Werken met wiki’s

De wiki-technologie maakt het mogelijk om met grote groepen internetters gezamenlijk webpagina’s vol te schrijven met vakinformatie. Iedereen die dat wil, kan de pagina’s direct bewerken. Maar hoe begin en onderhoud je een wiki?

Gepubliceerd in Emerce 59/ juni 2006

Wiki’s dienen een doel. Als dat doel niet helder is, zullen gebruikers de pagina’s niet vinden, laat staan bewerken. Wiki’s kunnen voor meer dan een encyclopedie worden aangelegd. Er zijn tal van voorbeelden bekend waarbij organisatoren van seminars de details van de bijeenkomst op wiki’s publiceren. Bezoekers delen vervolgens locaties van nabije of goedkope hotels met elkaar.

Emerce gebruikt bijvoorbeeld een wiki voor eDay2006. Lezers kunnen hier sprekers toevoegen en de status van de uitnodiging volgen. Andere toepassingen: via wifi direct verslag doen van vergaderingen, archieven bijhouden, materiaal van helpdesks toegankelijk maken, klantenservice en instructiemateriaal ontsluiten.

Het creatieve schrijfproces en associatief denken staat centraal bij wiki’s. Net als bij Microsoft Sharepoint werkt men er gezamenlijk aan een document. De beheerder van een wiki kan exact zien wie waar wanneer een wijziging maakt. Versiebeheer is dus mogelijk.

Het verschil met Sharepoint is, grosso modo, dat de Microsoft-dienst de documenten centraal stelt terwijl wiki’s de kennis van de auteurs centraal stelt. Een nadeel van wiki’s is vooralsnog dat de interface intuïtief is, men bepaalde eenvoudige schrijfcodes moet leren en dat de wiki-pagina’s soms lastig te printen zijn.

Een techneut installeert een wiki binnen een uur en het hoeft geen euro te kosten.
Benodigdheden:

Download de software van, bijvoorbeeld, MediaWiki en volg de instructies uit het ReadMe-bestand of de online FAQ. Een simpeler soort wiki, een die geen database vergt, is Tiddlywiki.

Er zijn ook mogelijkheden voor degene die zich niet wil vermoeien met de techniek rondom een wiki en de installatie en het beheer ervan. Er bestaan verscheidene webdiensten waar je je kunt inschrijven en tegen betaling een wiki kunt gebruiken. Hoe meer gebruikers, hoe duurder de wiki.

Socialtext.com is tot vijf gebruikers gratis. Grotere groepen betalen minstens 95 dollar, oplopend tot tweeduizend dollar per maand voor groepen van honderden gebruikers.

Wetpaint.com is een nieuwe dienst – de officiële lancering moet nog gebeuren – maar ze onderscheidt zich volgens critici van anderen in de hoge mate van gebruiksgemak.

Omdat wiki’s in de perceptie van iedereen en niemand zijn, is het raadzaam om enkele ‘leiders’ aan te stellen. Die leiders worden ook wel moderators genoemd. Binnen bedrijfsmuren kan deze kleine groep onder de radar werken aan de uitbouw van de wiki. Zij zijn ook degenen die de interne promotie voor de wiki kunnen doen als de site klaar is voor de start.

Bij publieke wiki’s zijn moderators ook degenen die in de gaten houden of er geen inhoudelijke onzin of digitale graffiti op de site wordt gepubliceerd. Het voordeel van wiki’s is dat moderators ‘digitale draaideurcriminelen’ ip-blokkades kunnen geven. Niet iedereen is geschikt als moderator. Het zijn vaak degenen die ook mails en bijlagen naar anderen doorsturen die deze rol eenvoudig kunnen vervullen.

Net als het blanco openingsscherm van Microsoft Word toont een vers geïnstalleerde wiki een nagenoeg kaal scherm. Nieuwe gebruikers weten niet wat ze ermee aanmoeten. Het is zaak om na installatie enige vorm van structuur in de wiki aan te brengen. Schrijf daarom een korte inleiding waarin het doel van de site geformuleerd staat. Bijvoorbeeld: “Het samenstellen van een naslagwerk voor de interne it-helpdesk.”

Voorts is het raadzaam de voorpagina in te delen in verschillende specifieke rubrieken met verwijzingen naar vervolgpagina’s. Die vervolgpagina’s, of subkaternen, dienen uitnodigend te zijn voor gebruikers om aan mee te schrijven. Laat vragen open en vraag gebruikers die te beantwoorden. Het is ook nuttig een ‘speeltuin’-pagina te maken, een pagina waar nieuwe gebruikers kunnen stoeien met een wiki zonder schade aan te richten.

Een wiki valt of staat met de actieve participatie van een gebruikersgroep en -lezersgroep. Verwijs daarom veelvuldig naar het bestaan van de wiki. Meld ook dat iedereen de site kan bewerken. Het is geen ‘read-only’-site. Spreek er over met collega’s en andere belangstellenden, verwijs naar wiki-pagina’s in e-mails en vraag mailontvangers expliciet om bij te dragen. Iedere zin of alinea extra is er immers een.

Juist intranetten lenen zich goed als uithangbord voor een wiki. Verwijs er veelvuldig, maar gericht naar. Maar het is ook een idee om ‘projectgewijs’ vanuit een weblog, of reactiepanelen van weblogs, oproepjes te plaatsen die verwijzen naar de wiki.

Wiki’s zijn geen nieuwssites. Ze zullen derhalve niet de hele dag door massaal worden bezocht en bewerkt. Verscheidene wiki-beheerders melden een vergelijkbaar beeld: in eerste instantie is er veel belangstelling voor hun project, belangstellenden dragen teksten aan en corrigeren anderen, maar na verloop van tijd komt het op een lager pitje te staan.

Dat is niet erg. Een wiki kan een zekere mate van volledigheid bereiken. Mocht dat niet zo zijn, probeer dan met e-mails, tijdens besprekingen of op een weblog de aandacht hernieuwd op de wiki te vestigen.

Hoe onwaarschijnlijk het ook lijkt, spam vormt ook bij wiki’s een probleem. Internetrobots struinen namelijk doorlopend het web af op zoek naar publiekelijk toegankelijke wiki’s, om daar hun eigen spamteksten op te schrijven. Vaak bekladden ze in één keer tientallen, zelfs honderden pagina’s. Dat is geen groot probleem voor de beheerder, maar lastig is het wel.

Met enkele muisklikken zet de wiki-beheerder namelijk de vorige versie (de onbekladde versie) terug. Wiki-spam en -vandalisme zijn eenvoudig te vermijden als de site afgeschermd is met unieke inlognamen en wachtwoorden. Het is te overwegen om ook bij nieuwe wiki’s registratie direct al verplicht te maken, al kan dat ook drempelverhogend werken. Kleinere, gespecialiseerde sites krijgen niet snel te kampen met spamaanvallen.

Sites kunnen vernield worden en servers kunnen crashen. Net als met persoonlijke en zakelijke documenten is het ook met wiki’s verstandig om back-ups te maken. Immers, de artikelen zijn niet van een of enkele bronnen afkomstig maar van vaak onbekende auteurs. Wiki’s die men zelf host, worden meestal opgeslagen in MySQL-database. Maak kopieën van de wiki-pagina’s, maar ook van de bestanden met gebruikersinformatie.

Eday 2006 wiki
www.tiddlywiki.com
nl.wikipedia.org
www.socialtext.com
www.wetpaint.com