Geheimen uit de bijenkast: data en analytics geven inzicht in bijengezondheid

Huizen, 19 mei 2025 – Op 20 mei, tijdens World Bee Day, komt SAS naar buiten met het Beehive Project: Hoe data en analytics inzicht geeft in de bijengezondheid. Bijen zijn cruciaal voor ons ecosysteem, maar de wereldwijde populatie staat onder druk. Momenteel nemen de wilde bijenpopulaties in Europa naar schatting met 65% per decennium af. En recent werd bekend dat 22% van de Nederlandse bijenvolken de afgelopen winter niet hebben overleefd. Dit is meer dan het dubbele van wat als de natuurlijke bijensterfte wordt beschouwd.

Veel imkers vertrouwen op ervaring en intuïtie, maar wat als je het gedrag van bijen ook met data kunt onderbouwen? Het Beehive Project, een initiatief van SAS data scientist én imker Daan Bijkerk, laat zien hoe technologie daarbij kan helpen. Zijn zelfontwikkelde sensoren meten in de kast temperatuur, luchtvochtigheid, CO2, lichtkwaliteit en het geluidsniveau. Buiten de kast registreren ze de temperatuur, luchtvochtigheid, luchtdruk en lichtintensiteit. Die gegevens geven realtime inzicht in het leven in de kast en de gezondheid van bijen. Dit levert waardevolle inzichten op.

Diverse oorzaken bijensterfte
Honingbijenpopulaties in de VS en Europa zijn sterk afgenomen door factoren zoals parasieten, pesticiden, klimaatverandering en habitatverlies. Deze achteruitgang bedreigt de voedselzekerheid, aangezien bijna 75% van de belangrijkste gewassen afhankelijk is van bijen en andere bestuivers.

Een kijkje in de kast met een QR-code
Het project richt zich niet alleen op imkers maar ook op een breder publiek. Door kasten uit te rusten met een QR-code, kunnen voorbijgangers ook meekijken in de kast. Via een webpagina krijgen zij toegang tot live data, grafieken en achtergrondinformatie. Ze kunnen ook vragen stellen aan een GPT-chatbot die met behulp van contextuele informatie uit de bijenkast – zoals gezondheidsstatus, recente metingen en weersvoorspellingen – antwoord geeft op basis van algemene bijenkennis . Het doel is de nieuwsgierigheid om te zetten in bewustwording. Inmiddels zijn er acht kasten aangesloten die allemaal publieke data genereren.

Ook Senior Project Manager Aldert Nagel is bij het Beehive project betrokken. Hij heeft de elektronica-behuizing zelf ontworpen en in 3D geprint. Van de doosjes in de kast met de sensoren, de deksels met de PCB en batterij en de powermodule met zonnepaneel en de lichtsensor.

Microfoons registeren bijengezoem
Ook geluid speelt een rol in het project. Microfoons registreren het gezoem van de bijen, dat met machine learning wordt geanalyseerd. Veranderingen in deze patronen kunnen bijvoorbeeld wijzen op stress, onrust of een aankomende zwerm. Deze signalen helpen imkers te handelen op basis van feiten in plaats van gevoel.

Een zwerm ontstaat wanneer de oude koningin met een deel van het volk vertrekt om een nieuw nest te beginnen. Voor imkers betekent dat verlies van een deel van hun bijen als ze het volk niet kunnen terugvinden. Door het temperatuurverloop en de geluidsniveaus te analyseren, herkent Daan steeds beter de signalen vooraf. Zo kan de imker tijdig een nieuwe kast klaarmaken en het proces begeleiden.

Bouwen aan biodiversiteit
Wat begon als een persoonlijk experiment van Daan, is uitgegroeid tot een bredere visie: “Hoe meer kasten data delen, hoe waardevoller de inzichten. Door data te standaardiseren en uit te wisselen, ontstaat een steeds completer beeld van de gezondheid van bijenvolken in verschillende omgevingen. Dit helpt trends te herkennen en afwijkingen vroegtijdig te signaleren”, vertelt Aldert.

Data for Good-initiatief van SAS
In de toekomst wil het team ook visuele data en informatie over bloeiende flora integreren. Daarmee ontstaat een rijker ecosysteem van kennis dat zowel imkers als onderzoekers helpt beter voor bijen te zorgen. Deze toepassingen laten zien hoe technologie bijdraagt aan meer inzicht in de natuur, bewustwording van kwetsbaarheden en meer biodiversiteit. Voor SAS past het Beehive Project dan ook perfect binnen het bredere Data for Good-initiatief: technologie inzetten voor maatschappelijke en ecologische impact.

Daan zegt tot slot: “Met concrete data kunnen we als imker beter begrijpen wat er in de kast gebeurt. Maar minstens zo belangrijk is dat we die inzichten delen met imkers, onderzoekers en het publiek. Bewustwording begint met nieuwsgierigheid. En die prikkelen we door bijen letterlijk zichtbaar én hoorbaar te maken.”

###

Op het hoofdkantoor van SAS in Huizen worden demonstraties gegeven van het Beehive project.

Achtergrond technologie SAS & Viya
Het project maakt gebruik van verschillende technologieën van SAS. Event Stream Processing (ESP) analyseert de signalen direct en herkent afwijkingen of opvallende patronen zodra die optreden. Visual Analytics zet de data om in overzichtelijke dashboards, die imkers én voorbijgangers eenvoudig kunnen bekijken via een QR-code op de kast. Op de achtergrond wordt met behulp van het SAS Viya-platform data verzameld en verrijkt, om meer inzicht te krijgen in het gedrag en de gezondheid van het bijenvolk.

SAS Viya is een uitgebreid data- en AI-platform dat mensen met verschillende vaardigheden in staat stelt om deel te nemen aan het analytics-proces. Ontwikkelaars, data scientists, IT-professionals en bedrijfsanalisten kunnen naadloos samenwerken in het SAS Viya-ecosysteem en doorheen de data- en AI-levenscyclus om zo slimmere beslissingen te nemen.

Over SAS
SAS is wereldwijd toonaangevend op het gebied van data en AI. Met SAS software en branchespecifieke oplossingen zetten organisaties data om in betrouwbare beslissingen. SAS geeft u THE POWER TO KNOW®.