Plagiaatspeurder voor journalistiek

Met een zoekmachine waarmee ook universiteiten het jatten van wetenschappelijk werk proberen tegen te gaan gaat journalistenbond NVJ voor haar freelance leden plagiaat proberen op te sporen.

De afdeling freelance van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ komt voor haar zelfstandigen met de nieuwe speurdienst.

Dat is gisteren tijdens de ‘Grote Freelancersdag’ in Amersfoort bekendgemaakt. Introductie was nog niet mogelijk volgens webmaster Damiaan van Eeten van de NVJ, maar is beloofd voor ‘dit jaar’: "De koppeling met de databank is complex en we willen de bediening echt heel gebruiksvriendelijk maken."

Dit doet de NVJ in samenwerking met Ephorus in Utrecht, het bedrijf dat ook aan universiteiten zoeksoftware levert om plagiaat op te sporen. De software wordt, waar nodig, aangepast aan de eisen van de journalistiek. Opsporen van beeld is nog niet mogelijk.

De freelancer zal straks na het inloggen op de besloten nieuwe dienst louter zijn artikel in het formulier op de site zal hoeven plakken waarna hij /zij een rapportage krijgt van webadressen waar het artikel zich mogelijk geheel of in forse gedeelten elders op het web bevindt.

Daarnaast worden alle geuploade artikelen opgeslagen in een databank, waarna met scans is bij te houden of het materiaal elders op internet verschijnt, mogelijk zonder dat daar rechten over afgedragen zijn.

De NVJ biedt de freelancers, net als nu, ook het vervolgtraject: de actie om rechten te innen en/of verwijdering te bewerkstelligen. Per situatie bekijken juristen van de bond of het sturen van een factuur, aanmaning en/of verzoek tot verwijdering de meest geschikte reactie is.

Volgens de NVJ klagen de 2.600 freelance schrijvende-, omroep- en fotojournalisten zo vaak over het overnemen van vooral artikelen en foto’s dat de speurdienst een belangrijk hulpmiddel zal vormen bij de handhaving van het auteursrecht, ofschoon dit voor beeldmateriaal nog niet werkt.

Ook gisteren tijdens de Freelancersdag maakten de rechten veel ervaringen en ook emoties los. In de opvatting dat met internet het auteursrecht, net als in de muziekindustrie, minder zwaar moet worden opgenomen konden freelancers zich niet vinden.

Ze ervaren niet alleen dat onbekende derden materiaal ‘pikken’ maar dat ook opdrachtgevers vaak proberen om online publicatie te beginnen zonder daar nadere afspraken over te maken.

"Artikelen worden nu vaak per toeval teruggevonden op internet. Schending van auteursrecht wordt echter lang niet altijd ontdekt. De freelance journalisten lopen hierdoor veel inkomsten mis, terwijl zij daar wel recht op hebben’, zegt NVJ-secretaris Elly Speet.

Vooral forums en weblogs maken gebruik van oorspronkelijk journalistiek waarbij ze verder gaan dan wat gebruikelijk is: het bieden van een citaat plus hyperlink. Niet zelden zijn hele artikelen geknipt en geplakt, soms nog met een hyperlink.

Journalisten krijgen een uitkering van rechten via hun stichting Nieuwswaarde voor leenrecht, reprorecht en de thuiskopieheffing, net als in de muziekmarkt dit functioneert voor de Buma/Stemra. De journalistenbond heeft dit overigens geregeld voor rechten op papier en omroep, niet voor rechten van publicaties op louter het internet.