DATAGEDREVEN VAKMANSCHAP MOET HOOFDROL KRIJGEN IN DE MODE

Mode is een statement geworden, terwijl we niet meer beseffen wat we eigenlijk dragen, wat de eigenschappen zijn van bijvoorbeeld wol of katoen. “We zijn de verbinding verloren met het materiaal”, zegt Troy Nachtigall, lector Fashion Research & Technology aan de HvA. Door te ontwerpen met nieuwe technologie en vooral met data wordt mode een nieuw vakmanschap. Zo krijgen we ook de connectie terug met het materiaal; cruciaal voor een duurzame kledingindustrie. Hierover vertelde Nachtigall dinsdag 14 september in zijn lectorale rede.

Mode draait vooral om concepten, om een statement maken; op het materiaal letten we niet meer zozeer. “We weten niet meer dat wol verwarmt, dat katoen ons afkoelt”, legt lector Fashion Research & Technology Troy Nachtigall uit. “Dit hangt samen met de grootschalige inzet van plastic sinds de tweede wereldoorlog, en de opkomst van de massaproductie. Sinds de jaren zestig draait mode vooral om iets dat je wilt uitdragen, een symbool of betekenis, en zijn we het realistische aspect, wat we nou eigenlijk dragen, uit het oog verloren.”

TOESPITSEN OP DE PERSOON
Om mode en de kledingindustrie duurzamer te maken, is het belangrijk dat mensen meer besef krijgen van de materialen die zij dragen, en bewuster met kleding omgaan. Dat geldt ook voor ontwerpers. Nieuwe technologie kan voor die revolutie zorgen, zegt Nachtigall: “Data wordt hét materiaal bij uitstek om mee te ontwerpen, als we duurzame mode willen, die toegespitst is op de persoon. Ontwerpers kunnen bijvoorbeeld kijken hoe iemands voet gebouwd is, hoe iemand loopt, aan wat voor ondersteuning diegene behoefte heeft, en welk materiaal daarbij het beste past. Bij zo’n product ontstaat veel meer waardering voor het kledingstuk.”

EXPERIMENTEREN
Nieuwe methoden als 3D-breien en 3D-printen zijn tijdrovend en vragen ook veel van ontwerpers; zij moeten zowel kennis hebben van materialen als van programmeren. Het experimenteren is een intens proces, waarbij de ontwerper en de ‘drager’ nauw met elkaar in contact staan en samen tot het product komen (co-creatie). Een voorbeeld is de schoen die Nachtigall zelf ontwierp voor Jet Bussemaker met de 3D-printer.

NIEUWE VORM VAN VAKMANSCHAP
In de mode heerst de opvatting dat kleding ooit wel gemaakt werd voor het individu. Nachtigall: ‘De Medici’s waren degenen die mode introduceerden als een vakmanschap toegespitst op iemands wensen, postuur en maten. Dit systeem was weliswaar duurzaam, maar niet democratisch, aangezien deze mode alleen bestond voor de rijke, machtige en beroemde mensen.” Nachtigall weet waarover hij het heeft; hij is zelf mode-ontwerper geweest en gaf meerdere jaren les in Florence en Venetië.

Nachtigall streeft naar een nieuwe vorm van vakmanschap: “Hoe zorgen we ervoor dat dit vakmanschap niet voor een handjevol mensen beschikbaar komt, maar juist voor iedereen? Dat is een belangrijke vraag in ons onderzoek.’

Deels kijken Nachtigall en zijn collega-onderzoekers welke methoden uit het verleden opnieuw gebruikt kunnen worden, om de modewereld te veranderen en het vakmanschap juist nieuw leven in te blazen. Tegelijk zet Nachtigall daarvoor in op nieuwe technologie, maar wel met een ‘kritische makersblik’. “Het gaat om een combinatie: we moeten stappen vooruitzetten, maar ook naar het verleden kijken voor methoden die duurzaam waren. Eigenlijk gaat het om kritisch denken: ontwerp niet alleen het kledingstuk, maar ook het systeem erachter.”

AMFI-studenten krijgen die kritische houding mee, en richten zich op duurzamere mode, die persoonlijker is, inclusiever en diverser. Zij experimenteren met nieuwe methoden, bijvoorbeeld in de onderzoeksgroepen 3D knitting Fieldlab en GAP-studio, waar modeprofessionals nauw samenwerken met de mensen die de creaties zullen dragen. “Met data en nieuwe technologie kunnen we mode maken die mensen emancipeert, omdat het zo precies op de juiste manier ondersteunt. Dit kunnen we uiteindelijk doen voor iedereen, daar geloof ik in.”