Parelzoekers

Nu het minder gaat met de internetfondsen, concentreren durfkapitalisten zich op andere groeimarkten. Die liggen niet voor het oprapen. Toch blijft er volgens de venture capitalists voorlopig genoeg te investeren.

"Pijnstillers zoeken we", zegt Alexander Banz van durfkapitalist 3i. "Oplossingen die pijn bij bedrijven wegnemen. De vraag naar vitaminen – producten of diensten die iets extra's aan bedrijven toevoegen – ligt momenteel nogal moeilijk."

'Moeilijk'. Die term zal Emerce nog vaak te horen krijgen tijdens een rondgang langs Nederlandse kapitaalverschaffers. Nu het minder gaat met de internetfondsen, concentreren durfkapitalisten zich op andere groeimarkten, maar die liggen evenmin voor het oprapen. Telecombedrijven maken vanwege de dure UMTS-licenties enorme schulden en de business-to-business markt blijkt ook al geen garantie voor succes. Bovendien nemen de ITC-investeringen door het bedrijfsleven af. De groei zal volgens marktvorser IDC dit jaar nog slechts vijf procent bedragen tegen elf procent in 2000. Geen wonder dus dat alleen al in de Verenigde Staten in het eerste kwartaal van 2001 slechts 11,7 miljard dollar door durfkapitalisten in (startende) ondernemingen is geïnvesteerd, tegen 20,5 miljard dollar in het eerste kwartaal van 2000, een daling van 43 procent.

Voordeel van de crisis is wel dat kantoren en personeel goedkoper aan het worden zijn en financieringen weer betaalbaar worden. Bovendien blijven durfkapitalisten ondanks alles geïnteresseerd in internetbedrijven: van de ongeveer tweehonderd investeringen in de VS heeft ruim de helft betrekking op internetbedrijven, alleen gaat het wel om ondernemingen die ondersteunende hardware en software ontwikkelen.

Ook in Nederland wordt nog steeds geïnvesteerd, zij het dat durfkapitalisten zich de afgelopen maanden buitengewoon terughoudend toonden bij investeringen in ICT bedrijven. "Anderhalf jaar geleden had je met je investeringen nog zicht op een beursgang of verkoop en kon de financiering daarop worden afgestemd", zegt directeur Guy Zarzavatdjian van 3i Benelux. "Nu moeten we onze investeringen langer vasthouden." "Een nest met vogeltjes die hun bekjes opengesperd houden en gevoed moeten worden", zo noemt directeur Rolf Deves van Holland Venture zijn portfolio van ICT-investeringen. "Vroeger vloog er regelmatig eentje uit, nu blijven ze langer op het nest zitten."

Investeren doet Holland Venture nog steeds, maar niet meer zo uitbundig als de afgelopen jaren. Deves: "Plannen die aanvankelijk heel realistisch leken blijken achteraf gespeend van realiteitszin en materie-deskundigheid. Als je acht jaar economische groei hebt meegemaakt en daarbovenop komt een hype zoals we die rond internet hebben meegemaakt, wordt men al gauw overmoedig."

Ook directeur Toon Nagtegaal van P3 Technology Partners investeert minder dan een jaar geleden. "Bij daling van de kapitaalmarkten worden de waarderingen van de ondernemingen steeds verder naar beneden bijgesteld en dan is het erg moeilijk om partijen te vinden die mee willen investeren. Van de vijftien investeringen doen we er nu maar twaalf, de rest van het kapitaal hebben we nodig voor tussenfinancieringen die we niet hadden begroot."

Ook NeSBIC's CTe Fund heeft klappen opgelopen, zo erkent managing partner Frank Verschoor. Meer dan andere kapitaalverschaffers in Nederland heeft het CTe Fund in consumentensites geïnvesteerd (o.a. ConsumerDesk, Realgarden, Wannago, Hot-orange). Het beleid bij deze ondernemingen is daarom in de richting van b-to-b omgebogen. "We gaan geen geld meer stoppen in bedrijven met een enorme kapitaalbehoefte", zegt Verschoor. "Dot.com bedrijven hebben nu eenmaal erg veel geld nodig voor marketing." Verschoor houdt zijn ogen nog wel degelijk open voor reële marktkansen, en zelfs voor partijen die moeilijk een vervolginvestering krijgen. "Omdat die bedrijven doorgaans langer bestaan, kun je hun slagingskansen ook veel beter inschatten."

Oud en nieuw

Het Gilde IT Fund schoot volgens directeur Toon den Heijer vooral mis met Letsbuyit.com, dat eerder dit jaar bijna failliet ging. "Als je een omzet hebt van twee miljard gulden kun je scherp inkopen en concurreren met de grote warenhuizen, maar veel internetbedrijven halen die omzet niet eens." Business-to-business blijft volgens Den Heijer een interessante markt. "We hebben met McKinsey een onderzoek gedaan naar de b-to-b markt in Europa, en daar blijkt nog steeds veel groei in te zitten." Het rendement van deze investeringen wordt echter op zijn vroegst pas over drie jaar duidelijk.

Toegegeven: niet iedere durfkapitalist heeft in even sterke mate last van de dot.com depressie. "In echte dotdom bedrijven hebben we nooit geïnvesteerd", zegt Guy Zarzavatdjian van 3i Benelux. "De markt voor b-to-c oplossingen is buitengewoon lastig in te schatten." Hoewel het aandeel ICT in de investeringen sterk is gestegen sinds 1995, concentreert 3i zich niet alleen op ICT. "In Nederland zitten we ook in De Boer Tenten. De combinatie van bedrijven uit de oude en nieuwe economie heeft voordelen. Als het slecht gaat in de ene sector, kun je altijd nog terugvallen op de andere. En gaat het met beide sectoren goed, dan kunnen ze elkaar zelfs versterken."

Hoewel P3 zich exclusief op de ICT sector richt, heeft ook deze durfkapitalist zich ingedekt tegen mislukkingen. "We zijn pro-actief", legt directeur Toon Nagtegaal uit. "In Nederland moet je niet zijn voor 'cutting edge' technologie. Dat vind je eerder in Israël of Silicon Valley, maar we hebben hier wel veel grote bedrijven die ICT inkopen. Onze portefeuille is afgestemd op de behoefte die deze bedrijven aangeven. We wachten niet totdat we plannen krijgen opgestuurd, maar gaan zelf op zoek naar bedrijven die belangrijke ICT-leveranciers kunnen worden." Daarnaast houdt P3 zich bezig met venture management. Door zich intensief in markten te verdiepen, kan tijdig sturing aan het beleid van de ondernemingen worden gegeven. "Bij veel mislukkingen spelen de durfkapitalisten een belangrijke rol, omdat ze te weinig van de markt weten", zegt Nagtegaal.

Degelijk

Gilde concentreert zich voorlopig op internet software, toepassingen voor relatiebeheer, middleware en voice-over-IP, stuk voor stuk markten met een gezonde toekomst. Volgens Alexander Banz van 3i Benelux zijn het vooral "saaie degelijke toepassingen" die kans maken om een succes te worden. Hij noemt beveiliging, middleware en datamanagement als voorbeelden. "Voor draadloze toepassingen die in Europa worden ontwikkeld hebben de Amerikanen nog altijd veel belangstelling en daarom blijft dat voor ons een interessante markt." Holland Venture kijkt vooral naar ASP's, bedrijven die volledige applicaties via internet aanbieden. "De dienstverleners zelf zijn niet zo interessant", zegt Tan. "Wel ondernemingen die de ondersteunende technologie leveren." Tan ziet als een van de weinige investeerders nog steeds mogelijkheden voor b-to-c. "Laten we wel zijn: het internet is de embryonale ontgroeid, alleen moeten veel diensten nog op grote schaal worden uitgerold. In sommige markten, zoals de online reissector, zijn dan ook nog geen echte winnaars aan te wijzen."

Specialisatie

Vrijwel alle durfkapitalisten in Nederland hebben zich voorgenomen om zich de komende jaren verder te specialiseren. "Wij hebben ooit afgesproken dat we ons zouden richten op 'converging technologies' binnen Europa", zegt Frank Verschoor van het CTe Fund. "Binnen die markten gaan we ons nu steeds meer op subsegmenten concentreren." Verschoor noemt breedband als een belangrijke groeisector met tal van toepassingen daarbinnen die nog niet uitontwikkeld zijn.

3i heeft werkgroepen opgericht die gaan onderzoeken welke sectoren in de investeringsportefeuille ontbreken. Daarnaast zijn er ook markten die voorlopig worden gemeden. Rolf Deves van Holland Venture is voorzichtig als het gaat om technieken die vereisen dat bedrijven zich anders gaan organiseren. "Dat gebeurt nooit van de ene dag op de andere, maar men heeft vaak de neiging om de potentie van deze technieken te overschatten." Ook Toon Nagtegaal van P3 zegt rekening te houden met de 'hype erosie'. "Je moet overspannen reacties op nieuwe technieken eigenlijk al meteen verdisconteren in de marktverwachtingen." "Wij hebben investeringen in WAP overgeslagen, omdat we zagen dat er nog iets achteraan zat te komen dat in onze ogen veel interessanter is", zegt Frank Verschoor van NeSBIC's CTe Fund. "Je gaat je niet concentreren op markten die slechts een korte tijd opleven." Bovendien gaat het niet uitsluitend om technieken en markten. Even belangrijker vindt Alexander Banz van 3i de kwaliteit van het management. "Als de oprichters van een bedrijf niet in staat zijn om uit te leggen waar ze mee bezig zijn, haak ik meestal af, want dan vrees ik dat de verkoopgesprekken ook moeizaam zullen verlopen. Ik moet het bij wijze van spreken mijn moeder kunnen uitleggen."

Prioriteiten ICT-uitgaven ondernemingen

1 Interne infrastructuur voor elektronische handel
2 Uitbreiding beveiliging
3 Netwerk management & infrastructuur
4 Interne ICT infrastructuur
5 Applicatie integratie
6 CRM (relatiebeheer)
7 Capaciteitsuitbreidingen applicaties
8 Interne informatie portalen
9 DTP (elektronisch uitgeven)
10 Windows 2000 implementatie

(Bron: Gartner)