‘Een goed idee mag geen fysieke blokkades hebben’

Achter zijn bescheiden voorkomen zou je niet direct de ondernemerslust vermoeden die Paul Iske, innovatieman bij ABN Amro, zo typeert. Maar als hij eenmaal begint te praten, kun je niet anders dan meegaan in zijn optimistisch universum.

Onder het genot van een vers broodje van het Vlaamsch Broodhuys, midden in het ‘Dialogues House’ bij ABN Amro, vertelt Paul Iske (47) over innovatie en ambitie. In 2000 kreeg hij als kennismanager van ABN’s afdeling e-commerce een eigen kijk op de internetbubbel. "Er was niet in alle opzichten sprake van een bubbel, de wereld is door internet fundamenteel veranderd. Maar hoe we er geld mee kunnen verdienen, dat moeten we voor een deel nog leren."

Foto: Peter Boer

De belangrijkste verandering die internet teweeg heeft gebracht is in zijn ogen de daling van de kosten van transacties. "Daardoor zijn nieuwe vormen van business ontstaan, zoals Marktplaats. Door de snelheid van communicatie kun je veel meer transacties met elkaar uitvoeren. Internet en mobiele telefoons vormen een goudmijn van nieuwe ontwikkelingen."

Maar misschien is het niet voor elk bedrijf weggelegd om online geld te verdienen, denkt Iske. "Soms moet je een nieuwe positie in de waardeketen creëren. Het is vaak een kwestie van innoveren en investeren. Door niks te doen, creëer je in elk geval geen nieuwe business opportunities. Je moet gewoon aan de slag gaan en leren. Maar je moet natuurlijk ook geen casino-aanpak hanteren, daar worden je klanten meestal niet blij van."

Hoe je innovatie organiseert binnen je bedrijf, is een complex verhaal. "Het hangt sterk af van hoe radicaal die innovatie is. Denk aan Nokia, dat begon als fabrikant van papier en rubberlaarzen en nu mobiele telefoons verkoopt. Het zag een markt waar het met zijn netwerk en een deel van zijn kennis in kon stappen. Dat is een heel ander soort innovatie dan het maken van nog witter papier."

Van huis uit is Iske theoretisch fysicus. "Ik heb me altijd beziggehouden met hoe je organisaties intelligenter maakt. Ik ben ooit bij ABN binnengehaald als hoofd kennismanagement. Waar is intelligent business het meest manifest? Bijvoorbeeld bij innovatie. Men wilde de bank positioneren als betrokken speler in de maatschappij. We bedachten daar het thema ondernemerschap bij, dat goed bij de bank paste. In die tijd – ik praat over 2004 – heerste in ons land een gebrek aan inspiratie. We hebben toen het programma ‘Dialogues’ opgezet. Alles draaide om kansen zien en benutten. Daarnaast speelde bij de bank de vraag hoe het zat met het innovatief vermogen. Uit die discussie, die speelde tot aan de raad van bestuur, kwam de conclusie dat er afhankelijk van het soort innovatie grote verschillen waren. Aan het radicale deel zou meer aandacht worden besteed en daar is een incubator uit voortgevloeid. Die heeft als doel het benutten van ondernemerschap en het creëren van new business. Dat kan van alles zijn, zolang het maar duidelijk is waarom deze bank dat doet."

Incubator

Als voorbeeld noemt hij MKB Next, dat zich bezighoudt met fusies en overnames in het midden- en kleinbedrijf. "Door dit bedrijf grotendeels buiten de reguliere organisatie te plaatsen kun je de time-to-market verkleinen en flexibiliteit vergroten."

Foto: Peter Boer

De Dialogues Incubator is gebaseerd op vier centrale thema’s: innovatie, ondernemen, duurzaamheid en samenwerken, legt Iske uit. "We vonden dat die ook een fysieke plek in de organisatie moesten krijgen en daarom mocht ik het idee van het Dialogues House uitwerken. Het is het kloppend hart geworden van het denken rondom die vier thema’s."

Een tastbare plek was voor Iske essentieel. "We zijn geneigd veel te investeren in online community’s, maar voor mentaal werk is de fysieke omgeving heel belangrijk. Het is bewezen dat kleuren en geuren en de mensen die je tegenkomt enorm van invloed zijn, juist op mensen die intellectueel werk doen. Dat hier een bakker zit is geen toeval, het brengt buiten naar binnen. Als je een goed idee hebt en je wilt dat bespreken, mogen er geen fysieke blokkades zijn."

Het Instituut voor Briljante Mislukkingen dat hij oprichtte, de Nederlandse zesjescultuur, kansen zien en benutten… Iske lijkt er een Amerikaanse instelling op na te houden. Maar dat nuanceert hij. "In de VS zie ik goede dingen, maar zeker ook zaken die ik hier nooit zou willen. We moeten het beste van verschillende culturen verenigen. In Afrika gebeuren nu heel spannende dingen. Bepaalde ontwikkelingen hebben ze daar overgeslagen, waardoor ze die niet hoeven af te leren, zoals wij. Daar bestaat helemaal geen vastetelefoonstructuur, alles gaat rechtstreeks via de mobiel. Ook is men daar redelijk ondernemend omdat men gewoon moet overleven. In mijn ogen is dat een bak vol potentie."

Die positieve kant ziet hij ook bij de klimaatproblematiek. "Die is zeer zorgwekkend, maar brengt ook enorm veel potentie voor nieuwe kennis en ontwikkelingen met zich mee. Zowel technisch als maatschappelijk zullen er veel nieuwe dingen komen. Wat dat betreft ben ik een echte optimist."

Gelijk krijgen

Zijn kijk op de maatschappij doet de vraag rijzen naar zijn politieke ambities. Met een lachje antwoordt hij dat het hem wel eens is gesuggereerd. "Je kunt vanaf verschillende kanten invloed uitoefenen. En ik ben wel zo ambitieus of ijdel dat ik ertoe wil doen. Vooralsnog heb ik het gevoel dat waar ik nu mee bezig ben, relevant is. Ik werk trouwens al een dag in de week voor andere organisaties. Daarmee verbreed ik mijn blik en dat is voor iedereen goed. Mensen moeten de dynamiek van een bank bovendien niet onderschatten. Je hebt met iedereen contact."

Mislukkingen heeft hij zelf ook gekend, zoals de Gouden Gids-achtige kennismakelaar die hij ooit opzette. "Het was heel vooruitstrevend. De les: gelijk hebben en gelijk krijgen zijn twee verschillende dingen en te vroeg is ook niet op tijd."