Big brother copyright

Christiaan Alberdingk Thijm

"Deze nieuwe technologie bedreigt de toekomst van een volledige industrie. Dit betekent voor de Amerikaanse filmproducent en het Amerikaanse publiek wat de Boston Strangler voor vrouwen betekent."

Dan het woord is Jack Valenti, voorzitter van de Motion Picture Association of America (MPAA). Het is 1982, en hij heeft het over de videorecorder. Twee jaar later beslist het Amerikaanse Hooggerechtshof dat de gebruiker van een videorecorder geen auteursrechtinbreuk pleegt. Tegenwoordig vormt de verkoop en verhuur van videofilms één van de belangrijkste inkomstenbronnen van de MPAA.

Dezelfde man is anno 2000 doodsbang voor het internet en digitale reproductie. "Door deze nieuwe techniek wordt onze bescherming van alle kanten bedreigd", heeft hij voor het Amerikaanse Congres verklaard. Mede dankzij Valenti's inspanningen heeft het Congres besloten de Amerikaanse Copyright Act flink uit te breiden.

Er kan hier iets geleerd worden. De reactie van rechthebbenden op nieuwe technologieën die het speelveld veranderen is altijd hetzelfde. In een angstvallige poging marktaandeel te behouden wordt naar het recht gegrepen om de techniek de kop in te drukken. Dat is niet alleen onnodig, maar ook onzinnig. Het resultaat heeft slechts effect op korte termijn. Technologische vooruitgang laat zich niet door regeltjes bedwingen. Vooruitgang is een menselijke eigenschap, die sterker is dan welk recht dan ook. Wie piraterij aan banden wil leggen door een verbod op techniek, gooit het kind met het badwater weg.

De techniek is niet het enige dat met het juridische wapengekletter van de content industrie op het spel wordt gezet. Er dreigen ook fundamentele rechten weggespoeld te worden. Bijvoorbeeld het recht op privacy. Als de auteur het recht krijgt te bepalen wat ik in mijn huiskamer met zijn werk doe, zal de handhaving van dat recht botsen met mijn recht op privacy.

Een voorbeeld uit de oude doos. Toen Grundig in 1948 met een nieuw speeltje kwam, de magnetofoon, werd er in Duitsland ook geprocedeerd. De Duitse rechthebbenden dwongen een verbod af op het kopiëren van muziek met deze voorloper van de cassetterecorder. Vervolgens wilden ze het verbod ook gaan handhaven. Het idee was om huis aan huis te gaan controleren of consumenten illegale kopieën met de magnetofoon hadden gemaakt. Gelukkig ging dat het Duitse Hooggerechtshof te ver. Dergelijke controle in de privé-sfeer van de consument zou een verregaande inbreuk op diens privacy betekenen.

Hetzelfde doet zich nu voor met peer-to-peer file sharing technieken zoals Gnutella en het onlangs in Nederland geïntroduceerde KaZaA. In tegenstelling tot Napster wordt met deze systemen geen gebruik gemaakt van centrale servers waarop het programma draait. Om te controleren of inbreuk op zijn auteursrecht wordt gepleegd, zal een rechthebbende moeten inbreken in de computers van de gebruikers van Gnutella of KaZaA. Of hij moet het communicatieverkeer tussen de gebruikers aftappen. Beide maatregelen verdragen zich slecht met de privacy van de gebruiker.

In de nabije toekomst dreigt de botsing tussen het recht op privacy en het auteursrecht nog groter te worden. Om de digitale duivel te bezweren heeft Brussel het groene licht gegeven aan een Europese richtlijn die de auteursrechthebbende veel meer rechten geeft. In de richtlijn is bijvoorbeeld een bepaling opgenomen die voorziet in een billijke vergoeding voor rechthebbenden indien consumenten privé-kopieën van hun werken maken.

In Nederland geldt zo'n vergoeding tot nu toe alleen voor muziek en video. Binnenkort zal ik ook moeten betalen voor het kopiëren van een nieuwsbericht, voor het bewaren van een pagina van een website, voor het op de muur in mijn huiskamer schilderen van een gedicht. De nieuwe stadswacht zal zijn intrede doen: de auteurswacht. Op iedere hoek van de straat een controleur. Mag ik even uw zakken nagaan op auteursrechtelijk beschermd materiaal? Cameratoezicht in mijn slaapkamer. Software op mijn computer die alles registreert wat ik kopieer en verzend. George Orwell was bang voor een bemoeizuchtige overheid. Big brother is echter een auteursrechthebbende.

Christiaan Alberdingk Thijm is internetjurist bij Lawformation