Sanoma vs GeenStijl: ook Sanoma met de billen bloot

Op 15 september 2011 berichtte Sanoma via haar website nu.nl dat het kabinet de miljoenennota op een onbeveiligde website had gepubliceerd. Het document was verborgen, maar niet beveiligd en was dus toegankelijk voor iedereen. Sanoma plaatste een hyperlink op haar website naar deze nog niet voor publicatie bestemde informatie.

Kennelijk is Sanoma van mening dat alleen haar dit journalistieke voorrecht toekomt. Nog geen twee maanden later bestempelt Sanoma het middels een hyperlink door GeenStijl beschikbaar stellen van nog niet voor publicatie bestemde naaktfoto’s van Britt Dekkers, namelijk als ongeoorloofd. Bij brief van 7 november 2011 verzoekt de advocaat van Sanoma GeenStijl om de hyperlinks en daarmee de toegang tot de foto’s te verwijderen. Wanneer GeenStijl geen gehoor geeft aan deze sommatie start Sanoma een gerechtelijke procedure tegen GeenStijl, waarin zij onder meer schadevergoeding eist. Als vergoelijking voor haar gang naar de rechter, stelt Sanoma dat GeenStijl de naaktfoto’s (via hyperlinks) openbaar heeft gemaakt en heeft verveelvoudigd zonder toestemming van de auteursrechthebbende.

Rechtbank
De rechtbank wijst de vorderingen van Sanoma grotendeels toe en motiveert zijn beslissing als volgt. Voorop wordt gesteld dat het plaatsen van een hyperlink, die wijst naar een locatie op het internet waar een bepaald werk voor het publiek reeds toegankelijk is gemaakt, in beginsel geen zelfstandige openbaarmaking is. De feitelijke terbeschikkingstelling aan het publiek vindt in dat geval namelijk plaats op de website waar de hyperlink naar verwijst.

Anders is het volgens de rechtbank wanneer door het plaatsen van een hyperlink naar een website informatie wordt ontsloten die nog niet, althans maar voor een beperkt aantal personen beschikbaar was. Hiervan is volgens de rechtbank sprake omdat er middels de bewuste interventie door GeenStijl, die vanuit een winstoogmerk heeft plaatsgevonden, een nieuw publiek wordt bereikt. Dit nieuwe publiek bestaat uit 230.000 dagelijkse bezoekers van de website geenstijl.nl.

Daar komt volgens de rechtbank nog bij dat er nog geen, hooguit een zeer klein, publiek was dat kennis had genomen van de naaktfoto’s, aangezien deze op een paar foto’s na (uitgezonden door PowNews) nog niet was gepubliceerd of op andere wijze was ontsloten. Door het plaatsen van de hyperlink kon een vrij grote en onbepaalde kring van personen kennis nemen van de fotoreportage. Dit is een ander publiek dan dat waarop de auteursrechthebbende doelde toen deze toestemming verleende voor openbaarmaking van de naaktfoto’s, aldus de rechter. GeenStijl heeft daarom inbreuk gemaakt op de naaktfoto’s rustende auteursrechten, nu deze openbaarmaking zonder toestemming van de auteursrechthebbende heeft plaatsgevonden.

Hof
Het Hof oordeelde gisteren anders. Een hyperlink moet volgens het Hof gezien worden als een voetnoot in een boek. Het is een verwijzing en daarmee niet een nieuwe openbaarmaking in auteursrechtelijke zin. Met het plaatsen van de link op haar website heeft GeenStijl dan ook geen auteursrechten geschonden. Dit geldt wel voor het plaatsen van een gedeelte, een uitsnede, van een van de naaktfoto’s van Brit Dekkers op haar website. Ondanks het feit dat een uitsnede van een foto als een citaat kan worden gezien. Wil een citaat auteursrechtelijk geoorloofd zijn, dan moet het namelijk aan bepaalde vereisten voldoen. In dit geval was er aan twee van die voorwaarden niet voldaan: het geciteerde werk was niet rechtmatig openbaargemaakt en de naamsvermelding van de auteur ontbrak.

Door velen wordt deze uitspraak als nederlaag voor Sanoma beschouwd. Ik zie dit anders. Als het Hof de rechtbank namelijk zou hebben gevolgd, dan is het standpunt verdedigbaar dat ook Sanoma met het plaatsen van een link naar de miljoenennota op haar website nu.nl, inbreuk op de op de miljoenennota rustende auteursrechten zou hebben gemaakt.

Het is namelijk evident dat Sanoma met het bericht op nu.nl, waarin de hyperlink werd genoemd, een interventie heeft gepleegd, waarmee aan het publiek toegang wordt verleend tot de miljoenennota. Zonder die interventie zouden de bezoekers van nu.nl geen toegang tot de miljoenennota hebben gehad.

Bovendien heeft Sanoma profijt getrokken van het toegankelijk maken van de miljoenennota. Het plaatsen van de naar de miljoenennota leidende hyperlink op de website nu.nl is onmiskenbaar geschied met de bedoeling om bezoekers naar de website te trekken, en/of de kring van vaste bezoekers te behouden.

Ten slotte lijkt ook aan de voorwaarde van het middels een interventie bereiken van een nieuw publiek te zijn voldaan. Naar eigen zeggen heeft nu.nl 5.100.000 unieke bezoekers. Nu.nl is daarmee de grootste nieuwssite van Nederland. Voordat nu.nl de link plaatste was er een klein, binnen de overheid aanwezig publiek dat kennis had genomen van de miljoenennota, aangezien deze (afgezien van een in een twitterbericht geplaatste link) nog niet was gepubliceerd of op andere wijze was ontsloten. Door het plaatsen van de hyperlink kon een grote onbepaalde kring van personen kennisnemen van de miljoenennota. Dit is een ander publiek dan het door de oorspronkelijke mededeling van het werk beoogde publiek.

Conclusie
Op basis van het bovenstaande is de conclusie gerechtvaardigd dat ook Sanoma vast wel kan leven met de uitspraak van het Hof. Ook haar online media, als nu.nl, zijn daar immers bij gebaat. Sterker, zou het Hof de leer van de rechtbank hebben gevolgd, dan had Sanoma zich met het plaatsen van de hyperlink naar de miljoenennota mogelijk evengoed schuldig gemaakt aan inbreukmakend handelen.

De mogelijkheid voor de Nederlandse Staat om schadevergoeding te eisen van Sanoma is overigens nog niet verkeken. In de onderhavige zaak vindt het Hof namelijk dat GeenStijl met het plaatsen van de hyperlink weliswaar niet inbreukmakend, maar weldegelijk onrechtmatig heeft gehandeld. GeenStijl wist namelijk dat de foto’s op ongeoorloofde wijze door een derde openbaar waren gemaakt. GeenStijl had de url daarom niet op haar website mogen plaatsen.

Ditzelfde zou voor het door Sanoma plaatsen van een hyperlink naar de miljoenennota op haar website nu.nl kunnen gelden. De vraag is alleen welke schade de Staat met het uitlekken van de miljoenennota heeft geleden. Hoewel dit mogelijk nihil is, zou ook Sanoma in een dergelijke procedure met de billen bloot moeten!