De toekomst is fantastisch

Een zesdelige serie vol speculatieve fictie, gevoed door visionaire wetenschappers en denkers van nu. Centraal staan de ethische dilemma’s waarmee de mensheid (mogelijk) zal worden geconfronteerd als gevolg van technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen. Want, hoe fantastisch is de toekomst werkelijk?

In De toekomst is fantastisch tonen fictiescenes hoe ons leven er in 2039 vermoedelijk uitziet. Presentatoren Marijn Frank en Tim den Besten spreken met wetenschappers en denkers die pionieren in hun vakgebied. De fictie in De toekomst is fantastisch is gestoeld op hun visionaire blik.

Aflevering 1. Voortplanting (donderdag 17 oktober 2019)

In 2039 worden veel baby’s geboren na een zwangerschap in een kunstmatige baarmoeder, de biologische klok is een verschijnsel uit het verleden en de zogenoemde designerbaby is een feit. Het lijkt allemaal ver weg en misschien zelfs onmogelijk, maar wetenschappers laten zien waarom dit allemaal beslist niet ondenkbaar is. Zo worden in Michigan en Philadelphia extreem vroeg geboren lammetjes al in een kunstmatige baarmoeder gestopt zodat de zwangerschap alsnog vervolgd wordt. Hier in Nederland zijn de eerste vrouwen, die door een chemokuur onvruchtbaar waren geraakt, weer vruchtbaar gemaakt nadat van een huidcel een eicel werd gemaakt. Wat betekenen al deze ontwikkelingen voor de manier waarop we ons voortplanten?

Aflevering 2. Het geheugen (donderdag 24 oktober 2019)

In 2039 zijn er veel mogelijkheden om je herinneringen te veranderen en te manipuleren. De zogenoemde ‘vergeetpil’ is ingeburgerd, een pil waarmee je nare ervaringen na afloop ’opnieuw kunt opslaan’ zodat het geen traumatische gevolgen heeft. Ook bestaat er in 2039 een ‘memorybank’, een bedrijf waar je onder meer herinneringen kunt doneren en laten implanteren. Dat deze fictie niet helemaal uit de lucht gegrepen is laten wetenschappelijke experimenten zien. In de VS bijvoorbeeld experimenteert een onderzoeksteam met slakken, waarbij een herinnering van de ene naar de andere slak wordt overgeheveld. De voorbode van de vergeetpil bestaat zelfs al. Een Nederlandse wetenschapper past een bètablokker toe die mensen van nare herinneringen af helpt die hebben geleid tot hun fobie of angst.

Aflevering 3. A.I. (donderdag 31 oktober 2019)

In de nabije toekomst vertrouwen we steeds meer toe aan A.I. (kunstmatige intelligentie), zozeer dat A.I. in steeds meer situaties de voorkeur geniet boven mensen, vooral omdat A.I. in de privé-omgeving ‘op maat’ kan reageren en in de publieke sfeer als neutraler en objectiever wordt gezien. In 2039 hebben veel gezinnen een A.I. home device, die zo vertrouwd is dat het bijna voelt als een extra gezinslid. Ook is er in een rechtbank de mogelijkheid om te kiezen voor een robo judge: een A.I. die zijn oordeel velt op grond van alle beschikbare data en eerdere uitspraken. Wetenschappers en ontwerpers laten hun licht schijnen over de kans dat dat deze scenario’s reëel worden. Hoe ver reikt ons vertrouwen straks in A.I. en wat betekent dat voor ons vertrouwen in elkaar als mensen?

Aflevering 4. Zintuigen (donderdag 7 november 2019)

In het jaar 2039 zijn er mogelijkheden om zintuigen toe te voegen die tot op heden alleen voorbestemd waren aan andere dieren. Ultrageluid horen zoals een vleermuis, of uv-licht zien zoals een vogel: in sommige beroepsgroepen biedt dat een uitkomst. Ook komen de eerste toepassingen op de markt waarbij mensen brain-to-brain kunnen communiceren, dat wil zeggen: ze kunnen elkaars gedachten lezen zonder zich in taal te uiten. Handig in bijvoorbeeld relatietherapie.

Het lijkt misschien allemaal onzin, maar wetenschappelijk onderzoek legt nu al de basis voor deze technieken. Zo werkt defensie al met een riem vol zogenoemde elektro-polymeren, die soldaten laat ‘voelen’ of ze de goede kant op lopen. In de VS vinden experimenten plaats waarbij mensen op afstand iets of iemand kunnen aansturen. Met behulp van computertechnologie is het mogelijk dat iemand zich op de ene plek inbeeldt dat hij zijn hand dichtknijpt en dat iemand anders op een andere plek dat kan voelen.

Aflevering 5. Moraal (donderdag 14 november 2019)

In 2039 geloven we steeds minder in het ouderwetse ‘straffen’ als mensen in de fout zijn gegaan. Er is een groeiend vertrouwen in de mogelijkheden om mensen moreel beter te maken via technologie en drugs. Denk aan pillen waarin stofjes zijn verwerkt die mensen empatischer maken. Voor mensen bij wie ook dat allemaal niet helpt is er brain stimulation.

Het lijkt niet meer dan science fiction, maar de basis voor deze ontwikkelingen wordt momenteel al gelegd. Al decennia wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van breinstimulatie om criminaliteit te voorkomen. Ook wordt geëxperimenteerd met virtual reality die mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan huiselijk geweld confronteert met hun daden. In de VS doen wetenschappers onderzoek met chemicaliën die ons blijvend empathischer zouden maken.

Aflevering 6. Dood (donderdag 21 november 2019)

Veel organen kunnen in 2039 ge-bioprint worden. Dat mensen gemiddeld enkele decennia ouder worden heeft ook consequenties voor het werkende leven: een carrièreswitch op je 60e is niet ongebruikelijk meer. Er zijn ook mogelijkheden om je lichaam tijdelijk on hold te zetten en zo je leven wat te verlengen. Ook zijn er proeven met zogeheten ‘mind uploads’: overledenen leven als het ware voort doordat hun brein in een computer is opgeslagen.

Dat deze fictie niet geheel uit de lucht gegrepen is blijkt uit de snel toenemende mogelijkheden om allerhande organen te printen. Wetenschappelijke experimenten sluiten niet uit dat in de nabije toekomst een vorm van ‘winterslaap’ is weggelegd voor mensen, die het leven verlengt en ook andere mogelijkheden biedt. Experimenten met mind uploads zijn nog pril, maar een groeiend aantal wetenschappers ziet mogelijkheden.