Minder invloed publiek bij ICANN-verkiezingen

Het internetpubliek moet minder invloed krijgen op de verkiezing van ICANN-bestuursleden. Dat stelt de ICANN-commissie Bildt in een voorlopig advies aan het bestuur. Volgens critici gaat het democratisch karakter van ICANN verloren. Anderen rouwen nauwelijks om de teloorgang van wat zij "schijndemocratie" noemen.

De Internet Corporation for Assigned Names and Numbers ( ICANN ) is in 1998 door de Amerikaanse overheid ingesteld. Het orgaan ziet toe op de uitgifte van domeinnamen, en houdt toezicht op de verdeling van IP-adressen en protocollen. In theorie neemt ICANN dus besluiten over alles wat met internettoegang en de toewijzing van domeinnamen te maken heeft.

Het bestuur van ICANN bestaat momenteel uit achttien zogeheten "directors" en een voorzitter. Negen leden, afkomstig uit ht bedrijfsleven, zijn via een benoemingssysteem aan hun bestuurspost gekomen. Vier andere leden worden gekozen door "Steunorganisaties" van ICANN. De overige vijf worden jaarlijks door de wereldwijde internetgemeenschap gekozen. De regels hiervoor zijn sinds de instelling van ICANN gewijzigd. Sinds vorig jaar kan iedere geregistreerde internetgebruiker met een bestaand huis- en e-mailadres, en ouder dan zestien jaar, aan de verkiezingen meedoen.

De commissie Bildt, genoemd naar voorzitter Carl Bildt, stelde eerder deze week voor het aantal gekozen directeuren terug te brengen van negen tot zes. Verder moeten kiezers voortaan contributie gaan betalen, waarschijnlijk dertig dollar per jaar. Alleen degenen die over een eigen domeinnaam beschikken, zouden stemrecht moeten krijgen.

De voorstellen stuitten in de Amerikaanse pers op veel kritiek. In de Wall Street Journal trokken critici al een parallel tussen het contributiesysteem en de methoden om zwarte kiezers in het verleden uit te sluiten van deelname aan verkiezingen. Het bedrijfsleven zou een te grote stem krijgen over zaken die alle internetgebruikers aangaat. Een stuk "webdemocratie" zou verloren gaan.

Toch lijkt deze democratische invloed vooral op papier te bestaan. Bij de verkiezingen in 2000 brachten slechts 34.035 gebruikers een stem uit. Daarvan kwam meer dan de helft (52 procent) van de stemmen uit de Aziatische landen en Australië. Noord-Amerika, met een veel hogere internetpenetratiegraad, bleef steken op tien procent, terwijl Europa verantwoordelijk was voor 33 procent van het totale aantal uitgebrachte stemmen. Volgens Michiel Leenaars van de Internet Society Nederland ( ISOC ), zit hier een luchtje aan. "In China werden duizenden stemmen uitgebracht en het is nog maar de vraag hoeveel er daarvan door echte mensen zijn uitgebracht." Wie er dan achter zit? "De Chinese overheid natuurlijk. Kijk, in een Chinese woonkazerne kun je niet controleren of iemand een correct woonadres heeft opgegeven." Welk doel de Chinese overheid met manipulatie van de ICANN-verkiezingen zou hebben wordt niet duidelijk. De vermeende misstanden geven hem echter wel het gevoel dat de democratische uitgangspunten van de verkiezingen een wassen neus vormen.

Daar komt bij dat de invloed die ICANN uitoefent, beperkt is. En die zal volgens Leenaars alleen maar kleiner worden. "Hun macht is nu alleen gebaseerd op het feit dat ze bepalen welke Top Level Domeinamen er komen. Dat zijn er nu zeven, maar begin volgend jaar zal waarschijnlijk het besluit vallen om het aantal extensies te verruimen naar ongeveer duizend. Nu is er sprake van schaarste, maar als dat niet meer het geval is wordt de invloed van ICANN alleen maar minder'', aldus Leenaart. Of de bestuursleden al of niet democratisch gekozen zijn, doet dan niet meer ter zake.

Kan het ICANN dan maar beter worden opgegeheven? Leenaars vindt van niet. De daadwerkelijke registratie van domeinnamen wordt via tenders uitbesteedt aan commerciële partijen als Verising en Afilias. Toezicht op dit proces zal te allen tijde nodig zijn, vindt Leenaars. "ICANN is een nonprofit organisatie die ervoor zorgt dat de beste marktpartij de tender krijgt tegen een redelijke prijs. Wel lijkt mij dat daar mensen in moeten zitten die weten waar ze het over hebben. Een stemproces leidt niet automatisch tot democratie, maar meer tot een single-issue politiek. Dat moeten we zien te voorkomen."