Amerikaanse techbazen verenigd in AI-wedloop: wie neemt de leiding in Europa?

• Techbazen in de VS zetten verschillen opzij voor Project Stargate
• Europa worstelt met technologische achterstand
• Nog geen duidelijke Europese leider op het gebied van AI

Trump volgt het voorbeeld van Xi
Op 4 september organiseerde de Republikeinse president Donald Trump voor alle Amerikaanse techbazen een diner in het Witte Huis. In totaal schoven 33 gasten aan, onder wie Tim Cook van Apple, Satya Nadella van Microsoft, Sundar Pichai van Alphabet en Mark Zuckerberg van Meta. Opmerkelijk, gezien hun onderlinge concurrentie.

Waarom hield Trump dit diner? De Amerikanen zijn zich rot geschrokken van het hoge tempo waarin de technologische sector van China zich ontwikkelt, zelfs zonder te beschikken over de vermaarde EUV-lithografie van ASML. Dat heeft de Chinese president Xi Jinping voor elkaar gekregen door in het landsbelang onderlinge samenwerking te promoten. Op 17 februari hield hij in Beijing een soortgelijke bijeenkomst met alle grote en veelbelovende bedrijven in de technologiesector. Het lijdt geen twijfel dat Trump zich door deze aanpak heeft laten inspireren.

Project Stargate: AI-infrastructuur als strategisch Amerikaans exportproduct
Project Stargate is de belichaming van waar samenwerking in combinatie met een strakke planning toe kan leiden. Op 21 januari, de dag na zijn inauguratie, kondigde Trump aan om via een publiek-private samenwerking $500 miljard te gaan investeren in digitale infrastructuur om wereldwijd dominant te zijn op het gebied van AI. In eerste instantie werd er door menigeen sceptisch gereageerd op het megalomane bedrag en de selectie van OpenAI, Oracle en SoftBank Group als partners zonder uitgesproken status op dit vlak.

Vorige week, een kleine acht maanden later, werd door de explosieve groei van het orderboek bij Oracle opeens duidelijk dat de kans van slagen aanzienlijk is toegenomen. Het tempo van de uitrol spreekt ook tot de verbeelding: na de aankondiging van Stargate UAE (Verenigde Arabische Emiraten) in mei en Stargate Norway in juli volgt deze week Stargate UK. Trump is deze week drie dagen op staatsbezoek in het Verenigd Koninkrijk. Bij ieder staatsbezoek van deze orde volgt een deel van de Amerikaanse techbazen in zijn slipstream, wat de indruk wekt dat alle neuzen dezelfde kant op staan.

Europa raakt steeds verder achterop bij de VS en China
“Degene die leidt op het gebied van AI wordt ook de leider van de wereld.” Deze woorden sprak nota bene de Russische president Vladimir Poetin tijdens een bijeenkomst met studenten in 2017. China is ervan doordrongen. De Verenigde Staten, met alle AI-kennis en -ervaring die ze in de afgelopen vijftien jaar hebben opgedaan, zijn zich ervan bewust en wijzen bovendien alle bondgenoten op het risico dat ze lopen als ze zich niet adequaat beschermen. Europa lijkt volkomen verrast en staat voor een dilemma: meegaan in de Amerikaanse technologische ontwikkeling of niet.

Na defensiematerieel en energie lijkt Europa geen andere keuze te hebben om zich ook op het gebied van AI-infrastructuur te laten leiden door de VS. Dat levert een uiterst controversiële situatie op, want de Europese Unie legt steeds hogere miljardenboetes op aan de Amerikaanse technologiereuzen voor de manier waarop ze omgaan met hun dominante marktpositie en verkregen data.

Keer op keer echter lijkt Ursula von der Leyen als voorzitter van de Europese Commissie aan het kortste eind te trekken als het erop aankomt. Na de door Trump afgedwongen hogere NAVO-norm voor de Europese bijdrage aan defensie denken velen ook dat ze het onderspit delfde in het handelsakkoord over importbelastingen, waarmee Europa zich tot in lengte van dagen verbindt aan het afnemen van Amerikaanse olie en gas. Het feit dat de Europese Unie vandaag de dag nog steeds de grootste importeur van Russisch gas in de wereld is, heeft haar onderhandelingspositie niet geholpen. Met het rapport-Draghi over het herstellen van de Europese concurrentiepositie in de hand is het haar bovendien nog niet gelukt om in de EU een onderlinge samenwerking tot stand te brengen gelijk die in China en Amerika.

Wie wordt de techleider in Europa?
Bij het uitrollen van AI-infrastructuur in alle regio’s is ruimte voor lokale participatie. Aandelen van bedrijven die door het grote geld worden uitgenodigd om deel te nemen aan voor overheden strategisch belangrijke, rendabele projecten kunnen mogelijk verrassen als zij hun orderboek plotseling zien groeien, zoals bij Oracle het geval was.

Bij het techdiner van Trump was Sergej Brin aanwezig. Brin is een van de oprichters van Google, trad terug in 2019 en kwam in 2023 terug om AI te leiden. Bij het techdiner van Xi verscheen Jack Ma opeens weer ten tonele. In de VS en China zien we dus grote namen met een ijzersterk track record naar voren komen om AI uit te bouwen. Wie gaat in Europa de kar trekken?