankelijkheidsdag (15 augustus), de verovering van de Bastille (14 juli) of Valentijnsdag (14 februari).

De zaken van Google begonnen in september 1998. Grondleggers Sergey Brin en Larry Page hadden in de voorafgaande jaren hun idee voor een zoekmethode uitgewerkt aan Stanford University. Wat later Google ging heten was vernoemd naar de wiskundige term 'Googol', die staat voor een 1 met honderd nullen, dit om aan te geven hoe omvangrijk Google te werk gaat. Andere partijen die naast de universiteit investeerden waren Andy Bechtolsheim, mede-oprichter van Sun en nu vice president bij Cisco Systems, en Ram Shriram, die president was bij Junglee en nu vice president Business Development bij Amazon.com. In juni 1999 kreeg het kersverse bedrijf het benodigde kapitaal toen Sequoia Capital en Kleiner Perkins Caufield & Byers 25 miljoen dollar investeerden.

Het verschil tussen Google en de meeste andere zoekmachines is dat Google resultaten selecteert op het aantal keren dat een link genoemd wordt op andere pagina's. Hoe vaker een vermelding wordt gesignaleerd des te hoger de site binnen de zoekresultaten zal eindigen. Wanneer de site ook gelinkt is aan een populaire pagina betekent dit een nog hogere score. Deze manier van selecteren – door Google PageRank Technology genoemd – kreeg in het verleden veel kritiek, kritiek die nooit helemaal is verstomd. Populariteit zou doorslaggevend worden als selectiecriterium en dat staat niet per definitie gelijk aan relevantie, aldus de critici.

Zo verscheen in 1999 een artikel in Nature (Accessibility of information on the web, door Steve Lawrence en C. Lee Giles) waarin geconstateerd wordt dat de techniek van pageranking ervoor zorgt dat populaire sites populairder worden en nieuwe sites waarnaar nog weinig gelinkt wordt, nauwelijks opgemerkt zullen worden. Zodoende wordt nieuwe informatie pas langzaam zichtbaar, of zelfs in zijn geheel niet, aldus de auteurs. Beide auteurs waren echter wel te spreken over zowel Google als DirectHit, dat op soortgelijke manier werkt. Google stelt op zijn site dat het "de volledige intelligentie van het web gebruikt om te bepalen hoe belangrijk een pagina is". Vice president Cindy McCaffrey, verantwoordelijk voor corporate communicatie, voegt daaraan toe: "We zijn niet alleen bezig met het tellen van links. We kijken wel degelijk naar het belang van deze links en maken daarnaast gebruik van hypertext-matching analysis." Met deze methode worden webpagina's via spiders geëvalueerd, gerubriceerd en vervolgens in de index opgenomen, ongeacht populariteit.

Prijzen

Het ging vervolgens snel met Google, dat contracten sloot met partijen die onder licentie de zoektechniek wilden gebruiken – zoals Virgin, Yahoo en Cisco. Google kreeg prijzen toegekend voor zijn zoektechniek en werd de meest gebruikte zoekmachine in de Verenigde Staten (volgens Jupiter MMX in juli 2001). Per dag worden er nu 120 miljoen zoekopdrachten geplaatst, iets meer dan de helft daarvan komt van buiten Amerika.

Inkomsten krijgt Google uit twee bronnen. Het heeft licenties met websites en bedrijven die de zoektechniek van het bedrijf gebruiken, inmiddels zijn dat 130 partijen in dertig verschillende landen. Anderzijds plaatst Google onder de noemer 'gesponsorde links' reclame boven de zoekresultaten en ook in een kader ernaast. Het verschijnen van deze links is gekoppeld aan een zoekterm, bijvoorbeeld 'insurances'. "Onze inkomsten zijn gelijk verdeeld over deze twee inkomstenstromen, met momenteel een lichte nadruk op inkomsten uit reclame", zegt McCaffrey.

Begin augustus vertelde de nieuwe ceo van Google, de van Novell afkomstige Eric Schmidt, dat het bedrijf de voorgaande twee kwartalen winstgevend was, verdere mededelingen daarover wilde hij niet doen.

De aanstelling van Schmidt, waarbij oprichter Larry Page de functie van CEO verruilde voor die van president en verantwoordelijke voor 'Products', werd gezien als een poging om het bedrijf zakelijker te leiden en zelfs 'klaar te maken voor Wall Street'. Google zegt echter niet te zinspelen op een beursgang. McCaffrey: "We krijgen genoeg geld binnen vanuit onze bedrijfsvoering en kunnen het zonder een extra financiële impuls stellen. Een beursgang is geen issue binnen Google."

Bedreigde koning

Google is nu nog 'King-of-the-hill', maar voor hoe lang nog?, vroeg de technologiesite Cnet.com zich in augustus in een analyse af. Nieuwe concurrenten als Teoma en Wisenut hebben het gebruiksvriendelijke uiterlijk van Google gekopieerd en borduren binnen hun technologie ook voort op datgene wat Google tot 'King' maakte. De aanpak van Teoma om het web te zien als een verzameling communities, waarbij het vervolgens zoekt naar de belangrijkste links binnen deze communities, wordt door search engine experts gezien als een verbetering van de PageRank technologie van Google, dat het web als geheel beziet.

McCaffrey maakt zich nog geen zorgen over Google's positie. "We zien telkens nieuwe partijen verschijnen, hun ideeën en technologieën hebben uiteraard onze interesse. Het vertrouwen in onze PageRank technologie is er nog niet door aangetast, het is nog steeds snel en levert relevante zoekresultaten op." De snelheid van Google geeft het een voorsprong op Teoma, dat nog in een betaversie actief is, maar Wisenut komt wat snelheid betreft al aardig in de buurt van Google. De slag om de gebruiker wordt overwegend uitgevochten met de omvang van de database waaruit de zoekmachine put. Google leidt deze race, gevolgd door Wisenut en Teoma ("eenzesde van Google", aldus Teoma).

AskJeeves

Beide partijen zijn inmiddels hard op weg om de 'Koning' uit te dagen. Wisenut, eigendom van een dochteronderneming van Cnet, werd begin september gelanceerd. Teoma is begin september overgenomen door AskJeeves, dat aankondigde de techniek te willen gebruiken in zijn eigen zoekmachine. AskJeeves is in de VS de derde zoekmachine, na Google en GoTo.com. (volgens Jupiter MMX)

Maar het zal niet de eerste keer zijn dat een betere technologie het aflegt, omdat mensen om diverse redenen de voorkeur geven aan een ander product. Bovendien is Google een sterk merk geworden, niet door omvangrijke marketinginspanningen, maar door tevreden klanten die hun ervaringen met anderen delen. Deze 'fans' worden inmiddels voorzien van een volledige merchandising lijn, te bestellen via de Google webwinkel. Het zal lastig worden om ze te laten overstappen naar een ander product. Dat het bedrijf meerdere malen per jaar frivool aan de haal gaat met het eigen logo past binnen dit beeld. Voor dergelijk gedrag hebben alleen de echt grote merken genoeg zelfvertrouwen.