Blockchain: achter nieuwe technologie gaan oude denkwijzen schuil
Blockchain wordt gepresenteerd als een revolutionaire technologie, die traditionele overheden en financiële instituties uiteindelijk overbodig maakt. Inte Gloerich, als onderzoeker verbonden aan het HvA-lectoraat Netwerkcultuur, dook voor haar proefschrift in deze technologie en het gedachtegoed eromheen. Met actuele voorbeelden toont zij hoe de wereld rond deze nieuwe technologie eigenlijk zijn wortels heeft in eeuwenoude Westerse aannames over rationaliteit, superioriteit en zelfs religie. Op 3 februari promoveert Gloerich aan de Universiteit Utrecht.
Aanvankelijk is blockchain ontwikkeld voor de handel in cryptovaluta; de winstgedrevenheid van het systeem is een cruciaal uitgangspunt. Sinds ongeveer tien jaar wordt blockchain niet alleen ingezet voor cryptocurrencies, maar ook voor maatschappelijke doelen (dankzij onder meer de nieuwe toepassing Ethereum). Zo zijn er inmiddels overheden en NGO’s die met blockchain duurzaamheidsprojecten opzetten, en op die manier bijvoorbeeld bossen proberen te verhandelen als data.
Waarheidsmachine
Het ‘geloof’ onder gebruikers in de mogelijkheden van blockchain is sterk, constateert Gloerich. Regelmatig komen utopische toekomstvisies langs, waarbij het idee leeft dat blockchain een ‘waarheidsmachine’ is die universele waarheden kan vaststellen. Zo wordt de technologie vaak gepresenteerd als een oplossing voor de post-truth samenleving, waarin fake news en feiten door elkaar lopen.
Dit idee is gestoeld op bepaalde kenmerken van blockchain; zoals dat de technologie transparant is – alle data zijn in te zien – en omdat het systeem rationeel zou zijn, gedreven door ‘logische’ algoritmes. Het zou daarom tot betere keuzes leiden dan mensen zelf maken (met al hun emoties en vooringenomenheid) of een alternatief bieden voor het huidige politieke systeem.
Dit idee van blockchain als ‘waarheidsmachine’ neemt Gloerich in haar proefschrift onder de loep. In hoeverre is de technologie en het gedachtegoed eromheen daadwerkelijk revolutionair, rationeel en objectief?
Dit artikel is een ingezonden bericht en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.