Greenspan, Hammer en de Hollandse ondernemer

"Het Internet is een van de belangrijke technologische ontwikkelingen die ervoor zullen zorgen dat de productiviteit van Amerikaanse ondernemingen in de komende jaren steeds verder zal stijgen. En daardoor zal de Amerikaanse economie in de komende jaren nog flink doorgroeien." Nee, het is niet Nicholas Negroponte of Kevin Kelly die deze uitspraken heeft gedaan, maar Alan Greenspan, de president van de Amerikaanse centrale bank.

Een aantal jaren geleden kon je in de IT-pers nog regelmatig smullen van artikelen over de zogenoemde productiviteitsparadox. In veel gevallen zouden de kosten van IT-investeringen niet worden terugverdiend door een hogere arbeidsproductiviteit. Volgens Michael Hammer, de Amerikaanse managementwetenschapper die de term Business Proces Reengineering (BPR) bedacht, kwam de productiviteitsparadox voort uit het feit dat veel bedrijven hopeloos verouderde werkmethoden onveranderd lieten en krampachtig probeerden hiervoor IT-oplossingen op maat te ontwikkelen. Het is beter, zo betoogden de BPR-aanhangers, om de bedrijfsprocessen volledig opnieuw te ontwikkelen op basis van de nieuwe IT-mogelijkheden.

Met het snelle succes van veel dotcom-bedrijven lijkt Hammer nu een ijzersterk argument in handen te hebben voor zijn BPR-betoog. Het zijn juist de nieuwe bedrijven die de mogelijkheden van het Internet volledig benutten, die het succesvolst zijn. En het zijn juist de direct sellers onder de bestaande bedrijven die scoren op het Internet. Zoals in Nederland bijvoorbeeld Wehkamp en Overtoom, die hun processen al volledig hadden ingericht op verkoop op afstand, snelle levering en slimme vormen van databasemarketing. Naar aanleiding van de voorspelling van Greenspan maken vaderlandse economen, onder anderen professor Soete van de Universiteit Maastricht, zich zorgen om de positie van Nederland. Wij blijken niet voldoende in staat te zijn om de arbeidsproductiviteit in ons land te verhogen, ondanks de vrije toegang tot dezelfde technologie die de Amerikanen inzetten.

'The Trouble with E-commerce', onderzoek uit mijn eigen koker in opdracht van marketingbranchevereniging DMSA, wees een paar weken geleden uit dat ruim veertig procent van de e-commerceprojecten in Nederland mislukt. Let wel, het gaat hier nog niet eens om de vraag of een eenmaal gerealiseerde e-commercedienst succesvol is; onderzocht is slechts of de dienst volgens de overeengekomen specificaties werd opgeleverd. Belangrijkste oorzaken voor de mislukkingen: gebrek aan steun van managementzijde, geen draagvlak onder de collega's, slechte samenwerking, gebrek aan kennis…
Triest en traditioneel, maar keihard bevestigd door ruim honderd e-commerceprojectleiders.
Als je het mij vraagt hebben we in ons op consensus gerichte land vaak veel te weinig lef om een vernieuwing voor de volle honderd procent te accepteren. Misschien is een halfslachtige ontwikkeling en een halfhartige implementatie van een e-commerceplan nog wel erger dan helemaal geen e-commerce. Misschien is het opnieuw onaangeroerd laten van allerlei ouderwetse bedrijfsprocessen een veel groter probleem dan het computeranalfabetisme van het Nederlandse topmanagement. Misschien is dit wel een van de belangrijkste redenen waarom Nederland slechts in zeer geringe mate meeprofiteert van de technologische veranderingen.

Intussen geven Nederlandse burgers en bedrijven steeds meer geld uit via het Internet. Het is niet vreemd dat ruim de helft van dat geld wegvloeit naar de VS. Het wordt tijd dat die nuchtere Hollandse ondernemers zich realiseren dat het mooie van de zeven vette jaren is dat je je kunt voorbereiden op de daaropvolgende magere jaren. In de Verenigde Staten gebeurt dit volop door het inzetten van technologie die de frictiekosten binnen en tussen bedrijven met meerdere procenten per jaar kan terugdringen. In Nederland zien we de noodzaak nog niet. We zijn drukker met het beschermen van de vaste boekenprijs en met het kunstmatig hooghouden van de prijs van cd's, terwijl een snelgroeiende groep via Proxis of Amazon zijn boeken bestelt en zijn cd's vult met muziek van het net.

Hoe lang we dit nog volhouden? Ik heb geen idee… Maar zeker is wel dat we met iedere maand die we verliezen als BV Nederland een verdere achterstand op de VS oplopen die niet één, twee, drie weer in te halen is.

Ben Tiggelaar

Ben Tiggelaar is auteur , docent en adviseur op het gebied van e-commerce. Onlangs verscheen zijn boek Internet Strategie.