28 Brandende vragen

Mobiel? Professionalisering? Breedband? IPO? B-to-b? Overname? Kostenbeheersing? B-to-c? Winst? Wat zijn de issues voor de komende maanden? Emerce formuleerde 28 brandende vragen en peilde de meningen in de branche.

Door Maarten Hell, Saskia Bruyn, Rob Roelofs en Anton van Elburg

1 Is er sprake van een 'zeepbel' die uit elkaar is gespat?

Jan-Willem Janssen, onderzoekscoördinator bij het Hoofdbedrijfsschap Detailhandel: "Inderdaad is er nogal wat geëxperimenteerd, en dat is ook goed, mits je het natuurlijk verstandig aanpakt. Maar een shake-out viel te verwachten, en die zal nog wel even doorgaan. Toch zijn er ook heel interessante processen gaande. In de retail kun je drie verschillende modellen onderscheiden. De traditionele retailer is in essentie een seller-agent: hij vertegenwoordigt de fabrikant als laatste schakel in de klassieke keten, die het product aan de eindgebruiker levert. Een tweede vorm zijn de marketmakers, intermediairs, die zelf geen voorraad- of transactierisico nemen en dus veel schaal nodig hebben om te kunnen bestaan. Het derde en meest recente model is de buyer-agent, die geen product levert, maar een wens van de consument vervult. Die wens moet je breed zien, dat kan zijn 'veilig en welgesteld oud worden', of 'je kinderen goed opvoeden', een tot nu toe gemiste kans van de website Ouders Online. Een helder voorbeeld uit de oude economie is de binnenhuisarchitect: hij gebruikt zijn contacten met diverse leveranciers om een woning in te richten naar wens van de eigenaar. Het aardige is dat alledrie de modellen op Internet te zien zijn: pioniers als Amazon en CDNow zijn gewoon seller-agents, prijsvergelijkers en shopping-portals zijn marketmakers en hier en daar is al een voorbeeld te zien van een site die alles biedt voor bijvoorbeeld ouderen of Christenen. In ons trendrapport Detailhandel in de e-economy signaleren we een verschuiving naar dat derde model. Daar is namelijk het meeste te verdienen, want voor een dergelijke dienstverlening wil de consument een premium price betalen. Concurrentie op prijs alleen is mijns inziens in ieder geval de oplossing niet." (SB) www.hbd.nl

2 Waarom gaat Haburi.com het wél halen waar Boo.com onderuit ging?

De overeenkomsten met Boo.com zijn opvallend: ook Haburi is afkomstig uit Scandinavië en grossiert online in hippe merkkleding, met merken als DKNY, Calvin Klein en Dolce Gabbana. Marketingmanager Ulla Brockenhuus-Schack is toch vol vertrouwen: "Met ons zal het anders gaan dan met Boo, dat zijn tijd te ver vooruit was met breedband. Hoe graag wij die technologie ook zouden willen gebruiken, we zullen ons moeten inhouden en wachten tot de consument zover is. Ook in andere opzichten laat de consument nog op zich wachten; het kost tijd voordat de mensen gewend zijn aan het kopen van kleding online, waarbij je de spullen niet kunt zien en voelen. Maar wat de financiële experts ook zeggen, het gaat wél gebeuren. En wij hebben een aantrekkelijk product, want iedereen is gek op factory outlets, waar je voor lage prijzen merkkleding van het vorige seizoen kunt aanschaffen. De merken zelf hebben deze outlets ook nodig, om nog iets te kunnen verdienen aan hun snel verouderende voorraden. Bij ons kunnen ze hun eigen winkeltje runnen: zíj bepalen wat ze willen aanbieden en wanneer." (SB) www.haburi.com

3 Muziekcd's, boeken, computers en software zijn zo ongeveer overal op het Internet aan te schaffen; kun je met dit assortiment overleven?

Mitchell de Graaf van Davista: "Het gaat goed, we zijn nu drie jaar bezig en onze omzet vliegt omhoog. We hebben het tot nu toe low profile gehouden, en daardoor konden we met een klein budget beginnen en de zaak rustig uitbouwen. Daarbij houden we zo veel mogelijk in eigen hand, zoals de software, die hier in huis ontwikkeld wordt, en uitlevering. Cd's worden hier vanuit ons pand verstuurd. Je kunt al die diensten extern inkopen, maar dat kan in principe iedereen doen. Als bedrijf ben je dan vervangbaar. Bovendien heb ik graag inzicht in hoe de zaken lopen, zodat ik bij kan sturen waar het misgaat. De faillissementen van de laatste tijd waren meestal van winkels die hun hand overspeelden en veel te veel geld aan marketing uitgaven. De e-commercehype is nu een beetje voorbij, financiers zijn voorzichtiger geworden en snel veel geld pakken gaat niet meer. Ik ben er niet rouwig om. Komend jaar gaan we een tweede fase in, en dan zullen we kapitaal moeten aantrekken om onze Europese expansie te betalen. Die operatie gaat tijd en dus ook geld kosten." (SB) www.davista.nl

4 Als zelfs gevestigde namen als CDNow in financiële problemen komen, hoe moeten kleinere bedrijven het dan redden?

Jeff Gebhardt, webdirector van Boxman Nederland: "Allereerst moet er een gezonde marge zitten op iedere transactie. De gemiddelde aankoop in Nederland is 1,7 cd, en met een bijdrage in de verzendkosten van vijf gulden zijn wij dan ruim uit de distributiekosten. Maar in Zweden is het gemiddelde al 3,2 en dan moeten de verzendkosten dus een stukje omhoog, anders leggen we erop toe. Andere cd-winkels willen zich onderscheiden door hun prijsbeleid; op de lange duur is dat niet vol te houden. Stunten is leuk voor het opbouwen van een groot klantenbestand, maar wij willen toch in de eerste plaats graag cd's verkopen. CDNow sluit ook heel veel partnerships, en dat heeft wel marketingvoordelen, maar het kost steeds een deel van je marge. Daarom partneren wij heel selectief, zoals bijvoorbeeld met MTV en Veronica, dat we erg goed bij ons imago vinden passen. Verder is het belangrijk om de kosten in de hand te houden. Wij hebben een heel strenge accountant die alles controleert. Ik vlieg regelmatig naar Zweden, maar dat gaat dus niet business-class. We werken hier met een klein team, zes mensen in Amsterdam, zo lang het kan." (SB) www.boxman.nl

5 Kan voorkomen worden dat de consument zijn belangstelling voor e-commerce verliest en terugkeert naar de winkelstraat?

Daniël Ropers, de nieuwe voorman van Bol.com in Nederland: "Ja, want wij bieden méér dan een willekeurige cd- of boekwinkel. Onze missie is om een enorm bestand aan titels toegankelijk te maken voor het publiek. Met een goed doorzoekbare database, goede productinformatie met de mogelijkheid om stukjes te lezen of te beluisteren, en personalisatie. Daarmee kun je de klanten op ideeën brengen, hen de weg wijzen in het enorme aanbod. We gebruiken informatie die de klant vrijwillig geeft, wat we hebben opgeslagen over eerdere aankopen en ook de gegevens van de cd-uitleen in Rotterdam. Zo kunnen suggesties worden gedaan die echt relevant zijn voor de smaak van een bepaald individu. Deze aanpak impliceert respect voor de klant, wat niet getoond wordt door een niet nader te noemen landelijke cd-winkelketen. Daar wordt gemikt op het publiek tot 25 jaar, dat alleen in de top 40 geïnteresseerd is, terwijl de rest van de potentiële klanten in de kou blijft staan. Na alle vervlakking die we hebben gezien in de populaire muziek geloof ik er heilig in dat het Internet voor een renaissance kan zorgen." (SB) www.nl.bol.com

6 We-commerce (co-buying) is een interessant concept, maar maakt een Nederlandse partij wel een kans tegen het marketinggeweld van buitenlandse bedrijven als LetsBuyIt.com?

Michel Muurmans, algemeen manager van NokDown: "Ik ben niet bang voor hun concurrentie. Voorlopig merken we zelfs een positief effect op onze eigen omzet, doordat zij het concept promoten bij het publiek. Wij werken heel anders. LetsBuyIt is in principe gewoon een winkel, met een bepaald assortiment. Geen bijzonder goedkope winkel trouwens, al krijg je dan wat korting door samen te kopen. Wij vragen de consument wat híj wil hebben, en daar gaan we vervolgens achteraan. Op onze nieuwe website gaan we wel bepaalde categoriën aanbieden, omdat we merken dat daar behoefte aan bestaat. Als de site gelanceerd is, gaan we zelf ook de marketing grootser aanpakken. Maar de klant blijft koning, en wij blijven de intermediair tussen consument en leverancier. Nederland zal ons leren kennen in het komende halfjaar. Daarna zullen we zeker ook elders in Europa actief worden, anders redden we het niet. Alleen al om de simpele economische wet dat in onze branche de grootste ook de meeste korting krijgt." (SB) www.nokdown.nl

7 Blijft er voor b-to-c e-commerce na aftrek van de logistieke kosten voldoende marge over om levensvatbaar te zijn?

DOCdata verzorgt de volledige fulfillment voor alle Europese filialen van de cd-winkel Boxman, en de levering van muziekcd's voor het Nederlandse Bol.com. Huub Vermeulen, directeur: "Ja, die marge is er zeker. De reden dat er op dit moment geen winst wordt gemaakt, is dat de overhead- en marketingkosten in verhouding nog te hoog zijn. Maar juist die marketinginspanningen zullen leiden tot een toename van de volumes. Dat zien wij nu al heel duidelijk aan pieken in de verkopen die volgen op stunts en acties. Dan komt de enorme waarde van een groot klantenbestand pas goed naar voren, en dat is waar momenteel in geïnvesteerd moet worden. Als de volumes genoeg gegroeid zijn, komt het break-evenpunt in zicht en zal er uiteindelijk een gezonde winst gemaakt kunnen worden. Wij werken zelf net zo: we houden onze prijzen relatief laag en werken alleen met grote klanten, omdat we mikken op de grote volumes." (SB) www.docdata.nl

8 Gaat de b-to-b e-commerce ten onder aan dezelfde problemen als waaraan de b-to-c sector lijdt?

Dick Graaff, directeur van BuyITDirect: "Er is een wereld van verschil. We hebben bij wijze van proef een week lang aan consumenten geleverd. In die ene week kregen we meer ellende voor onze kiezen dan in het halfjaar daarvoor op de zakelijke markt. Een enorme retourenstroom, strubbelingen in de interactie met ons personeel en je hebt steeds met nieuwe klanten te maken. Dat was een wijze les: die markt is niets voor ons. Het zakelijk spel verloopt veel soepeler, en je hebt altijd met grote volumes te maken. De verwerking hebben wij volledig geautomatiseerd: honderd procent no touch, en dat betekent dat het voor ons niet uitmaakt of we per dag honderd of een miljoen orders binnenkrijgen. De kosten blijven er hetzelfde om. De groei zoeken we in het toevoegen van extra features, zoals de nieuwe online credit-check. Dat gaat snel en zo zijn we altijd zeker van betaling. Ons hele model is ontwikkeld om waar dan ook ter wereld bruikbaar te zijn. Zodra de link met de lokale leveranciers is gelegd kan het draaien. Dat gaan we dit jaar dan ook in de praktijk brengen: we gaan de grens over." (SB) www.buyitdirect.nl

9 Over de verwachte ontwikkeling van de b-to-b marktplaatsen lijken de meningen verdeeld: AMR ziet er van de honderden die er nu zijn maar honderd het volgende jaar halen, terwijl Forrester juist een groei voorziet. Wat is waar?

Senior analist Jaap Favier van Forrester: "Het gaat allebei gebeuren, groei op korte termijn en concentratie op langere termijn. De drie typen die we nu zien ? buyer-side, seller-side en fair-side marktplaatsen ? zullen dan hun karakter verliezen en een neutrale positie gaan innemen doordat na overnames er zowel kopers als verkopers aan deelnemen. Geen specifiek bedrijf heeft dan nog uitsluitend belang bij de controle over zo'n site, vandaar dat ze allemaal naar de beurs gebracht zullen worden. Op dit moment komen er per dag twee marktplaatsen bij tot een aantal van zo'n duizend stuks in Europa gerealiseerd zal zijn. Daarna zal consolidatie optreden en rond 2004 verwacht ik een stabilisering op om en nabij de vijftig marktplaatsen in ons werelddeel. Waarom vijftig, en geen twintig of tachtig? Heel eenvoudig: er zijn zestien takken van industrie te onderscheiden, en in een gezonde marktsituatie zijn er in elke tak drie à vier grote spelers. Worden het er minder, dan grijpt de overheid in. Of zou dat althans moeten doen." (SB) www.forrester.com

10 Zullen mensen ooit willen betalen voor online content?

Kees Zegers, uitgever van Nu.nl, Businessnet en Sapenda: "Er zal altijd content zijn die zo specifiek is, dat mensen daarvoor willen betalen. Daar is een heel makkelijk wetje voor: als bepaalde content need-to-know is, maar de doelgroep te klein om het met reclame-inkomsten rendabel te maken als je het gratis zou weggeven, dan is betaling de enige oplossing. Nieuws is ook need-to-know, maar zo'n breed publiek wil dat hebben, dat je het alleen rendabel kunt maken met alternatieve geldstromen." (MH) www.virtualindustries.nl

11 Hoe moet content worden afgerekend?

Bram van Schoonhoven, business consultant bij NOB Interactive: "Wij zijn zelf niet echt contentmaker, maar bemiddelen en nemen deel in participaties. We zijn bezig met gaming, application-on-demand en video-on-demand en bouwen toepassingen voor MXstream en Speedplanet van Planet Internet. Daarnaast zijn we aandeelhouder van FinanceTelevision, hebben we een belang in GamePoint, en ontwikkelen we javagames in Spelpunt.nl. Er zullen pay-per-play-achtige constructies komen, maar de meeste content moet gratis worden voor de gebruiker, waarbij door middel van reclame, sponsoring of branding geld los kan komen. Er zal een mix ontstaan van businessmodellen: betaald door de provider, de gebruiker en de adverteerder." (MH) www.nobinteractive.nl

12 Hoe staat het met het huwelijk tussen tv en Internet?

Monique van Dusseldorp, oprichter van adviesbureau Van Dusseldorp & Partners: "In Nederland gebeurt er op het gebied van interactieve televisie erg weinig. Die Netbox waarmee je Internet op tv kon kijken is mislukt en Mr. Zap van Mediakabel is in feite alleen maar video-on-demand. De toename van breedband brengt infrastructurele vragen met zich mee. Er komen extra netten naast het grote open Internet, zodat een nieuw soort walled garden ontstaat om breedband te kunnen leveren. Daarmee creëren aanbieders een afgesloten net, waarbinnen ze niet alleen de gebruikers, maar ook andere aanbieders geld kunnen vragen voor de aanwezigheid binnen zo'n netwerk. Diezelfde walled garden zie je ook bijvoorbeeld bij digitale tv in Engeland en Frankrijk. Hoe digitale televisie zich zal verhouden tot Internet-activiteiten is nog geen uitgemaakte zaak, ook omdat daar nog een hele standaardenstrijd gevochten wordt. OpenTV, een van de belangrijkste platforms voor interactieve tv, kijkt nu wel naar Internetcompatibiliteit." (MH) www.vandusseldorp.com

13 Is er een tweede kans voor de eerder zo geflopte set-top-box?

Brit Wijkniet, woordvoerder UPC Nederland: "Wij gaan iets heel anders en nieuws doen, dus het is niet vergelijkbaar met wat er al eerder gebeurd is. We gaan verschillende interactieve diensten via die box bieden, naast het standaardpakket zijn dat pluspakketten, extra-pakketten en ook e-mail. Het gaat niet om Internetten, maar om verschillende interactieve diensten. We zijn daar nog mee bezig en doen nu vooronderzoek bij klanten om er achter te komen wat zij willen, daarnaast staat een aantal commerciële en technische tests op stapel. We beginnen in september in Amsterdam met het uitrollen en doen het vervolgens in Haarlem." (MH) www.upc.nl

14 Wordt het ooit nog wat met webvertising?

Xavier Schijffelen, CEO WebAds: "Ik geloof dat online advertising nu ongeveer 0,4 procent beslaat van de totale reclamebestedingen, dus waar hebben we het over? Je kan niet zeggen dat we het nu al voor elkaar hebben, maar de groei zit er duidelijk in. Nu investeren we vooral in de toekomst, we zijn meer consultant dan advertentieverkoper. Momenteel is er slechts een gering aantal mensen bezig met webvertising, dus daarin hebben we wel een opvoedende taak. Daarbij is het belangrijk dat de advertenties goed terechtkomen. Tot nu toe is adverteren op Internet vooral geld opmaken; de laatste restjes van het budget worden aan het web gespendeerd. Terwijl het nu goed mogelijk is om goed getargete campagnes op het web te voeren. Om die reden zijn we ook in zee gegaan met Realmapping. Met behulp van hun technologie kunnen IT-bedrijven bijvoorbeeld heel gericht adverteren naar studenten. Dit zijn echter zaken die nog geen gemeengoed zijn." (RR) www.webads.nl

15 Wat is het kostenmodel voor webvertising van de toekomst?

Koen Verhagen, creatief directeur .bone advertising: "Dat blijft afhankelijk van het doel van de communicatiecampagne. Voor branding-doeleinden kan het sponsoren van sites of delen daarvan aantrekkelijk zijn. Minder interessante mediaplekken zullen op basis van Cost per Click of Cost per Action worden verkocht, zodat het risico voor de adverteerder afneemt. Meer getargete campagnes met een duidelijk gedefinieerde start en einddatum zullen op basis van CPM of een combinatie van modellen verkocht worden. Zo'n model zou bijvoorbeeld een lage CPM (branding), een vast bedrag per klik (traffic) en eventueel een percentage van een aankoop of bedrag per nieuw lid of sollicitant (action) kunnen omvatten." (MH) www.bone.nl

16 Nemen adverteerders bannering nog wel serieus?

Koen Verhagen: "De banner heeft haar huidige populariteit te danken aan de voordelen die zij alle betrokken partijen te bieden heeft. Uitgevers en advertentienetwerken kunnen standaard gedefinieerde plaatsen binnen de site verkopen aan adverteerders door daar een eenvoudig kostenmodel (CPM) aan te hangen. De adverteerder kan één banner bij meerdere sites tegelijk inzetten. Ook zijn de resultaten dankzij admanagementsystemen real time te volgen en desgewenst snel en eenvoudig bij te sturen. Een nadeel van de standaardisering is wel dat de attentiewaarde van banners daalt. Adverteerders zullen dan ook steeds vaker op een onderscheidende manier gebruik willen maken van online advertising en op zoek moeten naar de beste integratie van de diverse media. Bij meer geavanceerdere vormen van online advertising, zoals rich media, e-mailmarketing en interstitials, zou er een intensere samenwerking moeten plaatsvinden tussen de creatie- en media-afdeling. Omdat traditionele mediabureaus daar minder goed op kunnen inspelen, zullen zij proberen de huidige banner zolang mogelijk in stand te houden. Alleen dan kunnen zij immers hun klanten blijven bedienen. Toch wegen deze nadelen niet op tegen de voordelen. Banners of toekomstige vormen hiervan gaan hooguit een kleiner deel van de totale koek omvatten dan nu, maar zullen een serieus onderdeel blijven van de totale online bestedingen. En dus serieus genomen worden door de adverteerders." (MH)

17 Wat betekent de privacy-zaak tegen DoubleClick voor de branche?

Arno Otto, ex-Doubleclick, voorzitter IAB en managing director van online advertentieverkoper Medianet: "Een bewijs van onwetendheid van niet alleen consumenten, maar zeker ook marktpartijen en derhalve een absolute vertraging voor verdere ontwikkelingen. Er worden zoveel zaken die in traditionele (direct) marketing al jarenlang als de normaalste zaak van de wereld beschouwd nu opeens eng gevonden. Al met al is het een normale marktwerking en onderschrijft het de noodzaak van duidelijke regelgeving op dit gebied." (MH) www.iab.net

18 Waarom duurt het zo lang voordat er privacy-regelgeving is?

Arno Otto: "Dat komt omdat Internet een mondiaal medium is waarbij veel partijen met globale presence inmiddels een flink marktaandeel hebben opgebouwd. Wanneer een algemene 'Internet-grondwet' al lastig is, dan is het nog lastiger om bepaalde restricties met betrekking tot privacy en meer gevoelige onderwerpen over één kam te scheren. Daarom zijn er clubs ontstaan als IAB en FAST, die veel sneller kunnen schakelen dan de overheid en nu ook al duidelijke en veelal nagenoeg uniforme richtlijnen afgeven." (MH)

19 Heeft e-mailmarketing ook in Nederland kans van slagen?

Govert van Eerde, directeur 24/7 Benelux: "In Engeland zijn we al operationeel en binnenkort beginnen we in Nederland met een e-mailmarketingservice. Tot nu toe ontvangen mensen een e-mailnieuwsbrief met een commerciële boodschap erin, zoals Sapenda doet. Het model waar wij naartoe gaan is opt-in. We hebben hiervoor het Amerikaanse bedrijf Exactis overgenomen, dat met 24 miljoen opt-in e-mailadressen de grootste aanbieder is, en zoeken naar nieuwsbrieven en sites over specifieke onderwerpen. E-mailmarketing zal heftiger gaan worden dan online advertising. Adverteerders zien het hier zeker zitten. Uiteindelijk krijg je lijsten van mensen die op de hoogte willen blijven van bouwmaterialen, auto-onderdelen of kinderzitjes. Twee jaar terug hebben we het al bij Freemail gedaan: daar kregen mensen een gratis e-mailadres in ruil voor persoonlijke gegevens en het versturen van commerciële berichten. We vroegen ze het hemd van het lijf. E-mail is nog persoonlijker dan een brievenbus, want daar zijn altijd nog vijf of zes personen die de post kunnen openenen." (MH) www.247europe.com

20 Hoe snel kan Internet dit jaar worden?

Boudewijn Nederkoorn, directeur computernetwerk SURFnet: "Snel genoeg voor vloeiende streaming video. Bij de Snelnetproef was dat op basis van ADSL mogelijk op een beeldvullend scherm, omdat er tenminste 2Mb naar iedere gebruiker ging. Mxstream van KPN gaat deze snelheid echter niet bieden, daar blijft het beperkt tot 500Kb voor de particulieren en 1Mb voor zakelijke gebruikers. Wij vinden het teleurstellend dat KPN nu een slap aftreksel van Snelnet biedt. Met de huidige kabelmodems zijn die snelheden ook niet te bereiken. Het geschakelde telefoonnet met modems en ISDN is al helemaal nooit gebouwd op Internetgebruik en dreigt daaraan onderdoor te gaan." (MH) www.surfnet.nl

21 Hoe kunnen die hoge snelheden dan wel worden bereikt?

Boudewijn Nederkoorn: "Door een nieuwe infrastructuur neer te leggen, die een combinatie is van glasvezel met Unshielded Twisted Pair Ethernet (UTP), waarmee nu ook alles in kantoren wordt bekabeld. Gigaport gaat die verbindingen leggen naar studentenflats en we hopen bedrijven zo ver te krijgen, dat ze soortgelijke initiatieven nemen en applicaties ontwikkelen voor breedband. We vertrouwen ook op het project Kenniswijk, mits zij een nieuwe infrastructuur gaan leggen in Nederland. In de VS nemen steeds meer lokale partijen het heft in handen. Bij het bouwen van nieuwbouwwijken nemen mensen daar niet alleen een hypotheek op hun huizen, maar ook op een stuk glasfiber naar het dichtstbijzijnde concentratiepunt. Satelliet biedt geen uitkomst en is buitengewoon onvriendelijk om iets interactiefs mee te doen. Dat is alleen voor minder ontwikkelde landen." (MH)

22 Waarom is WAP geen hype?

Arnold Bogaards, marketing manager van service provider Wapmagic: "Er is veel onduidelijkheid. WAP geeft niet zozeer mobiel toegang tot Internet, maar tot WAP-applicaties die op basis van een Internetsite of data bestaan. Het is niet zo dat je via je WAP-telefoon naar een website kijkt. Mobiliteit is iets wat de hele maatschappij kenmerkt en geen hype, want het is niet meer weg te denken. WAP is alleen een middel om iedereen die een mobiele telefoon heeft ook gebruik te laten maken van data-informatie. Uiteindelijk zal iedereen een WAP-functionaliteit krijgen op het mobieltje. In de huidige technologie heet dat WAP, maar dat kan morgen WOP of WEP heten, dat maakt niet uit. Misschien is het als technologie een hype, maar niet de functionaliteit die het brengt: mobiel data verschaffen. De diensten moeten dan wel toegevoegde waarde brengen." (MH) www.wapmagic.nl

23 Wanneer zal WAP de massa bereiken?

Matthew Nordan, analist bij onderzoeksbureau Forrester Europe: "Pas volgend jaar. Dit is het jaar van de experimenten en aan het eind van dit jaar denken we dat slechts twee procent van de Europese bevolking WAP-telefoons zal bezitten. De redenen hiervoor zijn overduidelijk: de technologie is traag, er zijn veel gruwelverhalen over mensen die nooit een verbinding kunnen krijgen, de telefoons zijn duur en schaars en dat zijn structurele beperkingen voor een grotere penetratie. Volgend jaar zal dat door verschillende redenen beter zijn. Ten eerste zullen de telefoons goedkoper worden en zullen er prepaid telefoons zijn, wat in Engeland al drie van de vier nieuwe abonnees aantrekt. Ten tweede zal er een nieuwe netwerktechniek zijn, GPRS, die snellere verbindingen kan leggen. Momenteel is mobiel Internetten een kwelling, maar GPRS zal het leuk maken. Tenslotte zullen de diensten beter worden. Bedrijven hebben voldoende mobiele Internetdiensten gelanceerd, maar die zijn vaak stupide. Intelligentere diensten zullen pas volgend jaar komen. Het echt snelle Internet van 2Mb per seconde komt pas in 2007, maar toepassingen die goed op de mobiele telefoon werken, hebben dat niet nodig. Betrouwbare verbindingen, misschien 40 tot 50 Kb per seconde, zijn mogelijk met GPRS. Massamarkt-toepassingen kunnen prima onder GPRS functioneren." (MH) www.forrester.com

24 Wat merken venture capitalists van de lagere marktwaarderingen?

Alex van Groningen, corporate finance deskundige: "De neergang van de high tech-markten zorgt er voor dat de focus van de venture capitalists weer meer gaat richting de ondernemer waarin wordt geïnvesteerd. Haalt hij zijn targets wel? Gaan we niet failliet zoals Boo.com? Wat meer hete adem in de nek dus. En als de VC's het niet meer kunnen verdienen bij de verkoop, dan maar verdienen bij de inkoop. Voor ondernemers wordt het er niet leuker op. Verder worden de waarderingen van e-commerce bedrijven fors lager. Men kijkt bij venture capital-waarderingen altijd naar de 'peer group', vergelijkbare ondernemingen, ook die al een beursnotering hebben. Een procent of vijftig lagere waardering is nu al weer heel gewoon. Reeds geplande participaties worden heronderhandeld en uitgesteld." (AvE) www.alexvangroningen.nl

25 worden er sinds de klimaatomslag minder businessplannen aangeboden?

Sjef van der Ven, projectmanager van seedfund IPOtentials: "Nee, we hebben nog steeds een enorme instroom van plannen. De kwaliteit is wel lager dan we hadden verwacht. Het blijkt moeilijk te zijn een gedegen businessplan te schrijven. Dat kost ons dus meer manuren om er iets van te maken en het cijferwerk op orde te krijgen. Daarnaast bestaat succes uit een goed idee plus een goed team. Het gaat niet om het geld, want dat is beschikbaar. Het gaat om de vraag hoe je die tonnen of dat miljoen er goed doorheen jaagt. (AvE) www.ipotentials.nl

26 Bedrijven trekken zich terug, de Nasdaq fluctueert alle kanten op. Wat is er mis met het huidige beursklimaat?

Corné van Zeijl, analist Zurich: "In één woord: sentiment. Het verschil met enkele maanden terug, is dat winstmaken opeens veel belangrijker wordt. Wat er precies aan de hand is, is moeilijk aan te geven. Misschien is het 't kudde-effect. Een belangrijke factor bij de onrust van de beurs is het feit dat veel Amerikaanse particuliere beleggers veel geld hebben geleend om te beleggen. Nu, bij mindere koersen, vragen de banken dat geld terug. Als die particulieren dat niet kunnen betalen, dan zullen ze hun aandelen moeten verkopen wat tot een verdere shake out kan leiden. De belegger zit niet zozeer op stijgende koersen te wachten, alswel op rustige koersen. Dat kan het klimaat ten goede komen." (RR) www.zurich.nl

27 De eerste geruchten omtrent een beursgang van Ilse zijn al vrij oud. Gaan jullie nog?

Robert Ranzijn, CFO Ilse: "Een beursgang is ideaal omdat je eventuele overnames dan kan financieren met aandelen. We richten ons nog steeds op groei en daar hoort een beursgang bij. De markt is momenteel echter structureel anders dan een beetje volatiel; ik kan me prima voorstellen dat bedrijven hun beursgang uitstellen. We hebben zelf nog niet op de drempel gestaan, dan hadden we dat wel naar buiten gecommuniceerd. Wel bekijken we de markt met meer dan gemiddelde belangstelling. Maar een beursgang vergt een gedegen voorbereiding. Nu komt het zomerreces eraan, waarin weinig zal gebeuren. Vanaf september zal het beursseizoen weer losbarsten, dan bekijken we of de markt stabiel genoeg is om een beursgang te doen." (RR) www.ilse.nl

28 Veel gevestigde bedrijven hebben begin dit jaar aangekondigd in Internet te gaan investeren. Is daar iets van merkbaar?

Bas Verhart, e-consultant van het eerste uur: "Niet echt. De beweging van die grote organisaties kwam vooral voort uit de stijgende koersen van Internet-aandelen. Ze vroegen zich af wat ze met hun eigen shareholdervalue aan moesten en riepen daarom op persconferenties 'Internet, Internet, Internet.' Je ziet dus wel commitment, maar het is onduidelijk waar ze hun geld aan uitgeven. Grofweg hebben ze drie mogelijkheden. Ten eerste kunnen grote bedrijven ervoor kiezen hun hele business op Internet te gaan baseren, zoals ABN Amro wil. Dat kost veel tijd en geld, en daarbij gaat het er eigenlijk om medewerkers vertrouwd te maken met interactieve media. Daarnaast zie je dat grote organisaties venture capital-fondsen creëren en op zoek gaan naar goede participaties. Tenslotte zijn er Top 500-ondernemingen die hun kerncapaciteiten inzetten voor aparte new ventures. Wij noemen dat 'bluechip incubation'. Wat Procter and Gamble doet met Reflect.com is bijvoorbeeld vrij revolutionair.

"Het grootste struikelblok voor grote organisaties is de snelheid van implementeren. Daarom merkt de Internet-branche nog niet veel van die aangekondigde grote investeringen. Binnen die bedrijven worden dan eerst werkgroepen opgericht die de hele wereld over reizen en rapporten schrijven. Grote bedrijven realiseren zich kennelijk niet dat een korte time-to-market het belangrijkste concurrentievoordeel is. Door de dip waar we nu in zitten hebben grote bedrijven wel iets meer tijd gekregen, en meer mogelijkheden om hier en daar makkelijker te participeren." (AvE) www.mvlg.nl