Helft van de gemeentemedewerkers gebruikt AI op eigen initiatief: gemeenten lopen risico met gevoelige burgerdata
Alkmaar, 14 oktober 2025 – Nederlandse gemeenten maken in toenemende mate gebruik van AI, maar doen dit vaak zonder duidelijk beleid of training. Ruim de helft (55%) van de ambtenaren gebruikt AI-tools op eigen initiatief, zonder formele richtlijnen of ondersteuning. De risico’s hiervan zijn groot, evenals de zorgen van Nederlandse gemeenten: 90% vreest voor datalekken of gebrekkige dataveiligheid. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Uniserver onder IT-beslissers van Nederlandse gemeenten, uitgevoerd door onderzoeksbureau Motivaction.
Slechts helft van Nederlandse gemeenten heeft AI beleid
Uniserver, de Nederlandse marktleider in soevereine private cloud en AI, voerde onderzoek uit naar de ervaringen, behoeften en obstakels van IT-beslissers in gemeenten met betrekking tot het gebruik van AI. De cijfers laten een duidelijk spanningsveld zien: AI wordt wél gebruikt, maar beleid blijft achter. Zo werkt meer dan de helft van de medewerkers binnen gemeenten met AI op eigen initiatief, zonder duidelijke richtlijnen of ondersteuning van hun werkgever. Slechts 55% van de gemeenten zegt een beleid te hebben opgesteld voor AI-gebruik en een even grote groep ondersteunt hun medewerkers met trainingen of opleidingen hiervoor.
Uniserver, de Nederlandse marktleider in soevereine private cloud en AI, voerde onderzoek uit naar de ervaringen, behoeften en obstakels van IT-beslissers in gemeenten met betrekking tot het gebruik van AI. De cijfers laten een duidelijk spanningsveld zien: AI wordt wél gebruikt, maar beleid blijft achter. Zo werkt meer dan de helft van de medewerkers binnen gemeenten met AI op eigen initiatief, zonder duidelijke richtlijnen of ondersteuning van hun werkgever. Slechts 55% van de gemeenten zegt een beleid te hebben opgesteld voor AI-gebruik en een even grote groep ondersteunt hun medewerkers met trainingen of opleidingen hiervoor.
“Het AI gebruik groeit sneller dan het beleid. In gemeenteland zien we AI-toepassing vaak bottom-up ontstaan: snel, creatief, maar ongecontroleerd,” zegt Ralph Kootker van Fuse AI, het soevereine private AI platform van Uniserver. “Dat leidt tot kansen, maar ook tot risico’s. Zeker als burgerdata in systemen belandt die buiten de controle van de organisatie vallen.”
Geen zicht op hoe AI met burgerdata omgaat
De zorgen over AI-gebruik binnen gemeenten zijn groot, en niet zonder reden. 90% van de IT-beslissers die werken bij gemeenten en semi-overheden maakt zich zorgen over datalekken of gebrekkige dataveiligheid. Tegelijk ontbreekt het aan transparantie: 63% zegt geen goed zicht te hebben op hoe AI-tools omgaan met data van burgers en organisaties. Dat gebrek aan inzicht vergroot het risico op onbedoelde fouten of ongewenst gebruik van gevoelige informatie. Bovendien twijfelt 81% of hun AI-gebruik wel voldoende voldoet aan de wet- en regelgeving, zoals de aankomende EU AI Act.
De zorgen over AI-gebruik binnen gemeenten zijn groot, en niet zonder reden. 90% van de IT-beslissers die werken bij gemeenten en semi-overheden maakt zich zorgen over datalekken of gebrekkige dataveiligheid. Tegelijk ontbreekt het aan transparantie: 63% zegt geen goed zicht te hebben op hoe AI-tools omgaan met data van burgers en organisaties. Dat gebrek aan inzicht vergroot het risico op onbedoelde fouten of ongewenst gebruik van gevoelige informatie. Bovendien twijfelt 81% of hun AI-gebruik wel voldoende voldoet aan de wet- en regelgeving, zoals de aankomende EU AI Act.
Gemeenten zijn gemotiveerd AI gebruik te verbeteren
Ondanks dat het gros van de ambtenaren AI op eigen initiatief gebruikt, stelt meerderheid (60%) van de IT beslissers die werken bij gemeenten en semi-overheden dat grip op data en wetgeving eerst geregeld moet zijn, voordat AI breder mag worden uitgerold. Veel gemeenten werken aan verbetering en zijn gemotiveerd stappen te zetten om hun AI-gebruik in lijn te brengen met wetgeving. 53% onderzoekt actief de gevolgen van de EU AI Act voor hun organisatie en 64% wil het beleid actualiseren met de AI richtlijnen voor 2026. Ook geeft zes op de tien aan de bestaande AI-systemen te laten auditen op risico’s en vooroordelen.
Ondanks dat het gros van de ambtenaren AI op eigen initiatief gebruikt, stelt meerderheid (60%) van de IT beslissers die werken bij gemeenten en semi-overheden dat grip op data en wetgeving eerst geregeld moet zijn, voordat AI breder mag worden uitgerold. Veel gemeenten werken aan verbetering en zijn gemotiveerd stappen te zetten om hun AI-gebruik in lijn te brengen met wetgeving. 53% onderzoekt actief de gevolgen van de EU AI Act voor hun organisatie en 64% wil het beleid actualiseren met de AI richtlijnen voor 2026. Ook geeft zes op de tien aan de bestaande AI-systemen te laten auditen op risico’s en vooroordelen.
“Vertrouwen verliezen gaat sneller dan vertrouwen opbouwen. Juist daarom is het zo belangrijk dat ze exact weten wat er met die burgerdata gebeurt wanneer AI wordt ingezet,” zegt Ralph Kootker. “We zien dat gemeentes controle boven snelheid hebben staan, maar de urgentie is groot om mee te gaan met de innovaties. Wetgeving zoals de EU AI Act komt eraan, en burgers moeten kunnen vertrouwen op transparant, veilig en eerlijk gebruik van hun gegevens. Met AI-oplossingen die binnen een afgeschermde en Nederlandse infrastructuur draaien, zoals private of soevereine AI, voorkomt men dat gevoelige informatie buiten de controle van de organisatie terechtkomt.”
Over Uniserver
Uniserver is marktleider in Nederlandse, soevereine private cloud en al 25 jaar gespecialiseerd in betrouwbare en veilige digitale infrastructuur. Vanuit een volledig Nederlandse omgeving biedt het bedrijf schaalbare oplossingen waarmee organisaties die werken met kritieke data onder eigen regie kunnen groeien. Met Fuse AI levert Uniserver bovendien private AI binnen een beschermde, soevereine omgeving in Nederlandse, voor toekomstbestendige toepassingen met volledige controle over data.
Uniserver is marktleider in Nederlandse, soevereine private cloud en al 25 jaar gespecialiseerd in betrouwbare en veilige digitale infrastructuur. Vanuit een volledig Nederlandse omgeving biedt het bedrijf schaalbare oplossingen waarmee organisaties die werken met kritieke data onder eigen regie kunnen groeien. Met Fuse AI levert Uniserver bovendien private AI binnen een beschermde, soevereine omgeving in Nederlandse, voor toekomstbestendige toepassingen met volledige controle over data.
Dit artikel is een ingezonden bericht en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.